Tarihin Merkezine Seyahat: Fotoğraf ve Osmanlı Tarihinin Yeniden Keşfi

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), II. Abdülhamid’in özel bir keşif gezisi misyonuyla hazırlatıp Almanya şansölyesi Otto von Bismarck’a hediye ettiği üç cilt fotoğraf albümünü merkezine alan sergiyi tarih ve fotoğraf meraklılarıyla buluşturuyor.

Küratörlüğünü Bahattin Öztuncay, Ahmet Ersoy ve Deniz Türker’in üstlendiği, tasarımını ise Yeşim Demir Pröhl’ün yaptığı “Tarihin Merkezine Seyahat: Fotoğraf ve Osmanlı Tarihinin Yeniden Keşfi (1886)” başlıklı sergi, 6 Ocak 2019 tarihine kadar ziyarete açık kalacak.

1886 yılında II. Abdülhamid’in talimatıyla Yıldız Sarayı Kütüphanesi için bir düzineden fazla fotoğraf albümü hazırlandı. Osmanlı İmparatorluğu ile Almanya’nın siyasi ilişkilerinin güçlendiği 19. yüzyıl sonunda, sultan tarafından Bismarck’a armağan edilen bu gösterişli albümlerden üçü, 2017’de Ömer M. Koç Koleksiyonu’na eklendi.

Albümler, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkenti Bursa ile Yenişehir, İznik, Söğüt ve Bozüyük gibi erken Osmanlı yerleşim birimlerini kapsamlı olarak belgelemek amacıyla, Hoca Ali Rıza, Serverili Ahmed Emin, Ahmet Şekûr ve Mehmed Emin gibi dönemin önde gelen fotoğrafçı ve ressamlarından oluşan keşif heyetinin bölgedeki çalışmaları sonucu oluşturuldu.

Odunpazarı, Eskişehir

Pathé arşivinden Bursa'nın görüntüleri 

Paspartulanan ve altlarına özenli el yazısı ile Osmanlı Türkçesi ve Fransızca açıklamaların eklendiği fotoğraflar, yerleşim yerleri, mimari yapılar ve peyzaj hakkında detaylı bilgiler içeriyor. Keşif gezisi rotasındaki dramatik manzara, kasaba ve anıtların yanı sıra bölge sakinleri, özellikle çevrede yaşayan Türkmen yörük aşiretlerinin kaydedildiği orijinal fotoğraflar, kendilerine farklı koleksiyonlardan eşlik eden tamamlayıcı belge, görsel ve yayınlarla birlikte ilk kez bir arada ANAMED Galerisi'nde sergilenecek. Aynı zamanda Fransız Gaumont Pathé arşivinden Bursa’nın bilinen ilk video görüntüleri de ziyaretçilere sunulacak.

İnönü (Eskişehir) civarındaki yörükler

Fotoğraflara hanedan efsaneleri eşlik ediyor

“Tarihin Merkezine Seyahat: Fotoğraf ve Osmanlı Tarihinin Yeniden Keşfi”, 1886 keşif gezisini, 19. yüzyıla ait yeni görsel teknoloji olan fotoğrafın tarihsel anlatı, hanedan efsaneleri ve aşiret hatıraları gibi daha eski bilgi türleriyle harmanlanışına ilişkin bir örnek olarak değerlendiriyor. Sergi, arşiv belgelerinin izinde ziyaretçilere keşif gezisi rotasında eşlik ediyor; Osmanlı İmparatorluğu’nun köklendiği toprakların, bu efsanevi coğrafyanın uzak geçmişine dair var olan hafıza katmanlarının fotoğraf yoluyla nasıl geri kazanıldığını ve yeniden yaratıldığını ortaya koymayı hedefliyor.

Sergi kitabı; Ottoman Arcadia

Sergiyle aynı İngilizce ismi taşıyan akademik yayın “Ottoman Arcadia: The Hamidian Expedition to the Land of Tribal Roots (1886)” sergi ile eş zamanlı olarak ANAMED tarafından satışa sunulacak. Serginin küratörlerinden Ahmet Ersoy ve Deniz Türker’in yanı sıra Selim Deringil, Reşat Kasaba, Beatrice St. Laurent, Thomas G. Otte, Berin Gölönü ve Sinan Kuneralp’in yazılarının yer alacağı kitap, önümüzdeki aylarda Türkçe olarak da yayımlanacak.