Enerji Verimliliğimizde Düşüş

ANKA'nın haberine göre, Dünya Ekonomik Forumu (DEF), Accenture danışmanlık şirketiyle birlikte, liderlere ulusal enerji sistemlerinin hali hazırdaki performanslarını kıyaslamak için bir dayanak noktası oluşturmak ve onları karar alma anında küresel enerji görünümünde devam eden değişiklikler konusunda bilgilendirmek amacıyla “Enerji Mimarisi Performans Endeksi” hazırladı.

İlki geçen yıl yayınlanan endekste 124 ülke arasında 47’nci sırada bulunan Türkiye, bu yıl 54’üncü sıraya düştü.

Endeks “Ekonomik büyüme ve kalkınma”, “Çevresel sürdürülebilirlik”, “Enerjiye erişim ve enerji güvenliği” alt endekslerinin bileşiminden oluştu. Türkiye ana endekste 54’üncü olurken; “Ekonomik büyüme ve kalkınma endeksi”nde 53’üncü, “Çevresel sürdürülebilirlik endeksi”nde 80’inci, “Enerjiye erişim ve enerji güvenliği endeksi”nde ise 34’üncü sırada yer aldı.

Endeksin yer aldığı raporda son 20 yılda yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerin ortaya çıkışının küresel ekonomiyi dönüştürdüğü ve bu süreçte dünya enerji sistemini yeniden biçimlediği belirtildi. 2000’li yıllar boyunca yüzde 7.6’ya ulaşan yıllık büyüme rakamlarıyla yükselen ekonomilerin 2007-2014 arası gelişmiş ekonomilerden dokuz kat hızlı büyüdüklerini kaydeden DEF, söz konusu ekonomilerin dünya üretiminin yüzde 57’sini karşıladıklarını bildirdi. DEF“2035’e kadar enerji talebinin yüzde 90’ının yükselen ekonomilerden geleceği tahmin ediliyor, bu ekonomilerin enerji görünümlerini biçimleyen ana eğilimleri anlamak küresel enerji sistemin geleceği konusunda değerli görüşler ortaya koyuyor” dedi. Raporda 2013 satın alma gücü paritesiyle GSYH itibarıyla en büyük yükselen ekonomilerden yedisinin; Meksika, Endonezya ve Türkiye’nin yanı sıra Brezilya, Rusya Federasyonu, Hindistan Çin (BRIC ülkeleri) olduğu belirtildi. Raporda, “Bu ülkeler şu andaki G7 ülkelerinin toplamından daha yüksek bir GSYH’ya (satın alma gücü paritesine göre) sahipler; bu küme E7 ülkeleri olarak adlandırıyor. E7 ülkelerinin ekonomik gücü bugün enerji sektöründe, toplam birincil enerji tüketiminin yüzde 40’ına ve toplam karbondioksit salınımlarının yüzde 43’üne karşılık gelmeleriyle yansıyor” denildi. Raporda yükselen ekonomilerin başarılı olmalarının sadece kendi vatandaşları için değil tüm enerji sistemi için kritik önemde olduğu hatırlatıldı. Rapor yükselen ekonomilerin daha erişilebilir, sürdürülebilir ve güvenli bir enerji sistemi inşa etme konusunda en acil sorunlardan bazılarıyla karşılaştıklarını kaydetti.

Türkiye içinde bulunduğu E7 (Emerging 7) ülkeleri arasında Enerji Mimarisi Performans Endeksi sıralamasında üçüncü oldu. Sıralama Brezilya (23. Sıra), Rusya (39), Türkiye (54), Meksika (55), Endonezya (76), Çin (89), Hindistan (95) şeklinde gerçekleşti.

Diğer endeksler gibi enerji mimarisi endeksinin de enerji sistemlerinin karmaşıklığını ya da enerji dönüşümünün yönetimini tamamen yansıtamadığı ancak ülkeler arasında hedefe yönelik iyileştirme alanları yanında sahip olunan gücü kıyaslamak için bir temel oluşturduğu belirtildi.

DEF süren jeopolitik, ekonomik ve sosyal belirsizlik ve çalkantının dünyada enerji sistemleriyle hükümetlerin gelecekteki enerji mimarisini oluştururken alacakları kararları etkilemeye devam edeceğini bildirdi. DEF endeksin karar alanlara enerji zorluklarının evrimi için olgusal temel ve bir çerçeve sağladığını bildirdi.

Küresel birincil enerji tüketimi 12 milyon 730 bin ton petrol eşdeğerine karşılık geliyor. Rapora göre E7’lerin küresel birincil enerji tüketiminde aldıkları pay şöyle (yüzde):

Çin: 22.4

Rusya: 5.5

Hindistan: 4.7

Brezilya: 2.2

Meksika: 1.5

Endonezya: 1.3

Türkiye: 1

Dünyanın kalanı: 61

Ülkelerin karbondioksit salınımındaki payları

Dünyada yılda 35 milyon 94 bin ton karbondioksit üretiliyor. Rapora göre E7’lerin dünya karbondioksit salınımındaki payları ise şöyle (yüzde):

Çin: 27.1

Hindistan: 5.5

Rusya: 4.9

Türkiye: 0.9

Endonezya: 1.5

Brezilya: 1.5

Meksika: 1.4

Türkiye: 0.9

Dünyanın kalanı: 57

Enerji mimarileri en iyi olanlar

Endekste enerji mimarileri kamu-özel kurumlar, çevresel sürdürülebilirlik, ekonomik kalkınma, enerjiye erişim ve güvenliği gibi alanlarda sorunsuza yakın denebilecek ilk 10 ülke şöyle sıralandı: İsviçre, Norveç, Fransa, Yeni Zelanda, İspanya, İsveç, Danimarka, Avusturya, Kolombiya, Portekiz.

Enerji mimarileri sinyal veren son 10 dünya ülkesi de iyide kötüye doğru şöyle sıralandı: Bengaldeş, Nepal, İran, Haiti, Benin, Kamboçya, Etyopya, Tanzanya, Moğolistan, Yemen.

Raporda yer alan değerlendirmeler

Raporda yer alan değerlendirmelerin bir bölümü şöyle:

-Enerji sektörü için çalkantılı bir yıl olan 2014’e, jeopolitik krizler, durgunlaşan küresel ekonomik büyüme ve sera gazı salınımlarını düşürmede zayıf ilerleme damga vurdu. Petrol fiyatları önemli çalkantı gösterirken en son 2010’da görülen seviyelere indi. Rusya ve Ukrayna’nın içten içe kaynaması ve DEAŞ’ın orta Doğu’da yol açtığı çalkantı gibi bazı üretim bölgelerinde belirsizlik var oldu. Bugün ve yarının ihtiyaçlarını karşılayacak enerji sistemlerine adapte olma arayışı ve bu yeni zorunluluklarla fırsatlara karşılık vermek üzere birçok ülkede önemli reformlar devam ederken politika yapanlar ve iş dünyası söz konusu yeni dinamiklerle uzlaşıyor.

-Ekonomik büyüme ve kalkınma, sürdürülebilirlik ve enerji güvenliği ile erişim, her enerji sisteminin ana sütunları olarak kalmaya devam ediyor ve karar vericiler bu üç boyut üzerinden karmaşık kararlar vermek üzere güvenilir bilgilere ihtiyaç duyuyor.

-İsviçre bu yıl endeksin ilk sırasında yer aldı. Enerji üçgeninin üç boyutunda da (ekonomik büyüme ve kalkınma, çevresel sürdürülebilirlik ve enerjiye erişimle enerji güvenliği) en yüksek skoru elde etti. Listenin ilk 10 sırasındaki ülkelerin çoğu Avrupa’dan ya da gelişmiş ülkeler. Ancak zirvede ortak bir yol da yok; bahşedilmiş kaynak, coğrafi koşullar, sınır kısıtlılıkları ve siyasi kararların tümü performansta rol oynuyor.

-Sonuçlar küresel enerji sisteminin gidişatında bir ‘ara’nın söz konusu olduğunu ortaya koyuyor. Dünyada önemli politika çabalarına karşın ekonomilerin enerji yoğunluklarının iyileştirmesi yönündeki iyileşme gecikiyor, özellikle de yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde. Bu küme gelişmiş ekonomiler bu alanda 0.61 skor elde ederken 0.39 skor elde edebiliyor.

-Daha az karbon yoğun enerji sistemine geçiş devam ediyor ancak yavaş biçimde. İthalat bağımlılığı birçok enerji sistemlerinde artıyor. Enerjiye erişim önemli sayıdaki az gelişmiş ülke için bir zorluk olarak kalmaya devam ediyor.

-Küresel ekonomik büyümede yavaşlama birçok yükselen ekonomiler genelindeki yapısal reform ihtiyacını canlı bir şekilde gösteriyor ve enerji reformu bu gündemin kritik bir bileşeni. Etkin enerji reformu gelecek için acil kapasite yaratma zorunluluklarının ötesine uzanmalı. Bu kapasite kriz dönemlerinde test edilecek ve strese dayanma yeteneği olanlar değişen şartlara adapte olmada en hazırlıklılar olacak.

-Enerji reformu için evrensel ölçüde kabul edilebilecek bir formül yok. Her ülke kendi koşullarına hitap edecek politikalar geliştirip uygulamalı. Buna karşın diğer ülkelerden ‘deneyerek öğrenme’nin tuzaklarından sakınmak üzere öğrenilecek başarı ve başarısızlık hikâyeleri var.

-Enerji reformcularının gelecekte daha erişilebilir, aha sürdürülebilir ve daha güvenli bir enerji sistemi mimarisi ortaya koyma fırsatı var. Bu uzun dönemli bir gayret ancak başarının ödülü çok büyük. Etnik reformlar rekabeti yeniden rayına oturtma potansiyeline ve ülke genelindeki ekonominin sürdürülebilir büyümesine katkıda bulunma potansiyeline sahip.”