|
b>Birkaç yıl önce Anadolu’ya yatırımı aklına bile getirmeyen büyük sermaye, Teşvik Yasası'ndan faydalanmak için şimdi bölgede fabrika açma hesabı yapıyor.
Teşvik Yasası kapsamındaki illere son bir yıl içerisinde yapılan yatırımlar büyük sermaye gruplarının Anadolu'ya bakışını değiştirdi. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin her ay farklı bir ilde ihracat rakamı açıklaması, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği'nin toplantıları, İstanbul Sanayi Odası'nın teşvikli illerdeki ‘yatırım ortamını görme' gezileri işadamlarının avantajlı illere olan ilgisini artırdı. Sivas'a 6 Alman şirketinin yatırım yapmasının yanı sıra birçok yerli yabancı firmanın Malatya, Kütahya, Osmaniye, Düzce ve Uşak'ta yatırımlarına yenilerini ekleme planları, daha önce bu bölgeleri görmezden gelen işadamlarının da iştahını kabarttı. Son olarak İstanbul Sanayi Odası'nın İç Anadolu ve Orta Karadeniz'e düzenlediği iki günlük gezinin ardından birçok işadamı teşvikli illere yeni yatırım kararı aldı. Birkaç yıl öncesine kadar bu bölgelere yatırımı aklından bile geçirmeyen birçok müteşebbis, şimdi fabrika açmanın hesabını yapıyor.
Sanayicilerin konuyla ilgili ortak kanaati ise "Yerli ve yabancı firmaların yaptığı milyonlarca dolarlık yatırım Anadolu'nun çehresini değiştirmiş. Teşvik süresi dolmadan biz de harekete geçmeliyiz." şeklinde oldu. Sanayiciler şimdi Teşvik Yasası'nın 5 yıl daha uzatılmasını, yeni havaalanları açılmasını ve nitelikli işgücünün artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmasını istiyor. İstanbul Sanayi Odası İplik Komitesi Meclis Üyesi Mustafa Damar, birkaç yıl önce gittiği ve hiçbir yatırım ortamı göremediği Sivas'ta büyük değişim yaşandığını kaydediyor. Son bir yılda yapılan 179 milyon Yeni Türk Lirası yatırım teşviki burayı yatırım için cazip hale getirmiş. Daha önce teşvikli illere yatırımı düşünmeyen Damar, bu yıldan itibaren yapmayı planladığı bütün yatırımları bir başka teşvikli il olan Malatya'ya kaydırmayı planlıyor. Geçen yıl şubat ayından itibaren uygulanan enerji, vergi, sigorta primi ve arazi tahsislerinde avantajlar sağlayan 5084 sayılı Teşvik Yasası, Anadolu'yu şantiyeye döndürdü. Teşvik uygulamasından faydalanmak için organize sanayi bölgelerine başvuran 4 bine yakın müteşebbis, 35 binin üzerinde istihdam oluşturmak için yatırıma başladı. İstihdamın yeni firmaların da dahil olmasıyla birlikte bir-iki yıl içerisinde 80 bini geçeceği belirtiliyor. Konuyla ilgili illerde faaliyet gösteren ticaret ve sanayi odalarının da çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. Sivas Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Osman Yıldırım da büyük yatırımcıyı ile çekmek için çaba harcayanlardan biri. Yıldırım, yatırımcılara cazip şartlar sunduklarını, bürokrasiyi kaldırdıklarını belirtiyor.
İstanbul Sanayi Odası'nın düzenlediği geziye katılanlardan Yelken Kalıp yetkilisi Bekir Yelken, “Sivas'ta beklediğimin üzerinde sanayi çıktı. Bu manzaranın yanında Almanların da fabrika yatırımı beni çok şaşırttı.” sözleriyle bu illerde yaşananları gözler önüne seriyor. 2001 krizinden önce Anadolu'ya tesis kurmak istediklerini, ancak ertelediklerini kaydeden Yelken, şimdilerde Kastamonu'ya yeni fabrika açmanın hesabını yapıyor. Oda Başkanı Tanıl Küçük de Anadolu'daki yatırım heyecanının İstanbullu sanayiciye moral verdiğini kaydediyor. Küçük, “Gezdiğimiz illerdeki yatırım heyecanı bizi de şaşırttı. İstanbul artık bir kültür ve moda merkezi olmalı. Yatırımlar ise Anadolu'ya kaymalı.” diyor.
Teşvikli illere yeni yatırımlar
Altınbaş Holding İcra Kurulu Başkanı İmam Altınbaş'a göre, teşvikli iller, arayış içerisinde olan İstanbullu sanayici için yeni yatırım imkanları sunuyor. Altınbaş, avantajlar sebebiyle bir-iki yıl içerisinde yeni yatırım yapabileceğini kaydediyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkan Vekili Mehmet Büyükekşi de söz konusu illere sanayi tesisinin yanı sıra turizm yatırımı da yapılabileceğini kaydediyor. Firmalar teşvikli illerde yatırımlara hız verdi. 49 il arasında 600 yatırım başvurusuyla Şanlıurfa ilk sırada yer alırken, Düzce için 250 firma yatırım kararı aldı. Uşak, Tokat, Sivas ve Malatya yeni yatırımlarda öne çıkıyor. Sanko Holding'in Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi'nde inşa ettiği bölgenin en büyük iplik fabrikası temmuzda Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından açılacak. 100 milyon dolara mal olan fabrika günlük 50-65 bin ton üretim kapasiteli. Teşvikli iller kapsamında olan Tokat’ta da işletmeler yatırmlarını artırıyor. Bunlardan biri de Türkiye'nin önde gelen meyve suyu ve süt firmalarından Dimes. 10 yıl önce Tokat'ta kurulan ve o tarihlerde 300-500 ton meyve suyu üretimi gerçekleştiren firma, bugün mevye suyu pazarının yüzde 20'sini elinde bulunduruyor. Pazarın gelişmesi için çiftçiye şeftali ve vişne fidanı dağıtarak meyve üretimini destekliyor. Geçen yıl üreticiye 250 bin vişne ve şeftali fidanı veren firma, fidanla birlikte meyvelerin alım garantisini de sağlıyor. Firma Genel Müdürü Erol Diren, geçen yıl yüzde 40 büyüme gerçekleştirdiklerini belirtiyor. “Pazarda Coca Cola'ya ait Cappy meyve suları ile çekişiyoruz.” diyen Diren, amaçlarının pazardan pay kapmak değil, meyve suyu pazarının büyümesini sağlamak olduğunu vurguluyor.
Anadolu'da teşvik almadığı halde sanayileşmesini hızla sürdüren iller de var. Kayseri bu illerin başında geliyor. Geçen yıl temmuz ayında Kayseri'de aynı anda temeli atılan 139 fabrikadan 25'i üretime başladı. Faaliyete geçen tesislerde işe alınan personel sayısı bini geçti. İstikrarın etkisiyle geçen süre içinde Kayseri sanayi bölgesinde 41 yeni yatırım kararı daha alındı ve atılan temel sayısı 180'e ulaştı. İşadamları, güven ortamının devam etmesi halinde kısa sürede sayının 220'ye çıkacağını ifade ediyor. Temeli atıldıktan sonra yaklaşık iki yılda üretime başlaması beklenen fabrikaların bir kısmı 8 ayda, bir kısmı 10 ayda inşaat çalışmalarını tamamlayarak personel alımına başladı.
Ercan Baysal
|
