Parklarda Hayatın Tehlikeleri Öğreniliyor

1990'larda oyun sahalarındaki aletlerin aşırı tehlikeli olduğu düşünülünce, ABD şehir parklarındaki tahterevalliler ve yüksek kaydıraklar kaldırıldı. Araştırmacılar şimdi, güvenliğe öncelik veren oyun sahalarının değerini sorguluyor. Durumu eleştirenlere göre bu oyun sahaları, çocukları sonuçta kırık bir kemikten daha kötü kaygılar ve korkularla yüz yüze bırakıp duygusal gelişimi engelleyebilir. Norveç Kraliçe Maud Üniversitesi psikoloji profesörü Ellen Sandseter, "Çocukların oyun sahasında tehlikelerle karşılaşıp korkularını yenmesi gerek. Asılma çubukları ve yüksek kaydıraklar harika. İyice sıkıcı hale gelen oyun sahalarındaki bu aletler, çocuklara yükselti ve yüksek hız sayesinde hâlâ heyecanlı deneyimler yaşatan birkaç öğe arasında" diyor. Norveç, İngiltere ve Avustralya'daki oyun sahalarında çocukları gözlemleyen Dr. Sandseter, 6 tehlike faktörü belirledi: yükseklik, hız, tehlikeli aletler, tehlikeli unsurlar, itişip kakışma ve yetişkinlerin gözetiminden uzaklaşma. Bunların en yaygını, yükseklik. Dr. Sandseter "Çocukların bu meydan okumalarla erken yaşta karşılaşmasına izin vermek en iyisi. Böylece yıllar içinde oynayıp bunlarla baş etmeyi öğrenirler" diyor. Oyun sahalarındaki en yaygın yaralanma nedeni düşme. Ama bunlar nadiren kalıcı hasar yaratıyor. Araştırmalara göre, 9 yaşından önce düşerek yaralanan bir çocuğun ergenlik döneminde yükseklik korkusu olması daha düşük bir olasılık.

Dr. Sandseter ile meslektaşı Leif Kennair'e göre çocuklar, yetişkinlerin fobilerini yenmesi için terapistlerce geliştirilen yöntemlerin aynısını kullanıyor. İkili, "Tehlikeli oyunlar, kaygıya yönelik etkili bilişsel davranış tedavilerine benziyor" diyor. Gençlerin yüksekliği keşfetmekten aldığı zevk evrimsel uyumla ilgisizmiş gibi görünse de (doğal ayıklama, üreme şansını yakalamadan önce ölüm tehlikesini göze alan çocukları niçin tercih etsin ki?), korkuyu yenmenin ve yeterlilik duygusu geliştirmenin yararı tehlikelerden fazla gibi görünüyor. Psikologlar, "Çocukların çoğunlukla zararsız olan yaralanmalardan hasar göreceğine dair korkumuzun, sonuçta onları daha korkak yapabileceğini ve duygusal bozuklukları artırabileceğini öne sürüyoruz" diyor.

Eski aletler ebeveynlerin kaygıları, yeni güvenlik standartları ve dava korkusu nedeniyle oyun sahalarından kaldırıldı. Ama "daha güvenli" aletlerin değerini sorgulayanlar var. "Oyun sahalarındaki güvenlik önlemlerinin riskleri azalttığına dair açık bir kanıt yok" diyen Londra Middlesex Üniversitesi risk yönetimi profesörü David Ball'a göre, aslında İngiltere ve Avustralya'daki yeni aletler bazı yaralanma risklerini artırıyor. Ball, "Çocuklar ve ebeveynler gerçekte olduğundan daha güvenli bir yerde bulunduklarını düşününce daha çok risk alır. Dahası, oyun sahaları küçük çocukların güvenliği düşünülerek tasarlandığı için büyük çocukların buralarda sağlıklı alıştırmalar yapma hevesi kırılıyor. Bu yüzden daha tehlikeli yerlerde oynayabiliyorlar" diyor.

New York'un parklarından sorumlu Adrian Benepe, son dönemde aşırı güvenli aletlere göre daha yaratıcı seçenekler çıktığını söylüyor. Benepe "Yükseklik sınırlamaları nedeniyle kimse eski tip asılma çubukları koymasa da, çocuklar daha ufak tırmanma duvarlarına, ip ağlarına ve suni kayalara çıkabilir" diyor. Yine de, New York'un Fort Tryon Parkı'nda 1990'larda pek kullanılmayan oyuncak merdivene tırmanan 10 yaşındaki Güney Bronxlu Nayelis Serrano'nun keşfettiği üzere, bazen yerden üç metre yükseğe çıkmak gibisi yok. Serrano "Başta korktum. Ama annem denemezsem bunu yapıp yapamayacağımı asla bilemeyeceğimi söyledi. Ben de şansımı deneyip tırmandım. En üste çıkınca kendimle çok gurur duydum" diyor. Ona destek veren annesi Orkidia Rojas, "Bu eğlenceli. Niye olmasın ki? Biliyorum biraz tehlikeli, ama sadece tehlikeyi düşünürseniz hayatta asla ilerleyemezsiniz" diyor.