TÜİK, Krizin Dalga Boyunu Ölçtü, 5 Kritik Gösterge de Kötü Çıktı

Küresel krizin etkilerinin Türkiye'de hissedilmeye başladığı 2008'in üçüncü çeyreğinin yeni verileri ekonomideki kötüleşmenin göstergesi oldu. Bu dönemde sanayi üretimi ve istihdamda daraldı, sanayide cirolar ve siparişler yavaşladı. Sanayi üretimi ekimde yüzde 7,2 azalırken, ciroların artış hızı ekimde yalnızca yüzde 13,6 artış gösterebildi, siparişlerdeki artış yüzde 4,1'de kaldı. Üçüncü çeyrekte ise sanayide istihdam yüzde 1,4 geriledi, inşaat sektöründe istihdamdaki azalma yüzde 6,8'i buldu. Krizin arifesinde sanayinin tüm verilerinde geriye dönüş yaşandı. Üretim ve istihdamda düşüş keskinleşirken, ciro ve siparişlerdeki artış hızı yavaşladı. Sanayideki bu veriler dördüncü çeyrek için de beklentilerin kötüleşmesine neden oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu zaman içinde ekonomideki gelişmeler nedeniyle yetersiz kaldığını düşündüğü sanayi üretimine ilişkin verilerini yeniledi. 2005=100 temel yıllı endekste ekim sanayi üretimi verisini dün açıkladı. Üretim geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,2 azaldı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, ekimde madencilik ve taşocakçılığında üretim yüzde 7,8 artarken imalat sanayinde yüzde 8,5 azaldı. Elektrik, gaz ve su sektörü endeksi ise yüzde 1,5 geriledi. Ana Sanayi Grupları sınıflamasına göre, ekimde geçen yıla göre en yüksek düşüş yüzde 14,6 ile sermaye malı imalatında görüldü. Küresel krizin etkilerinin en çok hissedildiği imalat sanayi alt sektörlerinden otomotivde ise üretim düşüşü yüzde 17,1'e ulaştı.

TÜİK'in yenilenmiş endeksiyle ilk defa açıkladığı aylık sanayi ciro endeksi ise ekimde yüzde 13,6 arttı. Ancak cirolarda artış hızı yavaşladı. 2007'de artış yüzde 18,6'ya ulaşmıştı. Ana sanayi gruplarında en yüksek artış yüzde 26,1 ile enerjide oldu. Bunu yüzde 18,4 ile aramalı imalatı takip etti. Bir diğer yeni oluşturulan veri sipariş endeksine göre sanayide siparişler ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4,1 arttı. Ekimde en yüksek artış yüzde 11,3 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti.

TÜİK'in yine yeni yayımladığı veriler arasında bulunan ticaret ve hizmet sektörü cirolarında da artış yüzde 3,8 oldu. Cirolarda 2007'deki artış ise yüzde 7 idi. Sanayide olduğu gibi ticaret ve hizmet sektöründe de ciroların artış hızının yavaşladığı gözlendi.

TÜİK'in yeni verileri de bozulmanın boyutlarını ortaya koydu. Bu yılın 3. döneminde sanayide istihdam geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,4, inşaatta da yüzde 6,8 azaldı. Üçüncü dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre sanayide çalışılan saat yüzde 1,8 azaldı. Brüt ücret-maaş da yüzde 9,2 arttı. Brüt ücretteki artış ise hem asgari ücretin temmuzdaki zam dönemi hem de özel sektörde temmuzda yapılan zamlardan kaynaklandı. İnşaat sektörü üretim endeksi de üçüncü döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,8 azaldı.
 
Sanayide durum nasıl değişti

* Otomotivde ekimde üretim yüzde 17,1 düştü, ciro kaybı ise yüzde 8,8'e ulaştı.
* Aramalı imalatı yüzde 8,3, dayanıksız tüketim malı imalatının yüzde 5,5 geriledi.
* Dayanıklı tüketim malı imalatı yüzde 4,4 düştü, enerji ise yüzde 0,5 arttı.
* İmalatta siparişlerin en çok arttığı sektör yüzde 32,2 ile kimyasal madde oldu.
* Bina inşaatı sektöründe üretim üçüncü dönemde yüzde 8,1 oranında geriledi.
* Üçüncü dönemde tekstilde istihdam kaybı yüzde 9'u radyo-tv'de yüzde 12,5'i buldu.
 
TÜİK'ten beş yeni gösterge

Türkiye İstatistik Kurumu sektörlerde meydana gelen değişmeleri ve bazı verilerin yetersiz kalması nedeniyle kısa dönemli iş istatistikleri başlığı altında beş yeni makroekonomik gösterge oluşturdu. Kısa dönemli iş istatistikleri, sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörlerinde aylık veya üç aylık dönemlerde hesaplanan istihdam, çalışılar saat, brüt ücret ve maaş, üretim, ciro ve sipariş gibi göstergeleri kapsıyor. Sanayi sektöründe yapılan çalışmalarla 1997 sabit temel yılından 2005 sabit temel yılına, ISIC Rev.3 sınıflamasından bütün Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi NACE Rev.1.1 faaliyet sınıflamasına geçildi ve ciro ile sipariş göstergeleri de ilk defa üretildi.