Konut Kurultayı 3: "Kıbrıs’ta Konut: Planlama, Tasarım ve Uygulama"

onut ve yaşama alanları, mimarlık ve planlamanın en temel ilgi alanı ve bütün tasarım ölçeklerinin ortak paydası. Belki, tam da bu nedenle konutun sorgulanması hiç bitmiyor ve konut çoğu kez bir ‘sorun’ olarak tanımlanıyor; yapay çevre ile ilgili her sorun gibi planlama, tasarım ve uygulama üçlüsü ile ilişkilendirilerek tartışılıyor. Plancılar, mimarlar, tasarımcıların yanı sıra diğer meslek gruplarının, hukukçular, uygulamacılar ve politikacıların, planlama, mimarlık ve tasarım dışında farklı bilgi alanlarının (ekoloji, sosyoloji, psikoloji vb.) ve tüm bu alanlarda çalışan araştırmacıların yolu hep ‘konut’la kesişiyor.

Konutun tarihi kentle, kentinki konutla ilişkili; bu nedenle kentleri ve hatta ülkeleri yarattıkları konut sorunsalı üzerinden okumak ve anlatmak mümkün. Günümüz global dünyasında giderek artan bireysel hareketliliği saymazsak eğer, doğal, toplumsal ya da politik faktörlerin tetiklediği toplu göçler ve yer değiştirmeler, beraberinde hep bir konut sorunu getirmiş, sonucunda, mevcut kent dokuları yok olmuş, yıpranmış ya da kentler plansız konut yerleşmeleriyle çevrelenmiş. Buna karşın çoğu kez, doğru konut politikaları üretilememiş, üretilmişse de uygulanamamış ve konut, hep ‘sorun’ olmaya devam etmiş. Tek tek konutların sorunlarının onların toplu olarak üretilmesiyle çözüleceği düşünülmüşse de, tıpkı kentler gibi bu çevrelerin de bir sürdürülebilme sorunu olduğu dikkate alınmamış. Bunun için konutu sosyal boyutunun yanında, ekolojik ve toplumsal çevre, teknolojik ve ekonomik erişebilirlik konularından bağımsız ele almak olanaksız.

Öte yandan, genel geçer konut politikalarının temel iki seçenek olarak sunduğu, ya yüksek gelirli ya da dar gelirli hane halklarına yönelik stok geliştirme hedefleri geçerliliklerini artık yitirmiş. Bugün maliyet kategorilerini aşan başka boyutlar, işçiler, yaşlılar, yalnız yaşayanlar, tek ebeveynler, göçmenler ve diğer marjinal toplum kesimlerinin yaşam koşullarının iyileştirilmesini ve toplumun diğer kesimiyle bütünleşmesini sağlamayı amaçlayan projeler, herkes için konut stoğunun üretilmesinde önemli yer tutuyor.

Tek tek, ya da toplu, hep yeniden üretim, hep yeninin üretimi, ilk çağdan beri kendisi bir üretim yeri olan konutu ‘tüketim’ malzemesi olmak durumuna getirmiş. Artık bu gün en temel beşeri gereksinme olan konut bir imaj olarak alınıp satılıyor. ‘Kuleler’, ‘rezidanslar’, ‘konaklar’ ama hep ‘villa’ tipi yapıları içeren toplu konut projeleri ve uygulamaları, alt orta grubun bile hayallerini süsler hale geldi. Ne tür bir kullanıcı profili amaçlandığı, yani hane halkı kavramının nasıl yorumlandığı, bunun çeşitliliği ve bu çeşitliliğin mekansal gereksiniminin ne olduğu çoğu kez bu imaj bombardımanı tarafından örtülüyor ve önemsenmiyor. Bir anlamda özenti-beğeni esaslı değer yargısı, gerçek gereksinim ve anlamın önüne geçiyor; bu arada kültürel miras, yıllarca içinde yaşanmış mevcut geleneksel-yöresel konutlar gözden düşürüyor.

Böylece konut tasarımı, kullanıcı değer yargılarını süsleyen bu imajların yani klişe konut tipleri ve tipolojilerinin, bağlamına uysun uymasın kaygısızca üretilmesine indirgeniyor; hele bilgisayar ortamının bu sürece sağladığı kolaylıkla kopyala/kes/yapıştır komutlarının yönlendirdiği tasarımlar, üç boyutlu animasyon teknikleriyle süslenerek daha da kışkırtıcı boyutlarda kullanıcıya sunuluyor. Sonunda: ‘Kalite’ bu sürecin neresinde? Uygulamada ve kullanım süreçlerinde kalite nasıl sağlanıyor ve sürdürülüyor? gibi konular, kimse tarafından sorgulanmaz duruma geliyor. Yapılan tasarımların değerlendirilmesi ve bu yolla yeni tasarımlara bir geri besleme olabilmesi tamamen göz ardı ediliyor.

Bu çok boyutlu konut sorunsalı, bugün Kuzey Kıbrıs’ta da benzer görünümlerde ortaya çıkıyor, bağlı olarak gözleniyor, araştırılıyor ve tartışılıyor. Kıbrıs’ın içinde bulunduğu özel coğrafi ve politik yapı dolayısıyla ortaya çıkan sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapı, özellikle Kıbrıs’ın kuzeyinde, konut sorunsalını daha karmaşık ve içinde çıkılmaz bir boyuta getiriyor; konut ve kent bütünleşikliği içinde kullanıcılar ne yazık ki mimari ve kentsel kalitesi çok düşük yaşam alanlarında yaşamaya mahkum oluyor.

Tüm bu görüşler ışığında, Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ), Mimarlık Fakültesi, Konut Eğitim Araştırma Danışmanlık Merkezi (HERA-C) ve Kıbrıs Türk Mühendis-Mimar Odaları Birliği (KTMMOB) ve Mimarlar Odası’nın işbirliği içinde düzenledikleri III. Konut Kurultayı, Kıbrıs’ta Konut: Planlama, Tasarım ve Uygulama başlığı altında araştırmacılara geniş bir açılım sunarak, konut sorunsalını aşağıdaki anahtar sözcükler çerçevesinde ve bilimsel verilere dayanarak tartışmaya davet ederken, diğer ülkelerdeki uygulamalarla karşılaştırmalı bir bakış açısı sunan araştırmaların da Kurultay kapsamında yer almasını teşvik ediyor.

Bu bağlamda, DAÜ Mimarlık Fakültesi, Konut Eğitim Araştırma Danışmanlık Merkezi (HERA-C) ve KTMMOB Mimarlar Odası, aşağıda belirtilen alanlarda, ancak bunlarla sınırlı kalmayacak araştırma temelli konut çalışmalarını, 9-10 Mart 2012 tarihlerinde düzenlenen kurultay oturumlarında sunulmak ve sonrasında hazırlanacak olan kurultay kitabında yer almak üzere davet ediyor.

Kurultay Açılımları

• Kentleşme, Göç, Mobilite ve Konut Politikaları
• Konut Alanları Planlaması: Değişim, Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik
• Konut Mimarisi ve Tasarımı: Kullanıcı / İmaj-anlam-beğeni / Estetikleştirme / Tasarımda geri besleme / Bilgisayar kullanımı
• Konut ve Toplumsal Çevre
• Konut ve Ekolojik Çevre
• Konut ve Teknolojik / Ekonomik Erişebilirlik
• Değişen Hane Halkı Yapısı ve Konut Piyasası
• Konut Stoğu: üretim ve pazarlama / kır-kent / planlı-plansız / tek-toplu konut / tip konut-konut tipolojileri / geleneksel, yöresel- modern konut / yeni- yenilenmiş konut / geçici konut - ikinci konut / herkes için konut...