|
b>Zorunlu deprem sigortası uygulamasının üzerinden geçen üç yıl içinde, toplam bir milyon 991 bin 611 adet poliçe satıldı.
19 Ağustos 1999'da yaşanan Marmara depreminin ardından çıkartılan Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde, Türkiye'deki konutların deprem sigortası ile sigortalanması zorunlu hale getirilirken, bu sigortayı satmak için de Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) kuruldu. DASK 27 Eylül 2000 tarihinden itibaren de Türkiye'de faaliyet gösteren sigorta şirketleri aracılığı ile poliçe satışına başladı.
Aradan geçen üç yıl içinde Türkiye'de sigortalanması gereken 12 milyon 988 bin 665 konuttan, bir milyon 991 bin 661'i zorunlu deprem sigortası yaptırdı. Böylece, Türkiye'deki toplam konutların yüzde 15.33'ü depreme karşı sigortalandı.
Satılan bir milyon 911 bin poliçe karşılığında DASK, 188.9 trilyon prim topladı, 49.5 katrilyon da teminat verdi.
Bölgeler bazında konutların sigortalanma oranına bakıldığında; Marmara Bölgesi'nde konutların yüzde 26.09'u, İç Anadolu Bölgesi'nde yüzde 14.70'i, Ege Bölgesi'nde yüzde 13.94'ü, Akdeniz'de yüzde 7.4'ü, Karadeniz'de 7.9'u, Doğu Anadolu'da yüzde 4.69'u, Güneydoğu Anadolu'da 3.11'i deprem sigortası ile güvence altına alındı.
Üç yıl içinde en çok zorunlu deprem sigortası yaptıran il ise Bolu oldu. Bolu'da 38 bin 918 konutun 13 bin 338'i sigortalandı. Böylece, Bolu'da konutların yüzde 34.27'si depreme karşı sigortalanmış oldu. Sigortalanma oranı en yüksek ikinci il ise yüzde 33.65 ile Yalova oldu. Yalova'da 64 bin 227 konutun 21 bin 615'i zorunlu deprem sigortası yaptırdı. İstanbul'da ise sigortalanması gereken 2 milyon 714 bin 462 konuttan ancak 807 bin 591'i deprem sigortası yaptırdı. Böylece İstanbul'da toplam konutların yüzde 29.75'i depreme karşı güvence altına alınmış oldu.
DASK'ın yaptığı ve sigortalanma oranı en az olan illeri kapsayan araştırmaya göre de, en az zorunlu deprem sigortasının satıldığı illerin başında Şırnak geliyor. Üç yıl içinde Şırnak'ta sigortalanması gereken 30 bin 547 konuttan ancak 220'si sigorta yaptırdı. Bir başka anlatımla, Şırnak'ta sigortalanması gereken konutların sadece yüzde 0.72'si deprem karşı sigortalanabildi. DASK poliçesinin en düşük satıldığı ikinci il ise Hakkari oldu. Hakkari'de sigortalanması gereken 16 bin 314 konuttan sadece 206'sı deprem sigortası yaptırdı.
Bir türlü yasalaşamıyor
Zorunlu deprem sigortasının ilk uygulamaya başlandığından bu yana yayğınlaşamamasının temel nedeni ise üç yıl içinde bir türlü yasalaşamaması... Kanun Hükmünde Kararna (KHK) ile yürütülmeye çalışılan zorunlu deprem sigortası uygulaması, bir takım cezai yaptırımları içermemesi nedeniyle, Türkiye'deki konutların tamamı depreme karşı sigortalanamıyor.
Uzmanlar, devletin zorunlu deprem sigortasının yaptırmayana, Afet Kanunu'na göre yardım yapılamayacağının hükme bağladığını ancak, diğer taraftan da bu sistemin işleyişini sağlam temellere bağlayacak kanunu bir türlü çıkartamadığının söylüyorlar. Yasanın çıkmamasının sonuçlarını ise uzmanlar şöyle aktarıyor:
"Yasa, bir kere para cezası getiriyor. Yasa ve cezası var dediğin zaman, insanların büyük bir çoğunluğunda çekingenlik başlıyor, `Aman, bunu yaptırayım da devletle, yasayla başım belaya girmesin' diyorlar. Aslında, insanların bu sigortayı bilerek, kendi arzuları ile yaptırmaları gerekiyor. Mecburi olmasa da, kendilerini düşünerek, buna inanarak yaptırmaları lazım. İşte o zaman da tüm tanıtımlara rağmen 2 milyon poliçede kalıyorsun. O nedenle ceza lazım. Aynı, çöp vergisinde olduğu gibi, kaldı ki, onu da ödemiyorlar, trafik sigortası da macburi onu da ödemiyorlar, kaçan kaçıyor. Yine de kanun varsa biraz daha korkuyla insanlar yaptırıyorlar. DASK ilk poliçe kesmeye başladığnıda İlk yıl 1.5 milyon poliçe kesilir, ondan sonra 2.5-3 milyona çıkar diyorduk. Beş yıl içinde de, 5-6 milyon poliçe satılır diye düşünüyorduk. Bu tahminlerimizin ana kaynağı da kanunun çıkmasıydı. Kanun çıkmazsa, dayanağımız her geçen gün zayıflıyor. Onun için de `korkudan değil bunu inanaçla yapın, sizin ihtiyacınızdır'ı işlemeye çalışıyoruz."
Dünya Bankası, DASK'ı örnek proje ilan etti
Öte yandan, Türkiye'de siyasiler tarafından yeterli ilgi ve desteği görmeyen DASK, Dünya Bankası tarafından gelişmekte olan ülkelere model olarak öneriliyor. Dünya Bankası tarafından, Hindistan, İran, Cezayir'de de DASK benzeri bir kurum kurulması planlanıyor. Bu konuda da uzmanlar şunları söylüyor: "Dünya Bankası, DASK'ı örnek olarak gösteriyor. Çünkü, gelişmekte olan ülkelerde bir felaket olduğunda ister istemez Dünya Bankası'ndan ve dünyanın finans kurumlarından yardım isteniyor. Bizde de 99 depremi olduğunda Dünya Bankası'ndan yardım istemiştik. O zaman zorunlu deprem sigortası uygulaması başlamamış, DASK kurulmamıştı. Zaten, depremden sonra bu tür afetlerin devlet üzerinde ağır yüke neden olmaması için DASK sistemine geçildi. Şimdi de Dünya Bankası, Hindistan gibi ülkelere sigorta sistemine geçmelerini öneriyor."
DASK, kurulduğu tarihten bu yana gerek yurtdışında, gerekse de Türkiye'de başarılı bir performans gösteriyor. Bunlardan biri de geçen yıl Bilişim Ödülleri 2001-2002'de Sistem Bütünleştirme Projesi kategorisinde birincilik ödülü alması oldu. En yeni bilişim teknolojisinden de azami oranda yararlanan DASK, uygulamaya koyduğu Bilişim Sistemi Projesi ile poliçe üretimi ve hasar tespiti işlemlerini internet üzerinden, anında gerçekleştiriyor. Ayrıca bu sistem sayesinde poliçe sahibi, ister internet üzerinden e-posta, ister cep telefonundan kısa mesaj göndererek ya da DASK Çağrı Merkezi'ni arayarak hasar ihbarında bulunabiliyor.
Bölgelere göre zorunlu deprem sigortası satışı
Bölge Toplam konut sayısı Poliçe sayısı Sigortalanma oranı (%)
Marmara 4.143.469 1.081.228 26.09
İç Anadolu 2.227.056 327.455 14.70
Ege 2.318 323.072 13.94
Akdeniz 1.663.126 117.146 7.04
Karadeniz 1.282.098 90.929 7.09
Doğu Anadolu 611.788 28.711 4.69
Güneydoğu 742.866 23.070 3.11
Toplam 12.988.665 1.991.611 15.33
Sigortalanma oranı en yüksek ve en düşük iller
En yüksek iller Konut sayısı Poliçe sayısı ????(%)
Bolu 39.918 13.338 34.27
Yalova 64.227 21.615 33.65
İstanbul 2.714.462 807.591 29.75
Tekirdağ 178.113 49.762 27.94
Ankara 902.900 221.714 24.56
Sakarya 125.109 27.488 21.97
Eskişehir 166.174 36.308 21.85
Muğla 155.696 32.459 20.85
Edirne 75.983 14.792 19.47
Kocaeli 281.663 52.536 18.65
En düşük iller
Şırnak 30.547 220 0.72
Hakkari 16.314 206 1.26
Mardin 70.134 1.082 1.54
Siirt 24.195 382 1.58
Maraş 133.354 2.585 1.94
Batman 44.462 964 2.17
Muş 28.815 640 2.22
Gümüşhane 20.782 468 2.25
Bitlis 28.919 667 2.31
Kırıkkale 66.542 1.560 2.34
|
