İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİSİ › Mobilya
|
199
Büyük ormanlık alanlara sahip olan ve bunun sonucu olarak
ağaç sanayiinin hızlı bir gelişme gösterdiği Bursa-İnegöl bölgesi
de gelişme dinamiği yüksek bir bölgedir. Tarihi İpek Yolu üzerinde
bulunmasının getirdiği ticari hareketliliği ve hammadde kaynak-
larına yakın olmasının avantajını iyi değerlendiren İnegöl bugün
bir mobilya merkezidir. Bursa-İnegöl mobilya sektörü istihdam
düzeyi itibarıyla Ankara’dan sonra gelmektedir. Ancak sektörde
yapılan ihracatın bölgelerimize göre dağılımında Kayseri ve İstan-
bul’un ardından üçüncü sıradadır. Bölgenin ihracatta yakaladığı
bu başarı, Bursa-İnegöl’ün mobilyada önemli bir uluslararası mer-
kez olma yolunda olduğunu göstermektedir.
Kayseri’de mobilya sektörünün yükselişi kanepe, koltuk ve ya-
takla başlamıştır. Teknolojik gelişmeler ve yeni yatırımlarla bu-
gün mobilyanın her dalında üretim yapan firmaları ile Kayseri,
Türkiye’nin önemli bir mobilya merkezi haline gelmiştir. TOBB
verileri ve TÜİK ihracat rakamlarına göre Kayseri, sektörün en
büyüklerini içerisinde barındırmaktadır. Kayseri Marangozlar Mo-
bilyacılar ve Döşemeciler Odası verilerine göre sektörde faaliyet
gösteren firma sayısı 3.500’ü geçmektedir. Bunlardan yaklaşık
400 tanesi fabrikasyon seri üretim yapabilen ihracata dönük ça-
lışan firmalardır. TÜİK verilerine göre, firma başına düşen 11,5 kişi-
lik istihdam düzeyi ile bölgede Türkiye ortalamasının çok üzerin-
de bir oranla eleman istihdam edilmektedir. Firma başına düşen
eleman sayısının yüksekliği Kayseri’nin, büyük ölçekli firmaların
yoğunlaştığı bir bölgemiz olduğunu göstermektedir. 2011 yılın-
da 322 milyon USD'lik ihracatı ile Türkiye’nin mobilya ihracatının
yaklaşık % 20’sini tek başına yapan Kayseri, ülkemizin en önemli
mobilya üretim ve ihracat merkezi durumundadır.
İzmir bölgesi, istihdam düzeyine göre Kayseri’nin ardından 5.
sırada gelmektedir. Karabağlar ve Kısıkköy mobilya şehri sektö-
rün yoğunlaştığı mekânlar olup şehir, sahip olunan liman ve ula-
şım kolaylığı ile de ihracatta önemli atılımlar içerisindedir. Firma
başına düşen çalışan sayısı açısından 2,66 kişi ile Türkiye ortala-
masının altında istihdam düzeyine sahip olan bölgede daha çok
küçük firmalar bulunmaktadır.
Mobilya talebi, büyük ölçüde yeni konut inşaatlarına ve gelir
artışına paralel bir seyir izlemektedir. Ofis mobilyaları için ise ta-
lep büyük ölçüde işyeri açılması ve inşaatlarına, ofis otomasyon
sistemlerinin kullanımına ve doğal olarak istihdamın artmasına
bağlıdır. Bu nedenle talep esnekliği yüksek bir tüketim malı olan
mobilyaya olan talep ve kapasite kullanım oranları ekonomik
dalgalanmalara paralel olarak inişli-çıkışlı bir seyir izlemektedir.
Kapasite kullanımının arttırılamamasındaki en önemli etken iç
pazardaki talep daralmasıdır. Sektörün tam kapasite ile çalışama-
masının nedenlerinin başında iç talep, ikinci sırada dış talep ye-
tersizliği gelmektedir. Talep yetersizliğini finansman, çalışanlarla
ilgili sorunlar, yerli ve yabancı hammadde yetersizliği ve diğer ne-
denler izlemektedir.
Türk mobilya endüstrisi, genelde çoğu geleneksel yöntem-
lerle çalışan atölye tipi, küçük ölçekli işletmelerin ağırlıkta oldu-
ğu bir görünüme sahiptir. Buna karşın özellikle son 15-20 yıllık
süreçte küçük ölçekli işletmelerin yanı sıra orta ve büyük öl-
çekli işletmelerin sayısı artmaya başlamıştır. Mobilya sektörün-
de Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 34.476 firma üretim
yapmaktadır. Üretimin çok büyük bir kısmı 3.594 firma tarafın-
dan gerçekleştirilmektedir. Mobilya sektörü üretiminde 196.969
kişi istihdam edilmektedir. Satış, showroom ve kurulum hizmet-
lerinde çalışanlarla beraber bu sayı 250.000 kişinin üstündedir.
Fabrikasyon üretim yapan firmaların, istihdam düzeyi ile pa-
ralel olarak büyük firmalardan oluştuğu düşünülmektedir. Fabri-
kasyon üretim yapan firmaların sayısı her geçen gün artmaktadır.
Mobilya ve orman ürünlerinde, sektörde önemli bir yer tutma-
makla beraber, faaliyet gösteren yabancı sermayeli firma sayısı,
mutfak mobilyası başta olmak üzere artmaktadır. Hızla sayısı ar-
tan perakende mağazaları da sektöre dinamizm getirmiştir.
Türkiye’de mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı ve/veya or-
man ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır.
Önemli mobilya üretim bölgeleri; toplam üretimdeki paylarına
göre İstanbul, Ankara, Bursa (İnegöl), Kayseri, İzmir ve Adana ola-
rak sıralanmaktadır.
İstanbul’da mobilya sektörü muhtelif yerlere dağılmış olmak-
la beraber en önemli iki merkez İkitelli Organize Sanayi Bölge-
si'ndeki Masko ve küçük sanayi sitesi Modoko’dur. İstanbul mo-
bilya sektörü işletme başına ortalama 3,7 kişilik istihdam düzeyi
ile 3,2 kişi/işletme olan Türkiye ortalamasının üzerinde bir istih-
dam yapısına sahiptir.
Ankara, mobilya üretiminde her zaman için önemli bir merkez
olmuştur. TÜİK verilerine göre toplam istihdam düzeyi ve işlet-
me sayısı itibarıyla İstanbul’un ardından gelmektedir. Ankara’da
mobilya sektörü Siteler semtiyle özdeşleşmiştir. Siteler, 1960'lı
yıllarda Marangozlar Odası'nın önderliğinde kurulmuş olup, bu-
gün 5.000 dönüm arazi üzerinde faaliyet gösteren büyük bir or-
ganize sanayi bölgesidir. Bölge, küçük ve orta ölçekli mobilya
üretimi yapan birçok işletmeyi barındırmaktadır. Siteler'deki ka-
yıtlı firma sayısının 10.000’i aştığı sanılmaktadır. Ancak bu işlet-
meler emek yoğun işletmeler olup, büyük ölçekli üretim yapan
firma sayısı azdır. TÜİK istatistiklerine göre işletme başına düşen
2,7 kişilik istihdamı ile Ankara, sektörde Türkiye ortalamasının al-
tında eleman çalıştırmaktadır.
2016 YILI SEKTÖR PROFILI
MOBILYA
Firma Sayısı (2015)
34.476 (3.594)
İstihdam (2015)
196.969
Üretim (2015)
7.070 Milyon USD
İhracat
2.234 Milyon USD
İthalat
605,8 Milyon USD
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
