Türkiye Ekonomisi Durgunluk Kıskacında

Cumhuriyet'ten Olcay Büyüktaş'ın haberine göre, TÜİK’in revizyonlu verilerine göre harcama ve üretimde şok daralmalar söz konusu. Üretim ve harcama gruplarındaki dramatik daralmayı, devletin harcamaları da önleyemediğinin görüldüğü veriler, ülke ekonomisinin bir durgunluk tehdidi altında olduğunu ortaya koydu. TÜİK’in revizyonlu verileri şok etkisi yarattı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın üçüncü çeyreğine ilişkin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerinde revizyona giderek, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış zincirlenmiş hacim endekslerine yer verdi. Verilere ayrıntılı olarak bakıldığında hem harcama hem de üretim yöntemiyle yapılan takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış zincirleme endeksler, ekonomide dramatik bir tabloya işaret ediyor. Mal ve hizmet ihracatında ilk üç çeyrekteki daralmalar toplamda 8’i aşıyor.

İnşaat da daraldı

İmalat sanayiinde son çeyrekte yüzde 4.8’lik, büyük umutlar bağlanan inşaatta da 4.6’lık küçülme söz konusu. Yatırımların 2.6, özel yatırımların da 1.7 küçüldüğü görülüyor. Tüm bu yaşananlar ne yazık ki önümüzdeki son çeyrek ve yılın tamamı için karanlık bir tablo oluştururken, işsizliğin daha fazla tırmanacağı da ne yazık ki beklentiler arasında. 15 Temmuz açıklamaz Verilere ilişkin sorularımızı yanıtlayan Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, revize verilerin kafaları karıştırdığını hatta şok etkisi yaratacak büyüklüklerin ortaya çıktığını dile getirdi.

İki çeyrek üst üste daralma görüldüğünde bunun artık resesyon olarak tanımlandığını belirten Gürsel, neyse ki ikinci çeyrekte az da olsa bir toparlanmanın görüldüğü ve bunun da henüz bu kadar kötü bir tablonun oluşmadığı şeklinde yorumlanabileceğini ifade ederek, “Ancak ne yazık ki şok yaratan veriler söz konusu. Örneğin inşaatta ve özellik de imalattaki daralmayı görmezden gelmek mümkün değil. Toplamda yüzde 7 civarında olan bu küçülme, gelecek çeyrekler için de olumsuzluk içeriyor. Öte yandan her durumun 15 Temmuz darbe girişimi ile açıklandığı şu günlerde, büyüme verilerini bununla açıklamak mümkün görünmüyor. Çünkü imalat verilerine bakıldığında üç çeyrektir daraldığı görülüyor” diye konuştu.

Dolar yatırımları da etkileyecek

Söz konusu verilerle ileriye dönük tahmin yapmanın oldukça güçleştiğini dile getiren Seyfettin Gürsel, bu kadar dip yapmış bir ekonomide, son çeyrekte çok az da olsa bir toparlanmayı görmenin mümkün olabileceğini ancak, son dönemde de kur nedeniyle oluşan belirsizliğin hem harcamada hem de yatırımda hareketi azalttığını söyledi. Bazı yabancı yatırımcıların çıkmayı planladığının, yapılacak yatırımların şimdilik bekletildiğinin bilindiğini ifade eden Gürsel, enflasyon ve işsizliğin de bu gelişmelerden payını alacağını belirtti. Öte yandan, hesaplama yöntemini değiştirdikten sonra bir dizi toplantı yapan TÜİK, neden 2009 yılının baz alındığı sorusunu, artık tahmin esaslı hesaplama yerine devlet kurumlarının verileri üzerinde hesaplama yaptığını, devletin de daha öncekiler yerine 2009 yılından itibaren verileri verdiğini aktardığı öğrenildi.