"İzmir'de, 80'li yıllardan Günümüze, Konut ve Mimarlık Kültürü

zmir Serbest Mimarlar Derneği (SMD), “İzmir’de 80’li yıllardan günümüze, konut ve mimarlık kültürü” başlıklı bir konferans düzenliyor. Konferans, 29 – 30 Kasım 2008 tarihleri arasında, Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü’nde gerçekleştirilecek.

Bilim Kurulu

Prof. Dr. Gürhan Tümer- Mimar/ DEÜ Mimarlık Fakültesi  

Prof. Dr. Hülya Koç - Mimar/ DEÜ Mimarlık Fakültesi  

Yrd. Doç. Dr. Emel Kayın - Mimar/ DEÜ Mimarlık Fakültesi  

Yrd. Doç. Dr. Erdem Erten- Mimar / İYTE Mimarlık Fakültesi   

Yrd. Doç. Dr. Fehmi Doğan- Mimar/  İYTE Mimarlık Fakültesi  

Yrd. Doç. Dr. Gülnur Ballice -Mimar/ Yaşar Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi

Yrd. Doç. Dr. Şeniz Çıkış- Mimar / İYTE Mimarlık Fakültesi   

Yrd. Doç. Dr. Zehra Ersoy-     Mimar/ Dokuz Eylül Mimarlık Fakültesi

Öğr. Gör. Dr. Deniz Güner -    Mimar/ Dokuz Eylül Mimarlık Fakültesi

Öğr. Gör. Y. Mimar Şenol Kaytan - Yaşar Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi

Alev Ağrı- Mimar – Konak Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürü

Baran Uyan-Serbest Mimar-İzmir Serbest Mimarlar Derneği

Metin Kılıç-  Serbest Mimar- İzmir Serbest Mimarlar Derneği

Tufan Arkayın - Serbest Mimar-  İzmir Serbest Mimarlar Derneği

Vedat Tokyay- Serbest Mimar-  İzmir Serbest Mimarlar Derneği 



29 Kasım Cumartesi

10.00 Açılış Konuşmaları:< BR>
İzmir Serbest Mimarlar Derneği Başkanı  - LEVENT GEDİZLİOĞLU
İzmir Büyük Şehir Belediye Başkanı- AZİZ KOCAOĞLU
İzmir Valisi- CAHİT KIRAÇ

11.00- 11.30 Tematik başlangıç konuşması: İLHAN TEKELİ

(Erken Cumhuriyet Döneminden 80’li yıllara kadar uzanan sosyal-ekonomik arka planda, İzmir’in Konut Kültürü)

11.30- 12.00  Sorular
12.00- 13.00 Yemek arası

13.30-16.00 Panel 1- KONUT TASARIMI ile PLANLAMA İLİŞKİLERİ

PANEL BAŞKANI: SEZAİ GÖKSU

13.30 -14.00 1.Konuşmacı: NURSEN KAYA

Planların Konut Alanları, Plansızlığın Konutları: İzmir’in Planlama Çalışmaları ve Konut Alanlarının Gelişimi

Bildiride Erken Cumhuriyet’ten günümüze İzmir’in konut alanlarının gelişimi planlama kararları ve imar hakları bağlamında incelenecek ve değerlendirilecektir. Bu doğrultuda öncelikle söz konusu dönem boyunca yürütülen planlama çalışmaları kısaca özetlenecek, her bir planlama çalışmasının getirdiği ana arazi kullanım ve ulaşım kararları ortaya konacaktır. Tüm arazi kullanım kararları arasından konut alanlarına vurgu yapılacak ve diğer arazi kullanım ve ulaşım kararları ile ilişkilendirilecektir. Konut alanları hem mevcut ve öneri alanlar olarak hem de yasal ve yasadışı alanlar olarak ele alınacaktır.

14.00 -14.30 2.Konuşmacı: GÜLNUR BALLİCE 

İzmir’de 20. yy. Konut Mimarisinin Kentsel Doku ve Mimari Özellikler Açısından Tarihsel Süreç İçerisinde Değerlendirilmesi: Cumhuriyet dönemi öncesi İzmir kenti mimari kimliği, Levanten ve diğer etnik grupların etkilerini ön plana çıkaran, yabancı mimari öğeler taşıyan daha nitelikli yapıtlar ile, Müslüman yerli halkın geleneksel yaşamını yansıtan çok daha sade ve mütevazı konutları, çarşıları ve ibadet yapıtlarının birlikte oluşturduğu ‘kozmopolit’ bir doku sergilemektedir.

1923 sonrasında ise, 1965’lere kadar, konut tasarımlarında idealizm ve gerçekçilik ön planda gelmektedir. Talep olmasına rağmen, kısıtlı malzeme ve bütçe ile yalın, işlevsel, mütevazı boyutlarda genellikle 2-3 katlı, bahçeli konutlar yapılmış, yapım tekniği olarak da genellikle yığma kagir ve betonarme sistem uygulanarak mevcut kısıtlı basit malzemeler kullanılmıştır.

1940’lardan sonra ilk apartmanlar ve betonarme yapılar görülmeye başlanmıştır. Konut, bugünkünden farklı olarak ailelerin bir prestij unsuru, geleneksel aile düzeninin devamını sağlayan bir araç, güvence niteliği taşıyan bir yatırım olarak değerlendiriyordu.  Bu nedenle ilk çok katlı apartmanlar, ‘aile apartmanları’, ‘kira evi’ şeklinde ortaya çıktı.

İzmir kenti, 1950-1980 yılları arasında, bu sefer bilinçli olarak, yönetimlerin kararları doğrultusunda hazırlanan planlar uygulanarak ve büyük ölçüde rant kaygısıyla, spekülatif amaçlarla değişime/dönüşüme uğramıştır. “Yap Sat Düzeni”, ülkemizin diğer büyük kentleri gibi, İzmir kent merkezinin de neredeyse tamamının yenilenip değişmesine yol açmıştır.

14.30 -15.00 3.Konuşmacı: TÜLAY YESÜGEY

İzmir’de 1980 Sonrası Konut Uygulamaları: İzmir’de genel planlama kararları ile konut alanlarının seçimi ve 1980 sonrası konut uygulamalarının örneklerle açıklanması. 

15.00 -15.30 4.Konuşmacı: SALİH PEKİN

Konut tasarımı sürecinde imar ve planlamanın rolü:Ülkemizin planlı kalkınması anlayışı 1980’li yıllarda terk edildi. “Plan değil, pilav isteriz anlayışı” öne çıktı.
Kentlerin planlaması da anlayış değiştirdi. Kentlinin geleceğinin planlanması yerine, “derhal pilav isteriz” yaklaşımının hakim olması, kentsel rantın paylaşılmasını önüne geçilemez duruma getirdi.

Buna paralel olarak 2 boyutlu kent planlamasının kente verdiği zararlar giderek arttı. Kentin merkezinden çeperine açılan her türlü kent alanı tek tip üniforma giydirilmiş şekilde planlandı. Kentin coğrafyası, iklimi, denizi, alanların yönlenişleri, arazi yapısı, özetle “ZEMİN” dikkate alınmadı. Mevzuatlar ön plana çıkarılarak “Bayındırlık” anlayışı (Bodrum’da ya da Van’da yapılan Lise binasının aynılığı gibi) hakim unsur oldu. 10lar kanunu oluştu. (10m genişliğinde yol, 10 m genişliğinde parsel cephesi) Bugün kentler bunun acısı içinde kıvranıyor. Sonucunda, bir projeyi, kentle ilişkisini kurmadan parsel bazında çözümlemek de mimarların itirazsız kabul ettiği hakim yaklaşım olarak ortaya çıktı.

Mimar tasarımını ZEMİN’e ve İNSAN’a uyumlu olarak çözümler. Kentlerin fiziki görünümünün de mimari eserlerle oluştuğunu göz önünde tutarsak, mimarın kent planı ile öngörülen kentsel dokuya müdahale etme hakkı vardır.

Sunacağım örnekler, aslında uyulması gereken kent planının saçma kararlarına bir tepki ve imar planlarında değişiklik yapılarak gerçekleştirilmiştir.

SORU: Kentler, bir çok uzmanın yanı sıra  mimarların da katıldığı bir ekip tarafından sürekli planlanarak mı geleceğe yönlendirilmeli, yoksa, mimarlar tasarımlarını üstlendikleri yapıları “KENTE” ve “ZEMİNE” uygun olarak gerçekleştirmeye çalışmalıdır.

Serbest Mimarın Bakışı: 1980 sonrasında İzmir’deki konut üretim süreçleri içinde gerçekleştirilmiş başarılı bir örneğin müellifi tarafından aktarılması,

15.30 – 16.00 Sorular ve tartışma

16.00-16.30 Çay molası

16.30 -18.30 PANEL 2:KONUT TASARIMI ve ÜRETİM İLİŞKİLERİ

PANEL BAŞKANI: DOĞAN HASOL

16.30 -17.00 1.Konuşmacı: CENGİZ YESÜGEY

Farklı Yapım Tekniklerinin Konut Üretim sürecine Etkileri, İzmir Örneği: Sunum, Tarihsel süreç içerisinde uygulana gelen yapım teknikleri ve kullanılan değişik malzemelerin, konut tasarım ve üretim sürecine etkileri, İzmir bağlamında örneklerle incelenecektir… 

17.00 -17.20 2.Konuşmacı: YEŞİM TURHAN- MESA Genel Müdür Yrd. Ve İcra Kurulu Üyesi

İnşaat şirketlerinin bakışı: Sunum, 1969’dan bu yana Yurt içi ve Yurt dışında 60000 konut üretmiş bulunan MESA'nın Türkiye koşulları ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda konut strüktürü ile tamamlayıcı konstrüksiyon uygulamalarındaki değişimi.

17.20 -17.40 3. Konuşmacı: TÜRK PREFABRİK BİRLİĞİ-  HALUK GÜNERMAN

Prefabrik Sistem Üzerinden Bakış: Sunum, Prefabrike betonarme yapım sistemi, inşaatın en gelişmiş tekniklerinden biridir. Kalite, güvenlik, üretim hızı ve mevsim koşullardan etkilenmeyişi açısından büyük üstünlükleri vardır. Ancak bu teknoloji, ülkemizde bugün için konut sektöründe yaygın olarak uygulanmamaktadır. Oysa gelişmiş ülkelerde durum bunun tersidir. Özellikle 2. Dünya Savaşı ertesinde, savaş sırasında oluşmuş olan büyük konut açığının karşılanması amacı ile, bu endüstrileşmiş yapım tekniği, kendisine geniş bir alan bulmuştur. Ülkemizde, sanayi sektöründe, fabrika, depo, atölye, idare binası gibi yapılarda, prefabrikasyon yüksek oranda kendine uygulama alanı bulmuş olmakla birlikte;  konut sektöründe bu teknolojiden yalnızca  kısmi prefabrikasyon denilen,  konvansiyonel veya yarı teknolojik yapım tekniklerine bazı prefabrik yapı elemanları üretilmesi biçiminde yararlanılmaktadır. Ama yine de, ülkemiz inşaat tarihinde, bütünüyle prefabrike betonarme sistemlerle üretilmiş konut projeleri de yok değildir. Günümüzde de bazı örnekler görülmektedir. Ama, çeşitli nedenlerle ülke genelinde yaygınlaşmamış, ve hak ettiği yere varamamıştır. Bu bildiri kapsamında, sistemin tanıtımı yapılacak ve bazı örneklerle konuya açıklık getirilmesine çalışılacaktır.

17.40 -18.00 4. Konuşmacı: VEDAT TOKYAY

Konut Tasarımında Malzeme ve Teknolojinin olumlu ve olumsuz yanları ile Mimarın Teknolojiyi zorlama yolları Konut üretme sürecindeki Mimar, tasarım paletinde yer alan malzeme ve teknolojiler ile Mimarlığını geliştirebiliyor mu? Bu malzeme ve teknolojiler ile tasarlamak istediği arasında bir bütünlük kurulabiliyor mu; veya bu maddi olanaklar onun yapmak istediğine engel yabancılaşmalar mı yaratıyor?

Mimar, hangi ölçüye kadar,  tasarım sürecinin taleplerini sorgulayarak malzeme ve teknoloji dünyasını yeniliklere zorlayabiliyor? Yoksa, bu verileri mutlak kabul ederek kaderci bir görüşle elinden geleni mi yapmaya çalışıyor? Kim kime egemen oluyor?

Mimar,  konut tasarlarken “Mimarlıkta sürdürülebilirlik” kavramını araştırıp buna uygun malzemeleri kullanıyor mu?

Mimarlıktaki bölgeci ulusal eğilimler ile evrenselci-modernist eğilimler arasındaki farklılıklar malzemelere de yansımıyor mu?

18.00 -18.30 Sorular& tartışma

18.30- 18.40 5. Konut Sergisi ile ilgili açıklama konuşması EMEL KAYIN

18.40  Sergi açılışı ve Kokteyl



30 Kasım Pazar

10.00 -12.00 PANEL 3:KONUT FİNANSMANI VE YATIRIMCI MODELİ

PANEL BAŞKANI: YİĞİT GÜLÖKSÜZ

10.00- 10.30 1.Konuşmacı: SOYAK –İRFAN BOZOK

İnşaat şirketlerinin bakışı: Sunum, 1-Dünya da ve Türkiye’deki konut finansmanı modelleri ve gayrimenkulün önemi .
Türkiye de konut finansmanı modellerinin tarihsel gelisimi ve yasal düzenlenmelerin getirdiği değişimler / gelişimler .
Tüketici tercihlerindeki değişimler çağdaş yaşam koşulları ve gelişen konut finansmanı yöntemlerinin ve diğer sosyal dinamiklerin mimari tasarım üzerindeki etkileri . 

10.30 -11.00 2. Konuşmacı: EMRE AROLAT

Çılgın Sermaye’nin Bir Yandan Mağrur, Öte Yandan Hayli Heveskar Ama Bir O kadar da Acemi Mecrasında Özgün Bir Yerleşme Denemesi. Folkart Narlıdere Konutları: Sunum, Birbirleriyle koşut olmayan, hatta zaman zaman bir aradalıkları kolay kolay anlaşılamayan pek çok yönelimin bir arada varolabildiği bağlamda okunaklılaşan verileri ve bu ölçütlerin koşulladığı spesifik durum üzerinden Folkart Narlıdere Konutları’nın tasarım özelliklerinin anlatılması.

11.00 -11.30 3. Konuşmacı: REMAXNET-ERDAL SEVİNÇ 

Gayrimenkul Firmasının Bakışı: Sunum, Konut alanında emlak, rant değerleri, pazarlama konularının tartışılmasını hedeflemektedir.

11.30 -12.00 Sorular ve tartışma süresi

12.00- 13.30 Yemek Arası

13.30- 15.40 PANEL 4: KONUT TASARIMI ve İNSAN İLİŞKİLERİ 

PANEL BAŞKANI: ALİ CENGİZKAN

13.30 -14.00 1.Konuşmacı: ADİLE ARSLAN AVAR

Konutta Markalaşma: Konutta değişim ve kullanım değerinden daha fazlası

Bu sunuşta, konutta markalaşma olgusu, konut üretimi ve tüketimi bağlamında tartışılacaktır. Konut üretimi ve tüketimi sürecinde markalaşma, bir yandan konutun bir değişim nesnesi olarak üretilmesi, diğer yandan da kullanıcının kendisini toplumsal mekanda ayrımlaştıracağı bir araç olarak almasına işaret eder –ki, bu da, kullanıcının sadece konut satın almadığı anlamına gelir.  Üretim boyutunda,  değişim değeri aracılığıyla konut üreticisinin sermaye birikimi; tüketim boyutunda ise, tüketici/kullanıcının konutu (kullanım değeri) aracılığıyla bir farklılık, ve dolayısıyla sosyal ve sembolik sermaye biriktirmesi söz konusudur.  Böylece günümüzde konut, hem toplumsal yaşamda konut aracılığıyla kurulan temsiller nedeniyle ayrıcalıklı bir kültürel/sembolik sermaye ögesi, hem de toplumsal gruplar arasındaki farklılıkları ve eşitsizlikleri yeniden üreten bir araç haline gelir.

Akademisyen Sosyologun bakışı: Sunum, Konut ve Kullanıcısı arasındaki ilişki biçiminin çeşitliliğini, marka kavramının konuttaki yerini irdeleyecektir.
 
14.00 -14.202. Konuşmacı: ZEHRA ERSOY

Nitelikli Konut Tasarımı İçin Temel Başvuru Kaynağı: “Konut-Kültür Araştırmaları”

Sunum, Konut tasarımında bireysel tercihler ile kültürel farklılıkları doğru saptayabilmek ve kullanışlı öneriler geliştirebilmek için, mekan kullanım alışkanlıkları ile davranış kalıplarının çalışıldığı konut-kültür araştırmaları önemli referans kaynakları olmaktadır. Bu bildiri çerçevesinde, konut tasarım alanının kültür araştırmalarıyla daha verimli işbirliği yapması gerektiği düşüncesiyle, İzmir özelinde yapılmış çalışmaların panoramik bir çerçeve içinde değerlendirilmesi ve gelecek için yararlı olabilecek açılımlara değinilmesi düşünülmektedir.   

14.20- 14.40 3. Konuşmacı: ŞEBNEM YÜCEL
          
Otobanın Getirdiği Lüks Banliyoler, Urla’dan 3 Kapalı Site: Sunum, bu çalışmalarda Dr. Ayona Data(LSE, UK) ile birlikte 2005 yılında Urla’da Yapılmış alan çalışmasında incelenen Urla’dan 3 kapalı  lüks site örneği üzerinden kente alternatif yaşam stilleri ve bunların sunuş biçimleri tartışılacaktır.

14.40 – 15.00 4.Konuşmacı: AHMET YOLDAŞ

Mimari Tasarım - Kullanıcı İlişkileri Çerçevesinde Tasarım Özgürlüğü ve Ahlak Sorunu:Bir mekan kurmak - ister konut, toplu konut, mahalle, kent, çeşitli işyerleri, eğitim tesisleri vb.- o mekanı kullanacak olanların yaşayış biçimlerine (alışkanlıklarına, davranış biçimlerine, beğenilerine, değer yargılarına, ekonomik durumlarına ) bir müdahale, bir yön vermedir. Kullanıcı ise özellikle konut alanında çok farklı kaynaklardan etkilenmektedir. Bu durum mimarın tasarım özgürlüğü ile ahlak konusunu gündeme getirmektedir.

15.00 -15.30 Sorular ve tartışma süresi

15.30- 16.00 GENEL DEĞERLENDİRME FORUMU

KONUŞMACILAR:

İLHAN TEKELİ, SEZAİ GÖKSU, DOĞAN HASOL, YİĞİT GÜLÖKSÜZ, ALİ CENGİZKAN