Uzmanlar Uyardı: Mozaiği Oluşturan Tesseralar Ölür

Gaziantep 'teki Zeugma Antik Kenti'nde 3 yeni mozaik bulundu. Gün yüzüne çıkarılan mozaikler kazı başkanı Prof. Dr. Kutalmış Gökay’ın da bulunduğu bir ortamda tanıtıldı. Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin ve beraberindeki ekip mozaiklerin üzerinde poz verdi. Yaklaşık 10 metrekarelik alanda mozaiklerin üzerinde tam 13 kişi yer aldı. Tanıtımın mozaiklerin üstüne basılarak yapılması ise tartışma yarattı.

Radikal'den Ömer Erbil'in haberine göre, tartışmada mozaiklerin üzerine basılmasının sakıncalı olmadığını söyleyen de var, bu olayı görgüsüzlük olarak nitelendirenler de… Bazıları tarihte de mozaiklerin üzerine basılması için yapıldığını, günümüzdeki seramikle aynı mantıkta olduğunu ve üzerine basılmasının abartıldığını savunuyorlar. Buna karşılık mozaiklere basılmasının yanlış olduğunu savunanlar, tarihi objelere zarar verildiğini belirterek tepki gösteriyor. Gerek Gaziantep Zeugma gerekse Hatay mozaikleri üzerinde çalışmış restorasyon uzmanlarına göre bu kadar çok kişinin mozaiklerin üstüne çıkarılması yanlış.

İşte uzmanlara göre ayakkabı ile tarihi mozaiklerin üzerine çıkmanın zararları:

Koruma ve restorasyon ihtiyacı olan mozaiklerin altında boşluklar oluşur. Gerek kireç taşı erimesinden gerek yeraltı sularının yer değiştirmesinden bu boşluklar meydana gelir. Üzerinde gezinmek çökmelere, çatlaklara sebebiyet verir. Binlerce yıl toprağın altında kalmış obje yeni bir ortama çıktığında tesseraların (mozaiklerin bütününü oluşturan küçük cam taşlar) üzerlerinde kavlama (yüzeyde ince bir tabaka kabuk) meydana gelir. Üzerine basıldığında bu toz haline döner ve o tessera bozulur. Yine toprak altından çıktıktan sonra hava , nem değişikliğinden kaynaklı tesseraların üzerinde çatlaklar oluşabilir. Topuklu ayakkabı ile basıldığında tesseralar toz haline dönüşür. Biz yeni mozaiklerin üzerinde çalışırken deri mes giyeriz. Ya da çıplak ayakla basarız. Asla ayakkabı ile mozaiklerin üzerine çıkılmaz. 1000 – 1500 yıl toprak altına korunmuş bu objelere en büyük zarar bulunma anında ve sonrasında ya da bunların müzeye taşınması sırasında verilir. Çok dikkatli olmak gerekiyor. Kazı başkanı bu konularda misafirleri uyarmalıydı. Tesseraların üzerindeki cam hamuru ile yapılanlarda cam bozulması dediğimiz ince bir zar tabakası ayrılma yapar. Dikkat edilmeyecek inceliktedir. Onu korumadığınız takdirde tessera tamamen bozulur. Mermer tesseralarda da zamana bağlı olarak zayıflamadan kaynaklı kabuklanma, beyazlaşma oluşur. Onun da önüne geçmezseniz taşın damarları bozulacağından toz olur. Ayakkabı ile basarak ise bu toz olmayı (Yani tesseranın ölmesi) gerçekleşir. Ayakkabı ile sürtünmeyle de taşlar yerinden oynar. Tesseralar kaybolur ve siz onu ancak incelemeye tabi tutuğunuz da fark edersiniz.