Mimarlardan TOKİ’ye Çağrı

Mimarlar Odası’nın Konya ve Antalya Şubelerince Konya Ticaret Odası’nda 8-9 Ağustos 2008’de düzenlenen “Anadolu’da Konut ve TOKİ Mimarlığı” etkinliğinde, ülkenin tüm yörelerini “tek tip” ve “tipsiz” bir mimariyle donatan toplu konut projeleri tartışıldı. Son yetki yasalarıyla TOKİ’nin “imar imparatoru”na dönüştüğü belirtilen toplantıda, bu gücün “kimlikli yapılaşma” ve “kent kültürü” yerine “rant siloları” “pazarlama projeleri” için kullanılması, şehircilik, çevre, insani değerler ve hukuk ilkeleri açısından sorgulandı.

İki şube başkanı M. Serdar Işık ile Osman Aydın, Genel Başkan Bülend Tuna ve Konya Büyükşehir Bel. Başk. Tahir Akyürek’in konuşmalarıyla başlayan etkinliğin ilk oturumu “tematik sunum”lardı.

Prof. Dr. Ataman Demir, geleneksel Anadolu evlerindeki yöresel farklılıkları ve nedenlerini anlatırken aynı erdemin neden çağdaş konut projelerine de yansımadığı, herkesin ortak sorusuydu.

Doç. Dr. Ali Cengizkan, Ankara’da Cumhuriyetin ilk toplu konut örneklerini, ilerleyen dönemlerdeki “anlayış değişikliği”nin sonuçlarıyla birlikte anlattı. Bendeniz de yurdun değişik yerleşmelerindeki birbirlerine benzer TOKİ yapılarından örnekler sunarak bu kamu kurumunun “ülkeye yabancılaşan konut mimarisi”nden artık vazgeçmesi gerektiğini vurguladım.

Uzmanların gözlemleri

Etkinliğin izleyen oturumlarında farklı bölgelerdeki benzer projeler, Mimarlar Odası’nın bölgelerdeki yöneticileri ve uzmanlarca tartışıldılar. Prof. Cevat Geray TOKİ’nin geçmişteki olumlu çabalarını anımsatarak “neden emlakçı gibi davranıyor” diye sordu. Mimar Doğan Tekeli, projelerdeki “TOKİ müdahaleleri”ni anlatırken mimarlık yerine pazarlamanın hedeflerine göre tasarım istendiğini söyledi.

Planlamanın 30 yıllık kamu emektarı Feridun Duyguluer’in, son yetki yasalarıyla ülkenin imar düzeninin nasıl daha da karmaşaya itildiğini sergilediği bildirisi; mimarlık ve şehircilik hocası Prof. Dr. Emre Aysu’nun, TOKİ’nin sadece kendi mülkünde rantı gözeten planlama anlayışının şehirciliğin inkârı anlamına geldiğini belirtmesi o denli çarpıcıydı ki oturumu yöneten Prof. Dr. Ahmet Alkan sonunda şunu söylemek zorunda kalmıştı: “Madem ki yerleşme planından konut tiplerine kadar sadece TOKİ’nin kararı geçerli olacak, o halde mimarlık, şehircilik okullarına ne gerek var?”

Oturumlara TOKİ’yi temsilen katılan Tuba Aydın ise bütün bu değerlendirmelere karşı sadece üretilen konut sayısından ve kültür varlıklarının onarımına yardım fonundan söz etmekle yetindi.

Etkinliğin ilerleyen bölümlerinde Karabük, Konya, Antalya, İzmir, İstanbul, Denizli, Samsun ve Adana’daki TOKİ uygulamaları aynı bölgelerin Mimarlar Odası uzmanlarınca irdelenerek yorumlandı.