|
TMMOB İstanbul Büyükkent Şubesi Genel Kurul’a giderken, aynı zamanda yazarımız olan mimar Simlâ Sunay ile “Nasıl Bir Mimarlar Odası” sorusu ekseninde, süreç üzerine bir söyleşi yaptık. Sunay, İstanbul şubenin Kadın Çalışma Grubu ve 46. Dönem’e tekrar aday olan Çağdaş Demokrat Toplumcu Mimarlar Grubu’nun üyesi ve Yönetim Kurulu yedek adayı.
Çağdaş Demokrat Toplumcu Mimarlar oluşumunu kısaca anlatabilir misiniz?
Çağdaş Demokrat Toplumcu Mimarlar, İstanbul’da, 1980 sonrası kendi içindeki siyasal enerjiyi kent ve meslek mücadelesine yansıtmış, tam da adından anlaşılacağı gibi çağdaş, demokratik ve toplumcu bir grup. Uzun dönemli sağ merkezi hükümetlere ve yerel yönetimlere karşı emek, meslek ve hukuk mücadelesini 1960-1980 yılları arasındaki birikimlerini de katarak, 1980 sonrası yeni liberal politikalara karşı her alanda politikleşen bir çizgide, kendine özgün yöntemlerle “Mimarlar odası toplum hizmetinde” ve “toplum hizmetinde mimarlık” yaklaşımıyla sürdürmüş. Bugün iktidarlara karşı kent savunusunun mimar olmayanlar için de önemli bir temsilcisi.
Sizin gruba katılmanız nasıl oldu?
45. Dönem alınan bir kararla Kadın Çalışma Grubu oluşturuldu. Bu gruba katıldıktan sonra Yönetim Kurulu Başkanı Esin Köymen, Yönetim Kurulu üyesi Aysel Durgun, Mücella Yapıcı ve çok değerli diğer Kadın Çalışma Grubu üyesi arkadaşlarımla birlikte güzel işler yaptık. Şimdi de politik çalışma alanımı kapsayan sosyal alanlar (kadın, çocuk, doğa) hakkında daha çok üretim yapabilmek adına Çağdaş Demokrat Toplumcu Mimarlar arasına katıldım. Kişisel olarak bağımsızlıktan örgütlü olmaya geçtiğim bir döneme de denk düşen bu imkân beni çok umutlandırıyor. Dolayısıyla komisyonlar, komiteler, çalışma grupları Mimarlar Odası’yla ilişkilenmek ve odaya katılım sağlamak için adım olabilir. Kendi deneyimim üzerinden açıkça söyleyebilirim, toplumsal haklar ve meslek hakları alanında çalışmak isteyen herkes fikirlerini oda bünyesinde sunabilir, uygulayabilir. Ben olanak bulabildiysem, her mimar bulabilir diye düşünüyorum.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 46. Dönem Genel Kurulu’na hazırlıklar nasıl başladı, neler yapıldı?
Uzun yıllardır odayı yöneten ÇDTM Grubu kendi içinde toplantılar yaptı. Bu toplantılarda dileyenler söz aldı ve konuştu. Kavramsal tartışmalar da oldu, farklı görüşler dile getirildi. Kent savunusundan feminist harekete, ekonomik krizden KHK’lılara değin pek çok konu konuşuldu. Daha sonra üyelere açık bir toplantı yapıldı ve hazırlıklara başlandı. Başka aday gruplar da var, demokratik ve keyifli bir seçim diliyorum öncelikle.
“Nasıl bir Mimarlar Odası” hedefliyorsunuz?
Çağrı metninde, “ihtiyaç” ifadesiyle hedefler çok açık dile getirilmiş: “Toplumcu ve eşitlikçi bir mimarlık anlayışıyla; mimarlık öğrencileri ve tüm üyelerle iletişimi arttıracak, zamanın kültürel kavramsal değişimini yakalayabilecek, mesleki eğitim ve araştırma olanaklarını geliştirebilecek, uluslararası meslek örgütleriyle ve akademiyle yeni bağlar ve ilişkiler kurabilecek, sergilemeden yarışmalara, yayıncılıktan etkinliğe tüm programını titizlikle güncelleyecek, kent suçlarına karşı sürdürülen mücadelelerimizi kararlılıkla devam ettirecek, toplum ve kamu yararı ekseninde bir örgütlenme modelinde ısrar edilmesi gerekmektedir. Ekonomik kriz koşulları ile mücadele eden ama küçülen değil; merkezi, şubeleri, temsilcilikleri, birimleri, çeşitlenen çalışma komite ve komisyonlarıyla güçlenen, mimarlığın evrensel ilke ve etiğini gözeten, kendi içine kapanan değil tüm üyeleriyle iletişim içinde, yeniliğe açık, etkin, birbiriyle rekabet eden değil dayanışmayı esas alan bir yaklaşıma ihtiyaç vardır.” İhtiyacın belirlenmesi hedefi beraberinde getirir. Hiyerarşiden uzak, yatay bir dilin kurulmuş olmasını önemsiyorum. Kişisel olarak nasıl bir Mimarlar Odası istediğime gelince “eşitlik” ilkesini çok önemsiyorum elbette. Zamanı nasıl tariflendirdiğini önemsiyorum, sorunların tespiti için çok gerekli.
ÇDTM içinde bulunduğumuz politik atmosferi nasıl tariflendiriyor?
“Kültür ve doğanın iç içe geçtiği, “dünya-mekân-canlı” ilişkilerinin yeniden tarif edildiği, çevresel-toplumsal duyarlılıkların ve en büyük ortak mekân Dünya’nın geleceğinin değerlendirildiği yeni bir zaman dilimindeyiz” diyor sözgelimi. “Ekonomik, kültürel ve sosyal politikalarla; işsizlik, yoksulluk, açlık, terör, göç, savaş, ırk ve cinsiyet ayrımcılığına yol açılmaktadır. Tüm dünyada ve bölgemizde insan ve diğer canlıların yaşamı ve yaşam kaynakları yok olma tehdidi altındadır” cümlesinde insanmerkezci olmayan, türcülük karşıtı, tüm canlıları gören bir düşünce seziliyor. “Yapılı çevrenin ve yaban doğa alanlarının ranta açıldığı” ifadesinden doğayı kavrayışındaki hassasiyeti fark ediyoruz. Cinsiyet ayrımcılığı açıkça dillendiriliyor, bu o kadar mühim ki. Yine metinde: “(…) seçilmişlerin, gazetecilerin, hukukçuların, sanatçıların, mimarların, mühendislerin, doktorların, öğretim elemanlarının yani her alanda mesleğini etik ilkeler doğrultusunda yapmaya çalışan tüm bireylerin hukuksuzca yargılandığı, tutuklandığı, KHK’lar ile tüm haklarının ellerinden alındığı, insan haklarının ihlal edildiği hatta yok sayıldığı, cinsiyetçiliğin iktidar mekanizmalarıyla yeniden üretildiği, yolsuzluğun yönetsel araç haline getirildiği, ekonomik ve sosyal krizin boyutlarının toplu intiharlara vardığı” bir dönem tarifinde kapsayıcılık belirgin. Bunu duyarlı bir yaklaşım olarak görüyor ve çözümler için ilk adım olduğunu düşünüyorum. “Cinsiyetçiliğin iktidar mekanizmalarıyla yeniden üretildiğinin” bilincinde bir Mimarlar Odası’nı önemsiyorum.
“Nasıl bir Mimarlar Odası”ndan devam edebiliriz...
“Nasıl bir Mimarlar Odası sorusu” sormayı hiç bırakmamız gereken bir soru. Önyargılarımızdan ve ezberlerimizden sıyrılmamız gerek ama önce, hakkıyla tartışmak için. Benim için odanın tarifi çok net, toplumsal temsil. Odadaki yönetim kurullularının ve komisyonların gönüllükle işletildiğini unutmayalım. Büyük bir fedakârlık gerektiriyor. Pek çok mimardan duymuşumdur, oda benim için ne yaptı? Bu soruyu yanlış kurduğumuzu düşünüyorum, aslında sorunun doğru kurulmuş bir halinin de olduğunu düşünmüyorum. Toplumculuk bireyi dışlamak, görmezden gelmek demek değil. Ne ki mutlak bir “biz” tarifinden de kaçınıyorum. Bununla beraber meslekçilikle meslek etiği karıştırılıyor. Meslek ve politika düalizmi yapılıyor sözgelimi. Ya meslek ya politika demek gerekirmiş gibi… Ayrı olmaları yanında bir de sanki dengeli olmaları gerekiyormuş gibi… Mimarlık doğrudan politik bir meslektir, kentler politik alanlardır ve mimarlar kentlerin önemli aktörleridir. Mekân politikadan ayrı düşünülebilir mi? Eğer bir yerde politika yapılmaması ya da daha az yapılması gündeme geliyorsa orada çıkar ilişkileri vardır, iktidar etkisi vardır, toplumsal cinsiyet vardır. Odanın bugüne kadar çok da başarılı olduğu kent savunusu ve meslek hakları koruma politikalarına ödün vermeden devam etmesi, meslek etiğini sürekli tartışması ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğini de gündemine alması gerekmektedir. Antikapitalist tutumunu sürdürmelidir.
Mimarlar arasında hep çok tartışılan “yenilikçi oda mı, gelenekçi oda mı” ayrımı da benim için modası geçmiş bir tartışmadır. 45. Dönem içinde Yönetim Kurulu’na ve mimar üyelere Toplumsal Cinsiyet Eğitimi ilk kez verildi. Her dönem yenilikler olacaktır, olmalıdır.
Genel Kurul’da nasıl bir program sunacaksınız? Vaatleriniz, hedefleriniz neler?
Program bazı başlıklar altında gruplandırıldı. Kısaca bahsedebilirim. Örgütlenme: “Büyükkent Bölge Temsilcilikleri ve Temsilcilikler ile ortak çalışma anlayışı içinde yerel sorunların ve mimarlık ortamıyla ilgili gelişmelerin paylaşılarak, ortak çözümler etrafında örgütlülüğün yaygınlaştırılması; çalışma grupları, komisyonlar, komiteler, öğrenci çalışmaları gibi alanlarda oda çalışmalarına katkı sunan tüm üyelerimizin yönetim kurullarının şekillenmesinde etkin rol alması; krizden etkilene meslektaşlarımızın oda mekânlarını aktif bir şekilde kullanabilmeleri için yeni düzenlemeler yapılması.” Meslek alanı: “Ücretli ve işsiz mimarların, KHK’lıların, akademisyenlerin, kamu çalışanlarının ve büro sahibi meslektaşlarımızın oda içinde kendi alanlarıyla ilgili çalışmaları yapabilmeleri için ortam sağlamak ve bu çalışmaların sonucunda tespit edilen sorunların çözüme kavuşturulması için mücadele etmek; kadın mimarların sorunlarını tespit etmek, meslek ortamlarında ve kurumlarında gündeme taşımak, tartışmak ve çözümler üretmek, meslek içi eşitliğin sağlanması için sorumluluk almak, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, cinsiyet ayrımcılığı ve iş yerinde mobbing, şiddet ve her türlü taciz ile mücadele etmek.” Eğitim: “Mimarlık eğitimi ve meslek ortamının niteliğinin geliştirilebilmesi için üniversitelerle ve ilgili kurumlarla yapılan ortak çalışmalar geliştirilmek.”
Öğrenci çalışmaları çok önemli yer tutuyor programda: “Kent Düşleri Atölyeleri, Yaz Okulları, öğrenci yarışmaları gibi devam eden çalışmalarımızın; üniversiteler ve akademisyenlerle katkısıyla geliştirilerek devam ettirilmek; sayısı hızla artan mimarlık öğrencilerinin staj eğitimlerinin sağlanabilmesi için ilgili üniversitelerle, kamu kurumlarıyla ve meslektaşlarımızla işbirliği yapmak, Oda mekânlarını, mimarlık öğrencilerinin sosyal ve mesleki çalışmalarına sunmak; çocuklarla ve gençlerle mimarlık atölyeleri düzenlenmek; mimarlık mesleğinin ve kültürünün lisans öncesi eğitimde tanıtılması için çeşitli video ve seminerler hazırlamak” gibi kimi eskinin devamı kimi de yeni projeler var.
Önceki dönemlerden farklı olarak neler yapacaksınız?
Doğa üst başlığında geçen “İklim krizi gündemini takip ederek, yaban yaşam ve doğa alanlarımızın korunmasında toplumsal mücadeleye destek vermek” ifadesini önemsiyorum. Oda için de Tükeniş/Yokoluş İsyanı süreci ve İklim Krizi, İklim Değişimi gündemi yeni diye düşünüyorum. Mimar aktörler bu süreçte kendilerini nasıl konumlandıracaklar? Mimarlar Odası dünyanın en önemli sorununa nasıl bir toplumsal temsille yaklaşacak? Bundan sonra biz mimarlar aynı şekilde mi yapı üretmeye devam edeceğiz?
Başka bir konu, mimarlık eğitimi için oda nasıl bir katkı sunabilir tartışmasıdır. Ancak bu soruyu sadece sürekli çoğalan mimarlık fakültelerinin istatistiksel rakamlarını verip, bu bir felakettir diyerek de yanıtlayamayız. Mimarlık eğitiminin içeriğini de konuşmalıyız. Sosyoloji dersi okumadan çevre düzenleme projesi yapılıyor. O “çevre”de insanlarla hiç temas kurmadan, siluetler çıkarılıyor.
Çeşitli ve farklı konularda yeni çalışma grupları oluşturmayı hedefliyoruz. Kadın Çalışma Grubu olarak pek çok projemiz ve hayalimiz var. Farklılıklar üyelerin katılımıyla ve özverisiyle gerçekleşecektir. Gönüllü ve kolektif çalışabilen herkes katılabilir.
Eklemek istedikleriniz...
İstanbul’da yirmi iki binden fazla üye varken bin kadar üye oy kullanıyor. Odanın temsiliyetini genişletmesi için mimarların, özellikle de gençlerin katılımına ihtiyaç var. İstanbullu mimarları 14 Şubat’ta “Mimarlığın Gündemi” başlıklı teknik kongreye ve 15 Şubat’ta Genel Kurul’a ve 16 Şubat’ta ise oy kullanmaya çağırıyoruz. “Nasıl bir Mimarlar Odası” sorusuna yanıt için mimarlar 14-15 Şubat’ta Karaköy binamızda söz alabilirler. Çok teşekkür ederim.
|
