Leman Tomsu Çalışmaları ve Arşivi için Açık Çağrı

TMMOB Mimarlar Odası, Türkiye’nin mimarlık kültürüne katkıda bulunmuş ve bugün hayatta olmayan mimar(lar)ın anısını yaşatmak üzere, 2006 yılından beri Anma Programları düzenliyor. Her dönem, Ulusal Mimarlık Ödülleri Seçici Kurulu tarafından belirlenen mimar(lar)ın kendisi ve çalışmaları hakkında, ödül döneminden başlayarak gelecek döneme kadar, kapsamlı etkinlikler düzenleniyor. Her iki yılda bir belirlenen isimlerden Mimar Kemalettin Bey, Seyfi Arkan, Zeki Sayar, Haluk Baysal-Melih Birsel, Ernst A. Egli, Maruf Önal, Nezih Eldem ve Vedat Dalokay’ın ardından, 2023-2024 dönemi için LEMAN TOMSU seçilmiştir.

Leman Tomsu’yu gündeme taşımak üzere seçen XVIII. / 2022 Ulusal Mimarlık Ödülleri Seçici Kurulu, kararın gerekçesini şu şekilde açıklamıştır: “Lise arkadaşı Münevver Belen’le birlikte Akademi’nin mimarlık bölümüne kabul edilen ilk iki kadın öğrenciden biri olan Leman Tomsu, yine Belen’le birlikte 1934 yılında Türkiye’nin ilk kadın mimarı olarak tarihe geçmiştir. Kadınların henüz söz sahibi olamadığı erkek egemen bir meslek ortamında zorlu bir mücadelenin içine giren Tomsu, çalışkanlığı ve üretkenliğiyle hem mimari yarışmalarda hem de uygulama alanında kendine yer edinmeyi başarmıştır. 1938-1954 yılları arasında bazıları birincilik olmak üzere toplam 14 ödül kazanan Tomsu, 17 farklı yapının da uygulama projelerini tamamlamıştır. Tomsu, aynı zamanda mimarlık alanında eğitim veren ilk kadın akademisyenlerden biri olarak 40 yıl boyunca İstanbul Teknik Üniversitesi’nde görev almıştır.

İstanbul Teknik Üniversitesi akademisyenlik yılları, 1940'lar

Ülkemizin modernleşme sürecinde bir rol modeli olarak görülebilecek güçlü kimliğine ve mimarlık alanında üstlendiği öncü rolüne rağmen mimarlık tarihi yazımında yeterince yer bulamayan ve hak ettiği oranda anımsanmayan LEMAN TOMSU’nun Türkiye mimarlığına olan katkısının, Mimarlar Odası Anma Programı çerçevesinde önümüzdeki iki yıl boyunca çeşitli yayın ve etkinliklerle gündeme getirilmesi, belgelenmeye ve değerlendirilmeye başlanması oybirliği ile kabul edilmiştir.”

Şehremini Halkevi Projesi, 1938

Program kapsamında gerçekleştirilecek araştırmaların derlenmesi ve sonuç ürünlerin şekillendirilmesi sürecini, T. Elvan Altan, Bilge Ar, Neslihan Dostoğlu, Çiğdem Kafescioğlu, Zeynep Eres ve Melis Özge Gayretli’den oluşan Anma Programı Komitesi üyeleri yürütüyor.

Mimarlar Odası, kendisine ilişkin elinde belge olan meslektaşlarından belgeleri paylaşmaları ve Leman Tomsu’nun çok yönlü kişiliğini vurgulanmasına yardımcı olacak malzemeleri toplanmasına yardım etmeleri için açık çağrıda bulunuyor.

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız

 Eskişehir Gar Binası Yarışması, Mansiyon Ödülü, 1947

*

Leman Tomsu Hakkında

1913 yılında Kayseri'de doğan, ilk ve orta öğrenimini Erenköy Kız Lisesi'nde tamamladıktan sonra 1930 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü'ne yazılan Leman Tomsu, 1935 yılında yüksek mimarlık diploması alarak mezun oldu. Mimarlık pratiğine İstanbul Belediyesi İmar Müdürlüğünde şehircilik uzmanı Martin Wagner'in yanında çalışarak başladı. 1941 yılında, daha sonra kitap olarak yayınlanacak olan "Bursa Evleri" konulu teziyle doçent unvanını alan Tomsu, İstanbul Teknik Üniversitesi'nde görevli bulunduğu sırada, 1950 yılında İsviçre, Almanya, İsveç, Fransa ve İtalya'nın bazı şehirlerinde harp sonrası gelişmiş mimarlık ve şehirleşme sorunları üzerine etütler yaptı. 1958 yılında İngiltere'de iskan hukuku üzerine incelemelerde bulundu. 1975 yılında emekliye ayrılan Tomsu, 29 Nisan 1988 tarihinde vefat etmiştir.