|
b>Avrupa ülkeleri üzerindeki hakimiyetini devam ettirmekte zorlanan ve Yamal bölgesinde doğalgaz üretmekte güçlük çeken Rusya, Türkmenistan ile uzun vadeli ve yılda 80 milyar metreküpe kadar varan çok uygun koşullu doğalgaz anlaşması yaptı. Bu anlaşma ile Rusya, Türkiye'nin girmeye çalıştığı Avrupa Birliği pazarındaki hakimiyetini uzun süreyle garanti altına aldı.
Mavi Akım set çekti
Gazprom'un yaptığı anlaşmanın bin metreküp başına 44 dolar üzerinden gerçekleştirildiği ortaya çıktı. Gazprom bu gazı 110-115 dolarla Avrupa'ya ve Türkiye'ye satacak. Üstelik Türkmenler'e bu paranın yarısını nakit, yarısını da teçhizat ve hizmet olarak verecek. Türkiye, Mavi Akım tercihi sebebiyle Türkmen projesinin gelişiminin önüne set çekmişti.
Avrupa ülkeleri üzerindeki hakimiyetini devam ettirmekte zorlanan ve Yamal bölgesinde doğalgaz üretmekte güçlük çeken Rusya, Türkmenistan ile uzun vadeli ve yılda 80 milyar metreküpe kadar varan çok uygun koşullu doğalgaz anlaşması yaptı. Bu anlaşma ile Rusya, Türkiye'nin girmeye çalıştığı AB pazarındaki hakimiyetini uzun süreyle garanti altına aldı.
Rusya, uluslararası enerji dengelerinin büyük önem kazandığı bir dönemde yaptığı yeni bir atakla çok önemli bir avantaj elde etti. Ruslar, Trans-Hazar boru hattı projesinin gündemden kalkmasından sonra zor günler yaşayan ve gaz satacak pazar arayan Türkmenler'le geçtiğimiz günlerde çok önemli bir anlaşma imzaladılar.
25 yıl boyunca gaz
Bu anlaşmaya göre, başlangıç fiyatı bin metreküp başına 44 dolar olmak üzere Türkmenistan Rusya'ya 25 yıl boyunca gaz satacak. 2004 yılında 5-6 milyar metreküple başlayacak gaz satışı, 2009 yılında ihtiyaca göre 70-80 milyar metreküpe ulaşacak ve artan miktarlarda devam edecek. Rusya, gaz fiyatının yarısını nakit olarak öderken, kalan yarısını ise Türkmenler'e mal ve hizmet olarak verecek. Böylece Rusya'nın kasasından bin metreküp gaz için çıkan nakit para 22 dolar gibi çok düşük bir rakam olacak.
Rusya'nın Türkmenistan ile yaptığı anlaşma, bu ülkede büyük bir sevinç yarattı. Gazprom ile ilgili piyasa analizlerini yapan finans kuruluşları, anlaşmayı tarihi bir başarı olarak nitelendirdiler. Rusya'nın Türkmenistan gazına bu kadar büyük önem vermesinin ardında, Avrupa gaz pazarına hakimiyet mücadelesinin olduğu ortaya çıktı.
Avrupa'nın artan gaz ihtiyacının karşılanması için bir süredir Rusya ile diğer bazı gaz kaynakları arasında önemli bir çekişme yaşanıyordu. Türkiye de Botaş aracılığıyla çeşitli Avrupa ülkeleriyle projeler geliştirerek bu pazardan pay alma arayışına girdi. Rusya'nın Avrupa'ya gaz satışı için büyük önem verdiği Yamal projesinde ortaya çıkan aksaklıklar ve yüksek finansman ihtiyacı, bu ülkenin bölgedeki tekelinin kırılması yolunda önemli bir avantaj olarak gösteriliyordu. Ancak Ruslar Türkmenler'le anlaşmaya vararak Yamal'da yaşadıkları problemi çözme konusunda büyük zaman kazanmış oldular.
44 dolara aldı 115 dolara satacak
Gazprom'un Türkmenistan ile yaptığı anlaşmayla bu ülkeye bin metreküp başına 44 dolar öderken, aynı gazı Avrupa ülkeleri ve Türkiye'ye 110-115 dolarla satacağı ortaya çıktı. Rusya'da yerleşik önemli yatırım analiz kuruluşu Aton, Gazprom'un elde ettiği bu fiyat avantajının önemine dikkat çekerek, piyasadaki Gazprom hisselerine güvenin arttığını bildirdi.
Türkiye, Mavi Akım tercihi sebebiyle Türkmen projesinin gelişiminin önüne set çekmişti. Bir süredir Botaş AB ülkelerine gaz satışı için büyük bir gayretle projeler geliştirmeye çalışırken, Gazprom'un bu atağının projelere önemli bir darbe vuracağı dile getiriliyor. Botaş içinde oluşturulan Stratejik Planlama birimi, Avusturya, Yunanistan, Bosna-Hersek gibi ülkeler nezdinde geliştirdiği anlaşmalarla Avrupa gaz piyasasına girmek için önemli bir fırsat yaratmıştı. Ancak Rus hakimiyetinin Avrupa nezdinde yeni durum ile büyük ölçüde pekişeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Enerji Uzmanı Necdet Pamir: Rusya büyük bir hamle yaptı
Uluslararası enerji projeleri konusunda çalışan enerji uzmanı Necdet Pamir, Rusya'nın Türkmenistan ile yaptığı anlaşmanın bir kaç açıdan Rusya'ya çok önemli avantaj sağlayacağını söyledi. Pamir'in görüşleri şöyle:
"Rusya bir taraftan kendi rezervini tutarken, bir taraftan da çok ucuza Türkmenistan'dan büyük miktarda gaz alma olanağına kavuştu. Afişe rakamların da altında anlaşma yapıldığını düşünüyorum. Eğer Rusya kendi gazını üretmeye kalksaydı, gazın bulunduğu derinlik sebebiyle üretim maliyeti daha yüksek olurdu. Ruslar Avrupa pazarını ele geçirme yolunda da büyük bir hamle yaptılar. Bu sayede Mavi Akım'a harcadıkları parayı da kat kat çıkaracaklar. Bir yandan Rusya'ya, bir yandan da Afganistan üzerinden Doğu'ya gaz satan Türkmenistan artık Türkiye'ye ihtiyaç duymayacaktır."
Uluslararası enerji projeleri konusunda çalışan enerji uzmanı Necdet Pamir, Rusya'nın Türkmenistan ile yaptığı anlaşmanın bir kaç açıdan Rusya'ya çok önemli avantaj sağlayacağını söyledi. Pamir'in görüşleri şöyle:
"Rusya bir taraftan kendi rezervini tutarken, bir taraftan da çok ucuza Türkmenistan'dan büyük miktarda gaz alma olanağına kavuştu. Afişe rakamların da altında anlaşma yapıldığını düşünüyorum. Eğer Rusya kendi gazını üretmeye kalksaydı, gazın bulunduğu derinlik sebebiyle üretim maliyeti daha yüksek olurdu. şimdi bu gazı alacak, büyük rakamlarla Türkiye'ye ve Avrupa'ya satacak. Ruslar Avrupa pazarını ele geçirme yolunda da büyük bir hamle yaptılar. Bu sayede Mavi Akım'a harcadıkları parayı da kat kat çıkaracaklar. Bu anlaşmanın Trans-Hazar hattını öldüreceğini söyleyemem, çünkü Mavi Akım yapıldığında o proje ölmüştü zaten. Ayrıca bir yandan Rusya'ya, bir yandan da Afganistan üzerinden Doğu'ya gaz satan Türkmenistan artık Türkiye'ye ihtiyaç duymayacaktır."
|
