|
b>Türk yatırımcısı, son iki yılda yurtdışında peş peşe şirket satın alarak gündeme geldi. Bu dönemde önceki yıllardan daha az yatırım yapılmasına rağmen şirket alımının ön plana çıkmasında ekonomik krizin etkisi oldu.
Son iki yılda Türkiye’den yurtdışına giden yatırım tutarı 1 milyar doları buldu. Yurtdışında şirket satın alma modasının öncüsü, Koç Grubu’nun amiral gemilerinden Arçelik oldu. Arçelik, Avrupa’da 4 ülkeden 6 markayı bir yıldan daha az bir zamanda satın aldı. Türk şirketleri, yurtdışında aldığı şirkete kendi bilgi ve teknoloji birikimini de aktarıyor. Arçelik, Zorlu Grubu, Borusan Grubu, Nuh Çimento, Erdemir, Kombassan, Küçükçalık Grubu ve Şişecam kriz ortamında yurtdışından şirket satın alarak büyüme yolunu seçenlerin başında yer aldı.
Türkiye’de kurulu bulunan birçok büyük şirket, geçmişte yabancı sermayenin ortaklığında kuruldu. Ya da sonradan birçok yabancı şirket tarafından Türk şirketleri satın alındı. Özellikle kriz döneminde ‘Türk şirketleri kelepir fiyatına yabancılara satılıyor’ eleştirileri yapıldı. Bu eleştiri döneminde Türk şirketlerinin bilgi ve teknolojisine güvenerek çoğunluğu Avrupa’da birçok şirketi satın alması daha büyük bir anlam taşıyor.
Son iki yılda Türkiye’den yurtdışına giden yatırım tutarı bir milyar doları buldu. 2001 yılında 78 şirket tarafından 780 milyon dolarlık yurtdışı yatırımı gerçekleşirken 2002 yılında şirket sayısı 34’e, yapılan yatırım tutarı ise 186 milyon dolara düştü. Oysa ekonomik kriz öncesi, büyüme yılı olarak görünen 2000’de 87 firma sonraki iki yıldan daha fazla miktarda yani 1,2 milyar dolarlık yurtdışı yatırımında bulundu. Son 8 yılda Türk şirketlerinin 6 milyar dolara yakın bir sermayeyi yurtdışına ihraç ettikleri hesaba katılırsa şirket satın almalarla geçen son iki yılın genel ortalamanın altında kaldığı görülüyor.
Kim kimi satın aldı?
Yurtdışında şirket satın alma modasının öncüsü, Koç Grubu’nun amiral gemilerinden Arçelik oldu. Arçelik, Avrupa’da 4 ülkeden 6 markayı bir yıldan daha az bir zamanda satın aldı. Geçen yılın nisan ayında Brandt Grubu’ndan yıkayıcı ve kurutucu markası Blomberg’i, mayısta Avusturyalı beyaz eşya şirketi Elektra Bregenz ile fırın–ocak markası Tirolia’yı, temmuzda İngiltere’nin beyaz eşya markası Leisure ve Flavel’i, ardından da Romanya’nın buzdolabı şirketi SCArctic’i bünyesine kattı.
Zorlu Grubu, iki önemli Avrupa markasını bünyesine aldı. Birkaç yıl önce Fransa’nın 250 yıllık geçmişi olan gipür markası Bel–Air Industries’ı satın alan Zorlu Grubu, geçen yılın ilk aylarında İngiltere kraliyet ailesinin markası Royal Ascot’la el sıkıştı. Zorlu, markanın Avrupa lisans haklarını aldı.
Erdemir, Romanya’da geçen yılın başında Cost demir–çelik fabrikasına 8 milyon dolar yatırdı. Özelleştirme yolu ile alınan Erdemir Romania SRL, Targovişte kentinde kurulu. Erdemir, Bulgaristan’da da özelleştirmeye açılan Kremikovtsi demir çelik fabrikasını aldı.
Borusan Holding, iki ay önce İspanyol Bamesa Aceros şirketinin yüzde 35 hissesini satın aldı. Bamesa Aceros’un yıllık çelik işlem hacmi 1,5 milyon ton ve cirosu 500 milyon dolar. Borusan, 2001 yılında İtalya’daki Vobarno fabrikasını aldı.
Kombassan Holding ise, 2000 yılının Haziran ayında Romanya ve Balkanların tek rulman fabrikası olan SC Rulmenti SABarlad’ı aldı. Romanya Özelleştirme Dairesi’ne 4,5 milyon dolar nakit para ödeyen Kombassan Holding, fabrikanın geliştirilmesi için 5 yılda 27 milyon dolarlık yatırım vaat etti.
Nuh Çimento, İspanya’nın Tarragano şehrinde yıllık 500 bin ton üretim kapasitesine sahip Cementos Esfera şirketinin yarı hisselerini satın aldı. 2001’de gerçekleşen bu yatırımın ardından Nuh Çimento yöneticileri, yeni satın almaların söz konusu olabileceğini söyledi.
Gürcistan’da 1998 yılında Ksani’deki Mina Şişe Fabrikası’nı alan Şişecam, geçen yıl ek tesisler için yeni yatırımlara girdi.
Şişecam ayrıca, Rusya’nın Vladimir kenti yakınlarında bulunan Garohovetz kasabasında toplam yatırım hacmi 70 milyon doları bulacak olan fabrikayı aldı.
Türkiye’nin ev tekstili ihracatında ilk üç firma içinde yer alan Küçükçalık Tekstil de, 2001 yılında İsviçre’nin brode üretiminde en öndeki firmalarından biri olan Union ile işbirliği yaparak ortak bir şirket kurdu. Rumeli Holding de Polonya’da Eri Polska adında bir şirket kurarak özelleştirilen Krakov’daki Nowa Huta isimli çimento fabrikasının yüzde 75 hissesini aldı ve fabrikanın işletmesini üstlendi.
|
