Türk Müteahhitlerin Rusya'daki İhale Yasağı Kalkmadı!

Ekonomist'in haberine göre, Türkiye ile Rusya arasında 24 Kasım 2015'te Suriye sınırında düşürülen Rus uçağı nedeniyle patlak veren krizin ekonomik ilişkilerde yarattığı tahribat düzeltilmeye çalışılırken, Türk iş dünyası Rus tarafının en kritik konular olan vize muafiyeti, Türk işçilerin çalışma izni ve Türk TIR'larının durumuyla ilgili konulan 'ağırdan almasından' şikayetçi

Erdoğan-Putin zirvesi sonrasındaki dört ayda Türkiye turizmini vuran charter sefer yasağının kalkması, Türk Akımı ile Akkuyu Nükleer Santrali'nin hayata geçmesi konusunda atılan adımlar ve Rusya'nın ithalatına engel koyduğu 109 ürünün serbest bırakılması, karşılıklı güvenin tazelenmesinin de önünü açmış oldu.

İş dünyası hızlanma istiyor

Son olarak geçen hafta başında Başbakan Binali Yıldırım, Rusya'nın başkenti Moskova'da mevkidaşı Dmitry Medvedev ile bir araya geldi. Zirvenin ana gündemi de ekonomi oldu. Görüşme sonrası yapılan açıklamalarda ise başta enerji ve ticaret olmak üzere ekonomide kapsamlı işbirliğinin gelişeceği belirtildi. Ayrıca ortak fon kurulması ve karşılıklı ticaretin Ruble ve Türk Lirası ile yapılması konusunda anlaşmaya varıldı.

Ancak tüm bu olumlu sayılabilecek gelişmelere karşın, Türk iş dünyası Rusya'nın attığı adımların yetersizliğinden şikayetçi. Zira uçak krizinden bu yana geçen 13 ayda hem Türkiye'nin Rusya'ya ihracatındaki kan kaybı devam ediyor hem de Türk vatandaşlanna uygulanan vize zorunluluğu nedeniyle ülkeye giriş çıkışlarda ciddi sorun yaşanıyor.

Başbakan Binali Yıldınm'ın Moskova temaslarına katılan isimlerden biri olan Türk Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, Rusya'da bugüne kadar 65 milyar dolan aşkın işe imza atan Türk müteahhitleri açısından durumu, "Ne olumlu ne olumsuz bir gelişme var" sözleriyle açıklıyor. Her halükarda ilişkilerde kriz döneminden çıkılmış olmasının önemine vurgu yapan Yenigün, "Ancak şirketlerimiz için ihale yasakları hala kalkmış değil. Dolayısıyla kriz öncesi işi olanlar işini yapmayı sürdürüyor ama Türk şirketler yeni iş alamıyor, ihalelere giremiyor" diye konuşuyor. 9 Ağustos zirvesinden sonra ilişkilerin hızla eski haline döneceği konusunda heveslendiklerini ancak bugüne kadar beklendikleri hızda bir gelişme olmadığını anlatan Yenigün, "Temaslar sürüyor, umudumuzu koruyoruz. Umanz 2017 ve sonrasında işler yoluna girecek" diyor.

Vize ve lojistik sorunlu, enerji işbirliği tam gaz 

Vize muafiyeti: Türkiye'nin tüm ısrarlarına rağmen, Rusya 'güvenlik' gerekçesiyle Türk vatandaşlarına vize uygulamaya devam edecek.

Gümrük işlemleri: Kargo transferleri ve üçüncü ülkelerden transferlerde tam sayım uygulamasının kaldırılması için anlaşmaya varıldı.

Bavul ticareti: Krizle birlikte 7 milyar dolar seviyesinden 4,8 milyar dolara gerileyen bavul ticareti toparlanıyor. Hedef 2018'de kriz öncesini yakalamak.

Müteahhitlik hizmetleri: Türk firmalar kriz öncesi aldıkları işleri tamamlama sürecinde. Ancak kamu ihaleleri hala Türk firmalara kapalı. Yeni iş anlaşması şu an için yok.

Türk TIR'larının dolaşımı: Türk TIR'larının geçiş belgesi kotasını 9 binden 2 bine düşüren ve 8 bin araçlık transit belgeyi iptal eden Rusya'nın bu kararı hala yürürlükte.

Türk işçilerine oturum: Rusya genelinde çalışan 10 bin Türk işçinin oturum ve çalışma izni konusunda görüşmeler sürüyor. Yeni başvurular ise şimdilik beklemede.

Türk ürünlerine ithalat yasağı: Başta domates olmak üzere 20'ye yakın gıda ürününe uygulanan yasaklar sürüyor. Rus tarafı, "Hijyen analizleri sürecek" diyor.

Türk Akımı     : Türk Akımı'nın TBMM'de imzalanmasıyla birlikte, hattın Karadeniz'den geçecek bölümü için ilk kazma 2017'nin ikinci yarısında vurulacak.

Akkuyu Nükleer Santrali: Projenin en azından bir fazının Cımhuriyet'in 100'üncü yılı olan 2023'e kadar tamamlanması kararlaştırıldı.

Turizm:3 Eylül'de charter seferlerin başlamasıyla düşüş hız kesti. 2017 yaz sezonu için rezervasyonlar marttan itibaren alınmaya başlayacak.

Taşımacılar dertli

Rusya ile düzelmeyen sorunlardan biri de lojistikte yaşanıyor. Krizin başında geçiş belgesi kotasım 9 binden 2 bine düşüren ve 8 bin araçlık transit belgeyi iptal eden Rusya, bu konuda henüz geri adım atmış değil. Buna karşılık Türkiye de haziran ayından itibaren Rus şoförlere vize uygulaması başlattı.

Uluslararası Nakliyeciler Demeği (UND) İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, tüm iyi niyet beyanlanna rağmen Rusya'nın taşımacılık sektöründe uyguladığı kısıtlamalarda bugüne kadar hiçbir iyileşmeye gitmediğini ifade ediyor. Yapılan toplantılarda iki tarafın da çözüm konusunda anlaştığını ancak ilerleme kaydedilemediğini belirten Şener, "Ulaştırma Bakanlığımız ile Rus tarafı arasındaki görüşmeler devam ediyor. Ancak ne zaman netice alırız, bilmiyoruz" şeklinde konuşuyor. Rusya'da çalışan 10 bin civarında Türk işçinin oturum ve vizelerinin uzatılması konusunda da görüşmeler devam ediyor. Şirketlerin çalıştırmak üzere Türkiye'den getirmek için yaptıkları işçi başvuruları ise Rusya tarafından beklemeye alınmış durumda.

İhracatta artış yok

İki ülkenin kriz öncesi 100 milyar dolara çıkannak için anlaştığı dış ticaret hacminde de istenen iyileşme henüz yok. Kriz sonrasında yüzde 70'lere varan kayıplar yaşayan ihracat, Erdoğan-Putin zirvesinden bu yana dört ay geçmiş olmasına karşın hala gerilemeyi sürdürüyor. Bunda hala ambargo uygulanan gıda ürünlerinin varlığı ve gümrük işlemlerindeki yavaşlık önemli bir etken.

Rusya deyince ilk akla gelen şeylerden biri olan bavul ticaretinde ise yavaş da olsa düzelme emareleri görülüyor. Laleli Esnaf ve Sanayicileri Demeği Başkanı Gıyasettin Eyyüpkoca, kriz ile birlikte 7 milyar dolardan 4,8 milyar dolara gerileyen bavul ticaretinin 2017 olmasa da 2018 itibariyle eski güzel günlerine kavuşacağına inandıklarını söylüyor. Eyyüpkoca, "Bizim için en önemli sorunlann başında gelen gümrüklerde tam sayım uygulamasının kaldırılması konusunda anlaşmaya varıldı. Bu gelişme umutlarımızı artırdı" diyor.

İlerleme var ama yavaş'

Tuncay Özilhan DEİK Türk-Rus iş Konseyi Başkanı

"Elbette son dönemde ilişkilerde yaşanan ısınma, ticari ilişkilerde de normalleşmenin önünü açtı. Ancak Rusya'nın beklediğimizden daha yavaş davrandığını söylemek gerekiyor. Gıda ihracatındaki sıkıntılar adım adım aşılıyor. Rusya'da iş yapan Türk şirketler de eskiye göre daha sıkıntısız çalışıyor. Ancak yine de kritik konularda beklediğimizden yavaş bir gelişme yaşanıyor. Hala uçak krizi öncesine dönebilmiş değiliz. Türk vatandaşlarına uygulanan vize zorunluluğu iş dünyası açısından sorun yaratmaya devam ediyor. Aslında bırakalım vize muafiyetini, şu an iş adamlarımızın Rus vizesi alması da sıkıntılı oluyor. Son temaslarda iyi niyetli adımlar atıldı. Gelecek açısından bu önemli."

Turizmciler martı bekliyor

Kritik sektörlerden biri de turizm. 3 Eylül'de charter seferlerin tekrar başlaması, 2017 sezonu için Rus turist çekme umudunu artırdı. Akdeniz Turizm ve Otelciler Birliği Başkanı Yusuf Hacısüleyman, ilişkilerdeki ısınmaya paralel olarak eylül başından bu yana Rus turistlerde yaşanan kan kaybının giderilmeye başlandığına dikkat çekiyor. Charter seferleriyle birlikte Rus turistlerin de tatil için Türkiye'ye gelmeye başladığına işaret eden Hacısüleyman, "Şu anda uçuşlar sorunsuz devam ediyor. 2017 için ise mart ayından itibaren rezervasyonlar açılacak. O zaman önümüzü daha net göreceğiz" diye konuşuyor.