Otopark Kazısında Tarihi Kalıntılar Bulundu

Trabzon'un Ortahisar ilçesi Pazarkapı Mahallesi'nde, Büyükşehir Belediyesi'nin otopark projesi için kamulaştırılan arazide kazı çalışması için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvuru yapıldı. Bakanlık onayının ardından Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü görevlilerinin gözetiminde alanda kazı başladı. 5 bin metrekareye yayılan alanda süren kazılarda Roma İmparatoru Hadrianus ile Geç Bizans dönemine ait yapılara ulaşıldı.

DHA’da yer alan habere göre; milattan sonra 117-128 yılları arasında, Roma İmparatoru Hadrianus dönemine ait olduğu düşünülen şehrin ilk sur duvarının güneydoğu köşesinin bir bölümü, aynı döneme ait bir örme sütun ile Geç Bizans dönemi olarak bilinen 1460 yılına tarihlendirilen hendek duvarı gün yüzüne çıkarıldı. Kazılarda ayrıca, Roma döneminde yapılmış evlerin çatısına ait kiremit ile çömlek parçalarına ulaşıldı. Uzmanlar, alanın tarihte bölgenin ticarethane ve yerleşim yeri olduğu görüşünde birleşti. Kazılar, Trabzon Müze Müdürü Levent Alnıak ile arkeologlar eşliğinde sürdürülecek.

‘Roma dönemine ait ticari bir merkez’
Arkeolojik kazı çalışmalarının bilimsel danışmanlığını yürüten Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Yavuz, büyükşehir belediyesinin otopark projesi için bölge koruma kuruluna başvuru yaptığını, bakanlık izninden sonra 5 ayrı noktada arkeolojik kazı çalışmalarına başladıklarını söyledi. Kazı bölgesinde, Osmanlı ile Cumhuriyet dönemlerinde iç içe geçmiş çok fazla yapılaşma bulunduğu için çalışmaların zor ilerlediğini kaydeden Prof. Dr. Yavuz, “Alanın altında yaklaşık 4 metreye yakın moloz dolgusu var. Çalışmamızı ancak alandan boşalttıktan sonra başlayabildik. İlk yaptığımız çalışmada önemli bulgulara ulaştık. Sur duvarı şeklinde karşımıza çıkan Roma dönemine ait tipik Roma mimarisi üslubuyla yapılmış, içerisinde o döneme ait harç olan blok taşlardan oluşan bir sur duvarıyla karşılaştık. Batı yönüne bakan iç yüzünü bulduk.

Çalışmalarımızı derinleştirerek seviye indirmesi yaptık. Sur duvarının yaklaşık 2 metre derinlikte sona erdiğini tespit ettik. İç yüzünün derzli ve düzgün olması bize ilk aşamada burada bir mimari mekan olabileceğini aklımıza getirdi. Fakat yaptığımız çalışmayı geliştirince bunun sur duvarı olduğunu, iç yüzünün de iskan maksadıyla kullanıldığını gördük. Burası Roma döneminden beri ticari bir merkez. Yakın zamanda ortaya çıkan Körfez limanı olarak isimlendirdiğim yapıya da yakınlığı söz konusu.

Ticari merkez olduğu için ticari mekan olabilir diye düşündük. İçerisinde birtakım eklentiler var. Alanda çok sayıda Roma dönemine ait çatı kiremidi çıktı. Bu mekan fikrini kuvvetlendiriyor. Örme taş sütun tek başına durmakla birlikte asli durumu itibariyle muhtemelen bir mekanla bağlantılıydı. Avlu şeklinde bir yapı mı var dedik ama devamı niteliğinde veya ikinci bir ayağı bulamadık.” dedi.

'Trabzon’un ilk sur duvarı bulundu’
Arkeolojik kazıda ortaya çıkan sur duvarının önemli bir keşif olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yavuz, şöyle konuştu: “Roma dönemine ait olması nedeniyle, Trabzon’un ilk sur duvarı, yani burası Hadrianus dönemine, 117 ile 128 yıllarına denk düşüyor. Hadrianus döneminde Trabzon’un önemli imar faaliyetlerine sahne olduğunu biliyoruz. Bunun dışında sur duvarının doğu kısmında hendek duvarı var. Yerin durumuna göre yükseltisi azalıp yükselebiliyor. Dış mesafesi 4,5 metreye kadar indi, iç kısmı 2 metrede son buldu. Denize yakın bölümünde hendek duvarının dışının derinliği 2,5 metreyi buluyor. Çünkü orada su vardı. Daha fazla ihtiyaç duyulmamış. Farklı dönemlere ait yapılaşma söz konusu. Yine birtakım başka kalıntılara ulaştık. Farklı yönlerde giden duvarlar var.”

Trabzon tarihi için önemli ve yeni bulgular elde edildiğini ifade eden Prof. Dr. Yavuz, “En azından Hadrianus dönemine ait dediğimiz sur yapısından haberimiz yoktu. Bu Trabzon için önemli bir keşif. Trabzon tarihi için yeni bir bulgu. Bundan sonra çalışmalar devam ettiği takdirde benzer bulgulara ulaşmak mümkün. Şu ana kadar Trabzon’un tarihsel olarak 4 ile 5 bin yıllık geçmişinden söz ediliyor ama ortada somut o döneme ait şeyler yok gibiydi, olanlar da sınırlıydı. Artık kısa zamanda ve daha kapsamlı çalışmada ortaya çıkan eserler en azından burada Roma döneminde burada imar ve iskan faaliyetinin yapıldığını, imparatorluğun diğer bölgelerdeki anlayışıyla burada çok farkının olmadığını gördük.

Mimari teknik açısından, uygulanan yöntem ve kullanılan malzeme açısından aynı özellikleri gösteriyor. Buranın liman kenti olması ve Roma’nın son dönemini görmesi açısından bizim için önemli bir tespit oldu. Alanın tamamına bakıldığında hem kuzey hem güney istikametinde daha zengin bulgulara ulaşılabileceği muhtemel.” şeklinde konuştu.