|
Her ne kadar Birleşmiş Milletler (BM) altında faaliyete
geçen WWC’nin kuruluş tarihi 1996 ise de, taşıdığı misyonun geçmişi oldukça
eskilere kadar uzanmaktadır. Hükümetler arası bir su konferansı ilk kez 1977
yılında yine BM bünyesinde yapılmıştır. Bu konferans, üç yıl gibi kısa bir süre
içinde gerçek niyetlerin su yüzüne çıkmasını kolaylaştırmış ve 1980 yılında
takip eden 10 yıllık dönemin "Uluslararası İçme Suyu Arzı ve Hijyen Koşullarının
İyileştirilmesi" hedefine adanması BM Genel Meclisinde karar altına alınmıştır.
Bu hedef desteklenmesi gereken bir hedef gibi algılanabilir ilk anda. Fakat
bugünkü eğilim ve baskılar göz önüne alındığında su gibi o döneme kadar ortak
kullanıma konu olmuş bir doğal kaynak için kullanılan "arz" sözcüğü, suyun hızla
metalaştırılacağının ipuçlarını barındırmaktadır. Gerçekten de suyun
metalaştırılmasına öncülük eden uluslararası kurumlar ilerleyen yıllarda
kullandıkları sözcüklere daha fazla özen göstermeye başlamış ve içme suyu söz
konusu olduğunda, örneğin, arz, talep gibi birikime dair kavramlardan ziyade
"halkın içme suyuna erişimi" vb. toplumsallığı çağrıştıran kavramlara rağbet
etmeye meyletmişlerdir.
Diğer yandan su konusunda bir dünya konseyi
kurma düşüncesi ilk kez 1992 tarihinde Dublin’de yapılan BM Uluslararası
Kalkınma ve Çevre Konferansı ile Rio’da yapılan Yeryüzü Zirvesinde dile
getirilmiştir.
1994 yılına gelindiğinde, IWRA-Uluslararası Su Kaynakları
Kurumu, Kahire’de düzenlediği 8. Dünya Su Kongresi’nde konuyla ilgili özel bir
oturum ayarlamış ve bu oturum bir Dünya Su Konseyi (WWC) kurulması yönündeki
önergeyle sonlanmıştır. Hedef, "küresel ölçekte su yönetimi alanında verilmekte
olan etkisiz, dağınık ve birbirinden kopuk çabaların bir şemsiye kurum altında
ortaklaştırılması" olarak belirlenmiştir.
"Kim Kimdir?" başlıklı bu çalışmada ne yazık ki daha
sistematik, kronolojik ve sırayla devam eden tanıtımlar yapılamıyor. Bunun temel
nedeni ise su kurumları arasında son derece güçlü, nesnel ilişkilerin var
olması. Bu bağlamda her bir yapıyı sırası geldikçe anlatmanın okuyucunun
bağlantıları daha net görmesini kolaylaştıracağı düşünülmüştür. Örneğin yukarıda
birdenbire IWRA adlı kuruma geçilmek zorunda kalınmıştır. Dolayısıyla şimdilik
bir parantez açıp, IWRA’nın da "kim" olduğunun açığa kavuşturulması
gerekmektedir.
IWRA
kimdir?
Merkezi ABD’de olan bu yapı ilk kez 1972 yılında kurulmuş
sivil bir oluşum. Dünya Su Konseyi’nin (WWC) 9 kurucu kurumundan biri olmakla
övünen, 110 ülkeden 1400 civarında şirket, kurum ve birey statüsünde üyeye sahip
olan IWRA aynı zamanda WWC’nin 1997 toplantısı ile Dünya Su Kongresine de ev
sahipliği yapmış (http://www.waternunc.com/fr/abrev2.htm). Kurumun
söyleminde yoksulluğun en fazla işlenen temaların başında gelmesi şaşırtıcı
değil, zira bu oluşuma göre, yüz milyonlarca insanın suya erişimini engelleyen
en temel unsur yoksul hükümetlerin su yatırımı yapamaz durumda olmaları. Teşhis
bu şekilde konunca da geriye su çıkarımı, iletimi dağıtımı, baraj sayısının
arttırılması gibi konuların tek tedavi olduğunu söylemenin dışında bir yol
kalmıyor tabii. Başka bir deyişle IWRA, bir yandan su kıtlığının aşılabilmesi
için su kaynaklarına yatırım yapılması gerektiğini söyleyip aynı anda yoksulluk
olgusunu da ortaya koymak suretiyle suyun metalaşmasının ideolojik zeminini
hazırlama misyonunu üstlenmiş bir yapı. IWRA yönetiminde kimler var diye
baktığımızda Türkiye’den isimlerin de olduğunu görüyoruz. Örneğin Orta Doğu
Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Fakültesinden Dr. Doğan Altınbilek, IWRA
Yönetim Kurulunda başkan vekilliği gibi son derece önemli bir pozisyonda. Ancak
hemen bir uyarıda bulunmamız gerek ki o da Altınbilek’in unvanlarının yalnızca
akademik olan ve IWRA yönetim kurulu üyeliği ile sınırlı olmadığı. Kendisi aynı
zamanda Uluslararası Hidroelektrik Santraller Birliği (IHA)’nin başkanlığında,
İçtaş Enerji A.Ş isimli bir anonim şirketin yönetim kurulu başkanı ve son
olarak da Dünya Su Konseyi Guvernörler Kurulu üyesi. Bu arada İçtaş adına WWC
içinde bir başka bölümde daha rastlanıyor: üyeler. Bu listede yer alan aynı
isimdeki şirketin ise enerji değil, bu sefer inşaat alanında (IC İçtaş) faaliyet
gösterdiği yazılı. Bu iki İçtaş şirketinin ortak noktası ise her ikisinin de
İbrahim Çeçen Holding’in altında kurulmuş olması. Bu arada Altınbilek’in inşaat
alanında doktora yaptığını da göz ardı etmemek gerek. Başka bir deyişle
Altınbilek’in IWRA’daki görevi üstlenmesinin birden fazla nedeni olduğu açık:
inşaat mühendisi olan ve aynı anda hidroelektrik santrallerin uluslararası
birliğinin başkanlığını yürüten Altınbilek’in, Türkiye’de inşaatı için start
beklenen yüzlerce barajın yapımında nasıl bir çıkarı olduğunu söylemeye bile
gerek yok. İçtaş Enerji şirketinin yönetim kurulu başkanlığı ve holding yapısına
bağlı olarak IC-İçtaş İnşaat Şirketindeki çıkarları ise Altınbilek’in IWRA’daki
konumunu açıklayan gerekçelerden bir diğeri. Altınbilek, 5.si 2009 yılında
İstanbul’da yapılacak olan; bütün dünyaya kendisini toplum yararına çalışan bir
organizasyonmuş gibi tanıtmaya çalışan; Türkiye’deki 2009 organizasyonunda
"dereleri, gölleri, bütün su kaynaklarını satacağım" diyen başbakan Tayyip
Erdoğan’ın sağ kolu, AKP’li İstanbul Belediye Başkanı Kadir Topbaş’a onursal
başkanlık rolünü vermiş olan Dünya Su Forumu İstanbul 2009’un da Yönetim Kurulu
üyelerindendir.
Öte yandan IWRA yönetiminde yer alan diğer üyelerin
özgeçmişleri de bu tespitlerimizi doğrular nitelikte. Akademik alandaki
başarılarının yanı sıra neredeyse bir diğer ortak özellik diyebileceğimiz kadar
sık rastlanan bir durum da, IWRA yönetiminde yer alan pek çok üyenin Dünya
Bankası, Asya Kalkınma Bankası ya da Avrupa Kalkınma Bankası vb. ile bir şekilde
proje ilişkisi içinde olmaları.
Böylece
IWRA’yı biraz olsun tanıdıktan sonra şimdi tekrar 1995 yılına geri dönüp
WWC-Dünya Su Konseyi’ni tanıtmaya devam edebiliriz. 1995’de kuruluş komitesini
oluşturan kurum aynı yıl içinde ilk toplantısını Kanada/Montreal’de ikincisini
ise İtalya/Bari’de yaptı. Haziran 1996’da WWC resmen kuruldu ve merkezini
Fransa/Marsilya kentinde açtı. 1997 yılı ise, WWC altında oluşturulan WWF-Dünya
Su Forumu’nun kurulduğu ve ilk toplantısını Fas/Marakeş’te yaptığı yıl oldu.
Aynı yıl, yani 1997 yılında WWC kendisine "21. YY.da Yaşam ve Çevre İçin Dünya
Su Vizyonu" adı altında bir yapı daha oluşturdu. "Yarının suyu için bugünden bir
vizyon oluşturulmalı" sloganıyla kolları sıvayan Su Vizyonu başta "sektörel
vizyonlar" ve iş çevreleriyle yapılan "görüş alışverişleri" olmak üzere su
sektöründe birikimi ve deneyimi olanları bir araya getirdiğini belirtiyor.
Vizyon adlı yapının dünya kamuoyuna takdimi ise Mart 2000’de Hollanda’da
toplanan İkinci Dünya Su Forumunda (WWF-2) 21. YY. Dünya Su Komisyonu
tarafından yapıldı. (http://www.worldwatercouncil.org/index.php?id=192).
1998 yılında WWC Fransız Hükümetinin işbirliği ve ev sahipliği altında
Paris’teki Uluslararası Su ve Sürdürülebilir Kalkınma Konferansının
organizasyonunu yaptı.
“Supolitik İletişim ve Çalışma
Grubu - Araştırma Birimi Ekim-2007 imzalı metin www.supolitik.org’da
yayımlanmıştır.
|
