800 Yıl Önce Yıkılan Bilim Yuvası Canlanıyor

Yüzyıllardan beri Hintli aydınların umut ettiği kararı onaylayan Hint hükümeti, yeni Nalanda kampüsünün modern Hindistan’ın sembol haline gelmesini istiyor.

Nalanda Üniversitesi, bütün Asya ülkelerinden gelen toplam 10 bin öğrenci ve öğretim üyesini barındırıyordu. Tarihçilere göre üniversite, döneminin fen, felsefe, edebiyat ve matematik dallarında en iyi eğitim veren üniversitelerinden biriydi. Ünü geniş bir coğrafyaya yayılmış olan üniversite, 1193 yılında İngiltere’de Oxford Üniversitesi ortaya çıktığı sırada, Orta-Asya’dan gelen istilacılar tarafından talan edilmiş ve kütüphanesi yakılmış. Bihar eyaletinin başkenti Patna’ya 90 kilometre uzaklıkta bulunan üniversite binasından geriye, sadece birkaç kırmızı tuğladan yapılmış sütun ve işlenmiş mermer kalmış.

1998 yılı ekonomi ödüllü, ekonomi ve felsefe profesörü Hintli Amartya Kumar Sen, Nalanda’nın insanlık tarihinde en önemli araştırma ve düşünce merkezi olduğunu belirtti. Nalanda’yı yeniden inşa etme projesinin önderlerinden olan Sen, "Nalanda’yı yeniden yaşatmaya kararlıyız" diye konuştu. Sen’e göre, Nalanda’da yaklaşık 2 bin öğretim görevlisi, budist geleneğine uygun olarak birçok bilim dalında ders veriyordu.

Hindistan parlamentosu, Nalanda’yı yeniden yaşatma projesi için üniversitenin harabelerinin yanında bulunan 200 hektarlık araziyi proje için tahsis etti. Projenin çok para gerektirdiğini belirten Sen, eski Nalanda’nın gelirinin çiftlik kiralarından ve dönemin hükümdarlarının hibe ettiği zenginliklerden oluştuğunu ifade etti. Sen, "Bugün parayı hükümetlerden, dini cemaatlerden veya özel kişi ve kuruluşlardan temin etmemiz gerekecek" dedi.

Nalanda projesinin önderleri, projenin bir amcacının da proje bitince, Hindistan’daki zengin ailelerin çocuklarını okumaları için yurtdışına değil, Nalanda’ya yollamalarını sağlamak, hatta Nalanda’ya yurtdışından yabancı öğrenci çekebilmek olduğunu bildirdi.

Nalanda’yı yeniden diriltmemin "dahiyane bir fikir" olduğunu söyleyen Delhi Üniversitesinde görevli Phagun Pathak AFP’ye yaptığı açıklamada, "Nalanda’nın özünü iyi kavramak gerekiyor, o da evrenselliktir" dedi.

Projeyi yürütenlere göre, Nalanda’nın yeniden inşası 500 milyon dolar (390 milyon avro) ve altyapısı da aynı miktarda para gerektiriyor. Bihar eyaleti ise Hindistan’ın en fakir eyaletlerinden biri olarak biliniyor. (aa)