Dünya Bankası'ndan 'Avrupa Ekonomik Modeli' Raporu

Dünya Bankası tarafından hazırlanan 'Büyümenin Altın Kuralı: Avrupa Ekonomik Modeli'ne Görkeminin Yeniden Kazandırılması' başlıklı rapor, düzenlenen bir toplantıda Ankaralı ekonomi çevrelerine sunuldu.
Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakcı, etkinlikte, küresel ekonominin, özellikle Avrupa'nın ciddi güçlüklerle karşı karşıya bulunduğu bir dönemde hazırlanan raporun politika yapıcılar için önemli bir referans kaynağı olacağını söyledi.
    
1950'lerden 1970'lerin ortalarına kadar süren dönemin Avrupa'da büyümenin altın çağı olduğunu kaydeden Çanakcı, bu dönemde Batı Avrupa ülkelerinin hızla büyüyerek ABD'ye ciddi yakınsama gösterdiğini ifade etti.
Sonraki dönemlerde Güney ve Doğu Avrupa ülkelerinin AB'ye katılarak refah düzeylerini yükselttiğini dile getiren Çanakcı, ''Bugün Avrupa kıtası 27 ülkeden oluşan AB vasıtasıyla büyük bir ekonomik ortaklığa ev sahipliği yapmaktadır'' dedi. AB'nin bir bütün olarak değerlendirildiğinde dünyanın en büyük ekonomisi konumunda bulunduğunu anlatan Çanakcı, Birliğin ticarete açıklık bakımından dünyada ilk sırada olduğunu belirtti.
    
''Avrupa'daki sorunların asıl kaynağı yapısal''
    
Avrupa kıtasının küresel ekonomi bakımından kilit bir konuma sahip olduğuna dikkati çeken Çanakcı, ''Ancak bu büyük ekonomik yapı, yıllardır birikmiş olan ve son küresel finansal krizle beraber belirgin bir biçimde ortaya çıkan ağır sorunlarla karşı karşıyadır. İçinde bulunduğumuz dönemde küresel ekonomideki toparlanmayı geciktiren ve dünya ekonomik görünümünü tehdit eden en temel problem AB'nin ve Avrupa kıtasının içinde bulunduğu durumdur'' diye konuştu.

Türkiye için Avrupa Bölgesi'nin küresel sistem açısından taşıdığından daha fazla bir öneme sahip olduğunu anlatan Çanakcı, Türkiye'nin mal ihracatının yarıya yakınını, hizmet ihracatının önemli bir bölümünü Avrupa Bölgesi ile yaptığını, doğrudan yatırım girişleri ile dış finansmanın ağırlıklı bir kısmının da yine Avrupa Bölgesi'nden sağladığını hatırlattı.
    
Avrupa'da yaşanan güncel sıkıntıların kaynağı olarak kamu maliyesi ve bankacılık sistemindeki sorunların ön plana çıkmasına karşın, bu sorunların problemin esas kaynağı olmaktan çok söz konusu sorunların dışa yansımaları olarak görülmesi gerektiğini belirten Çanakcı, ''Avrupa'nın karşı karşıya olduğu sorunların asıl kaynağı çok daha köklü ve yapısal niteliktedir'' değerlendirmesinde bulundu.
    
Güney Avrupa'da iş gücü piyasası, kamu yönetimi ve inovasyon gibi konularda yeterli ilerlemenin sağlanamadığına dikkati çeken Çanakcı, 2002 yılından bu yana Güney Avrupa'da iş gücü verimliliğinin gerilediğini ifade etti.
Doğu ve Güney Avrupa ülkelerinin iş yapma kolaylığı ve inovasyon açısından rakiplerine göre geri kaldığını dile getiren Çanakcı, nüfusun giderek yaşlanması ve geçmişe oranla daha erken yaşta emekli olanların sayısının artması nedeniyle Avrupa'da yüksek sosyal harcamaların sürdürülemeyecek bir noktaya geldiğini söyledi.
Avrupa'nın eski günlerine dönmesi için iş gücü piyasası, inovasyon, verimlilik ve kamu yönetimi alanlarında yıllardır uyguladığı politikaları gözden geçirmesi gerektiğini belirten Çanakcı, bunun için öncelikle ülkeler arasında iş gücü hareketliliğinin artırılması, yüksek sayıda genç işsizin işgücüne kazandırılmasının büyük önem taşıdığını söyledi.
    
''Türkiye'nin mali duruşu sağlam''
    
Raporda Avrupa'nın geneli için en sorunlu alanlar olarak gösterilen kamu maliyesi ve sosyal güvenlik reformu alanlarında Türkiye'nin önemli aşamalar kaydettiğine dikkati çeken Çanakcı, ''Zaten raporda da ülkemizin kamu borcunu düşürmeye yönelik çabaları, özellikle Güneydoğu Avrupa ülkeleri için örnek gösterilmektedir'' dedi.
2002 yılından beri uygulanan mali disiplin ve yapısal politikaların sonucunda kamu dengelerinin sorun olmaktan çıktığını ifade eden Çanakcı, ''Küresel ekonomide belirsizliklerin arttığı son dönemde Türkiye sağlam mali duruşu ile birçok ülkeden olumlu yönde ayrışmıştır'' diye konuştu.
    
Çanakçı, 2009 yılında Gayrisafi Yurtiçin Hasıla'nın yüzde 5,5'ine kadar yükselen merkezi yönetim bütçe açığının bir yıl içinde tekrar düşme eğilimine girerek, 2011 yılında yüzde 1,5'in altına gerilediğini dile getirdi.
2012-2014 dönemini kapsayan orta vadeli programda bütçe açığının 2014 yılında yüzde 1 seviyesine düşürülmesinin hedeflendiğini hatırlatan Çanakcı, AB'de kamu borcunun GSYH'ye oranının ortalama yüzde 80 civarında iken Türkiye'de bu oranın geçen yıl sonu itibariyle yüzde 40'ın altında olduğunu belirtti.
Çanakcı, Türkiye'de kamu borç oranının düşüş eğilimini sürdürerek, 2014 yılı sonunda kamu borç stokunun GSYH'ye oranının yüzde 32'ye gerilemesinin öngörüldüğünü söyledi.
2023 yılında ARGE harcamalarının GSYH'nin yüzde 3'üne çıkarılması ve yine ARGE harcamalarının 3'de 2'sinin özel sektör tarafından yapılmasının hedeflendiğini anlatan Çanakcı, ''Böylece yüksek katma değer yaratan ve değer zincirinde üst kademelere ilerlemeyi sağlayan bir teknoloji ve yenilikçilik yapısı tesis edilecektir'' diye konuştu.
    
Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Martin Raiser de raporun özellikle Türkiye için hazırlanmadığını belirterek, buna karşın Avrupa'da olan her gelişmenin Türkiye'yi etkileyeceğine şüphe olmadığını söyledi.
Avrupa'da yaşanan problemlerin bir kısmının Türkiye'de de yansımasının olduğunu belirten Raiser, Avrupa modelinde gereğinden fazla bir özgüven olduğunu belirtti.