|
Uluslararası Değerleme Standartları’na göre taşınmaz, arazi ve ağaçlar, madenler gibi arazinin doğal parçası olan her şeyin yanısıra binalar ve iyileştirme çalışmaları gibi insanlar tarafından yapılmış olan herşey şeklinde tanımlamaktadır. Taşınmaz değerleme ise, taşınmazın sahip olduğu her türlü nitelik, hak ve faydanın, nicel bir değer olarak tanımlanması şeklinde ifade edilebilir.
Taşınmaz değerleme sektörü, dünyada, 1960’lı yıllarda, finansal işlemlerde kullanılmak üzere oluşturulmuştur. Türkiye’de ise bu sektör, 2001 yılında çıkarılan kanunla, ilk defa düzenli ve kurumsal bir yapıya kavuşmuştur. Sektörün kurumsal bir yapıya kavuşmasındaki en önemli etkenlerden biri, taşınmaz değerine dayalı işlem yapan kurum, kuruluş, yatırımcı ve sermaye sahiplerinin, profosyonel şirketler tarafından, sorumlu bir şekilde bilgilendirilmesinin gerekliliğidir.
Yabancı yatırımcıların, Türkiye piyasasını öğrenmek ve aldıkları risk konusunda temelli ve güvenilir bilgi almak, yapacakları yatırımı etkileyen en önemli unsurlardandır. Türkiye’de geçerli olan gerek yasal düzenlemeler, gerekse piyasa şartları konusunda en donanımlı bilgi aktarımı ise gayrimenkul değerleme şirketleri tarafından yapılmaktadır. Yatırım konusunda bilgi veren geyrimenkul değerleme şirketleri, çeşitli yasal düzenlemeler ile sınırlanmış ve güvenilirliğini sahip olduğu lisanslar ve izinler sayesinde kanıtlamış kurumlardır. Dolayısıyla, Türkiye’ye yatırım yapmak amacında olan yabancı sermaye sahiplerinin, ülke piyasası, yasal mevzuat ve ilgi gösterdikleri taşınmaz konusunda değer ve risk tespiti konusunda, çok çeşitli regülasyonlar ile denetlenen bir değerleme şirketinden yardım almak istemeleri son derece doğal olmakla birlikte, yatırımcı güveni açısından da gereklidir. Son dönemlerde dünyanın her bölgesinde olduğu gibi ülkemizde de yatırımcıları bulunan körfez sermayesi, bu konuda çok güzel bir örnek oluşturmaktadır. Ülkemizde, gayrimenkul sektöründe yatırım yapmak isteyen körfez sermayesi, piyasa şartları ve riskleri konusunda, profosyonel değerleme şirketlerine başvurmakta, kuracakları ortaklıklar veya yatırım alternatifleri hakkında adımlarını, aldıkları profosyonel yardıma göre atmaktadır.
Yabancı yatırımcılar gibi, bankalar da, kredi verecekleri taşınmaz ve alacakları risk konusunda, taşınmaz değerleme şirketlerinden yardım almaktadır. Bankaların kredi işlemlerinde, krediye teminat olacak taşınmaz veya geliştirilmesi planlanan proje ile ilgili olarak uzman görüşü ihtiyacı vardır. Teminat amacıyla kullanılacak taşınmazın değeri, riskleri ile teminat konusu projenin geleceği, tamamlanma süresi, yapılan harcama ile tamamlanması için yapılacak harcama bilgileri, taşınmaz değerleme şirketleri tarafından değerlendirilir ve raporlanır. Yapılan değerlendirmeler ve sunulan değer, teminat olarak alınan taşınmaz ve projenin finansmanı konusunda, bankaya güvenilir bir veri sağlamakla birlikte, sorumluluk dağıtma konusunda da dayanak oluşturur. Henüz inşaatı dahi başlamamış projelerde, proje değerlemesi, proje süreci konusunda detaylı bilgi içermesi açısından, banka için son derece aydınlatıcıdır. Kredi talep eden şirketin, ihtiyacı olacak kredi miktarı ve zamanlaması konusunda, bankanın en önemli dayanağı, değerleme şirketi tarafından hazırlanmış olan rapordur.
* Doğuşcan Iğdır / Kıdemli Değerleme Uzmanı, TKSB Gayrimenkul Değerleme AŞ Kurumsal Değerleme Departmanı
|
