Modern Mimarinin Simgesi Unkapanı İMÇ’yi Ne Yapmalı?

Unkapanı’ndaki İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, 1956’da bu alanda çalışan esnafı tek çatı altında toplamak amacıyla yapılmıştı. İstanbul Belediyesi, altı bloktan her birini Bedri Rahmi, Kuzgun Acar, Füreyya Koral, Eren Eyüboğlu, Yavuz Görey, Sadi Diren, Nedim Günsur’un eserleriyle güzelleştirdi. Site İstanbul siluetinin önemli parçalarından birine dönüştü.

Yarım yüzyıl sonra İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Tarlabaşı, Galata, Sulukule, Fener ve Balat, Süleymaniye, İkitelli’de yürüttüğü kentsel dünüşüm projeleri kapsamına İMÇ’yi de aldı. Kiptaş, İMÇ’nin yerine Prestij Konutları adı altında Osmanlı tipinde 50 ahşap villa yapmak için proje hazırladı. 1300 işyerini temsil eden İMÇ Kat Malikleri Yönetim Kurulu, 2006 Mart’ında İstanbul İdare Mahkemesi’ne başvurup, yürütmeyi durdurdu. Danıştay, 8 Mayıs 2008’de bu kararı iptal etti. Belediyenin, İMÇ bloklarının yıkılmasını öngören Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım ve Uygulama İmar Planları yeniden gündeme geldi. Tartışmalar yeniden başladı. İki uzmanla İMÇ’yi gezip, mimari önemini konuştuk. Dr. Mehmet Alper, Kız Kulesi, Kadir Has Üniversitesi gibi çok önemli onlarca tarihi eserin restorasyonuna imza atmış bir isim. Bodrum’daki ünlü Halikarnas Disco’nun da mimarı. Prof. Dr. Uğur Tanyeli ise İTÜ, Michigan Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi gibi kurumlarda ders veren bir mimarlık tarihi uzmanı. İşte iki uzmanın görüşleri.

40 yıldır bakılmayan 9 eser gün ışığına çıktı

İMÇ’yi bir açıkhava müzesine dönüştüren 9 eser, sanatsever gönüllülerden oluşan Tangram Ekibi tarafından temizlendi. Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı ve İMÇ Yönetimi de destek verdi. Gönüllüler Koruma Kurulu’ndan izin aldılar ve bir restoratörün başkanlığında eserleri temizlediler, ufak parçaları yenilediler ve levhalar koydular. İMÇ’deki eserler: Kuzgun Acar (duvar heykeli), Füreya Koral (seramik pano), Bedri Rahmi Eyüboğlu (iki mozaik pano), Eren Eyüboğlu (mozaik pano), Yavuz Görey (dekoratif havuz-çeşme), Ali Teoman Germaner (duvar rölyefi), Sadi Diren (seramik pano), Nedim Günsur (mozaik pano).

Dr. Mehmet Alper

Alışveriş merkezi ya da müze olmalı

5347 sayılı Yenileme Yasası’yla gündeme gelen kentsel dönüşüm ve kentsel yenileme alanları projeleri koruma çalışmalarında bazı rahatlamalar sağlayacağı yolunda ümit veriyor. Ancak zaman içindeki gelişmeler bu çalışmaların iyi ve kötü yönlerini gündeme getirecek. Beklentimiz, İstanbul’un kültürel açıdan zengin, değerli topraklarda zaman içerisinde yapılmış kötü örneklerin arındırılması, kente yakışan mekanların ve mimarinin oluşturulması. 1972’de, İstanbul Devlet Mühendislik Mimarlık Akademisi’ndeki mimarlık öğrencisiyken, hocam Prof. Gazanfer Erim’in isteği üzerine İMÇ’yi inceleyip, Bina Bilgisi açısından ödev hazırlamıştım. Aradan geçen zamanda, çarşının büyük bölümünde tahribatlar, eklentiler oluşmuş. Geçitler, iç avlular son derece bakımsız. Planlanan işlevi ve mimari başarısına uygun kullanılmıyor.

Çarşı, yapıldığı yıllardaki gibi, özgün mimarisine uygun kullanılmalı. Bir ihtisas çarşısı ve alışveriş merkezi veya kamusal amaçlı müze, sergi alanı olarak kullanılabilmesi için yeniden ele alınması uygun olabilir.