Haydarpaşa Lisesi Arazisinin SİT Değişikliği İptal Edildi

28 Kasım 2021’de Resmi Gazete’de yayınlanan karar ile “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” olarak tescillenen Haydarpaşa Lisesi arazisinin SİT değişikliği kararı iptal edildi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Üsküdar Belediyesi’nin yapılaşmaya açmaya çalıştığı arazi hakkında TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ile Validebağ Gönüllüleri Derneği’nin açtığı davada İstanbul 3’üncü İdare Mahkemesi, SİT değişikliği kararının iptaline hükmetti.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Haydarpaşa Lisesi arazisini yapılaşmaya açacak değişikliğin iptalini isteyen Validebağ Gönüllüleri Derneği’nin açtığı davaya müdahil oldu. İstanbul 3’üncü İdare Mahkemesi’nde görülen dava kapsamında bilirkişi raporu hazırlandı.

BirGün’de yer alan habere göre; bilirkişi raporunda, söz konusu değişikliğe dayanak olan 23 No’lu Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Projesi Raporu’nun (ETBAR) Aralık 2016’da hazırlandığı belirtildi. ETBAR’ın Validebağ 1’nci derece doğal SİT alanının tamamını kapsadığını aktaran rapor, değerlendirme sonucunda söz konusu alanın “nitelikli doğal koruma alanı” olmasının önerildiğini belirtti. Raporda Haydarpaşa Lisesi’nin bulunduğu alanın “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” olmasına yönelik herhangi bir önerinin yer almadığını kaydeden bilirkişiler, metin içinde yapılan taramada lise alanından hiç bahsedilmediğini belirtti.

Sadece lise alanının statüsü değişti
Bilirkişi raporuna göre, doğal SİT alanı içinde yalnızca Haydarpaşa Lisesi bulunmuyor.

Alanda lisenin dışında Adile Sultan Kasrı ve müştemilatları gibi önemli sivil mimarlık örnekleri ile Haydarpaşa Lisesi ile hemen hemen aynı dönemlerde yapılmış Validebağ Fen Lisesi, Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Öğretmenler Huzurevi gibi başka yapılar da yer alıyor.

Bilirkişi raporunda söz konusu alanda benzer dönemlerde inşa edilmiş yapılar varken neden sadece Haydarpaşa Lisesi alanı için statü değişikliğinin gündeme getirildiğinin dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşılamadığı belirtildi.

Rapora göre, bilirkişi keşfi sırasında heyete eşlik eden okul yöneticileri, okul alanı içinde pansiyon olarak kullanılan yapıların risk oluşturması nedeniyle kullanımının kısıtlandığını ifade etti. Raporda, bu bilginin 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinden sonra okul yapılarının güvenliğiyle ilgili açıklamalar ve İstanbul Valiliği tarafından 20 Şubat 2023’te yapılan pansiyon binalarından “riskli yapı” şeklinde bahsedilen açıklamayla desteklendiği kaydedildi.

Validebağ’ın SİT Alanları Yönetim Sistemi’nde halen “1’nci derece doğal SİT alanı” olarak işlem gördüğünü belirten bilirkişiler, dosyadaki ETBAR’la önerilen “nitelikli doğal koruma alanı” statüsünün hala değerlendirme aşamasında olduğunu aktardı. ETBAR’la önerilen değişikliğin henüz bir sonuca ulaştırılmadığını kaydeden bilirkişiler, ETBAR’da hiç bahsi geçmeyen Haydarpaşa Lisesi’nin gerekçesiz bir şekilde “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” olarak ilan edilmesinin koruma mevzuatı açısından uygun olmadığını belirtti.

Bilirkişi heyeti, ortak görüşünde, Haydarpaşa Lisesi’nin Validebağ’ın 1’inci derece doğal SİT alanı olarak tescillenmesinden önce alanda yer aldığını aktardı.

Lisenin pansiyonlar dahil mevcut işleyişinin bozulmasına gerek olmadığını kaydeden heyet, riskli durumda olan yurt binalarının Valilik kararıyla da yenilenebileceğini belirtti ve lise arazisinin “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” olarak belirlenmesinin uygun olduğunu değerlendirdi.

"Bakanlığın kararında kamu yararı yok"
Mahkeme heyeti, alanın koruma önlemi gerektiren nadir ve endemik bitki türleri barındırdığından yapılaşmaya açılarak ekolojik bütünlüğünün bozulacağını aktardı. Heyet, ETBAR’da dava konusu alanın “nitelikli doğal koruma alanı” olarak tescil edilmesi yönünde görüş belirtildiğini hatırlattı ve buna aykırı bir işlem tesis edildiğini ifade etti.

Bakanlığın işleminde kamu yararı ve hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varan heyet, dava konusu işlemi iptal etti.