|
alıları, zeytini, antik çağlardan günümüze uzanan zengin tarihi mirası kadar evleriyle de ünlüdür Milas. Üniversitelerin mimarlık fakültelerinde sayısız teze, araştırmaya konu olan Milas evleri, konunun uzmanı kişiler tarafından da Anadolu'da mutlaka görülmesi gereken mimari eserler arasında gösterilir.
Bunların çoğu, başta mirasın getirdiği çok sahiplilik ve mirasçıların kendi aralarında anlaşamamalarının yanı sıra maddi yetersizlik, evlerin günümüzün yaşam biçimine uyarlanma güçlüğü ve sahiplerinin modern evlerde yaşamayı yeğlemeleri gibi etkenler yüzünden pek çoğu kaderine terk edilerek yıkılma aşamasına gelmiş durumda. Yine de Milas'ta 120 kadar ev Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenerek koruma kapsamına alınmıştır.
Süs yolunda...
Başlı başına Türk konut mimarisinin temel özelliklerini taşıyan geleneksel Türk evlerinin yanı sıra Milas'ta bir dönem yaşamış olan Yahudilerin ve Rumların gelenek ve kültürlerini yansıtan evlerle birlikte her üç kültürün sentezinin izlerini taşıyan Milas evleri, görenlerin ilgisini çeker.
Fakat bunların yanı sıra Milas'ta tipik bir Orta Avrupa mimarisini yansıtan üç ev vardır ki bu evler herkesi şaşırtır. Tarihi Milas evlerinden bambaşka çizgiler ve renkler taşıyan bu evlerin Milas'ta yapılış öyküleri de ilginçtir. 1919 yılında Milas'a genç bir kaymakam olarak atanan Fevzi Beler'in, o yıllarda çok yakın ticari ilişkiler içinde olunan Ege adalarından Rodos'a bir gidişinde, orada tanıştığı Macar mimar, mühendis ve yapı ustalarını Milas'a davet etmesiyle evlerin yapımı için ilk adım atılmış olur.
Kaymakam Fevzi Beler'in davetini kabul eden Macar mimar, mühendis ve yapı ustaları; birisi Kaymakam Fevzi Beler için, diğeri komşusu Doktor Servet Bey için ve diğeri de Doktor Hilmi Bey için üç tane birbirinden güzel ev yaparlar. Dik çatıları ve çatıların altına gizlenmiş ahşap panjurlu odaları, şık balkonları ile bu üç yapı, o yıllarda "süs yolu" olarak anılan Atatürk Bulvarı'na yan yana üç inci tanesi gibi dizilirler.
İstikamet sineması
Macar ustaların yaptıkları evler Milaslılar tarafından çok beğenilir ve bunun üzerine o yıllar Milas'ın sayılı zenginlerinden birisi olan Aşçı Bekir, bu üç ev ile aynı yol üstüne 1931 yılında bir sinema yaptırır. Yıllarca Milas'ın tek sinema salonu olarak çalışan İstikamet Sineması'nın yanı sıra Macar mimar, mühendis ve yapı ustaları ayrıca Milas çarşısına dükkanlar da yaparlar. Bazı evleri onarırlar. Sonra da Milas'a Orta Avrupa mimarisinin birbirinden güzel örnekleri olan Macar evleri ile ne yazık ki şimdi yerinde yeller esen İstikamet Sineması'nı yadigar bırakarak, geldikleri gibi sessiz sedasız çekip giderler.
Kaymakam Fevzi Beler'in Milaslı eşi Nedime Beler tarafından 1986 yılında kız öğrenci yurdu yapılmak üzere Milas Belediyesi'ne bağışlanan evi, bugün bağış amacına uygun bir şekilde belediye tarafından kız öğrenci yurdu olarak kullanılıyor. Diğer iki Macar evi ise Milaslı işadamı Halil Günüşel tarafından satın alındı ve konut olarak kullanılıyor. Atatürk Bulvarı'nı süsleyen bu üç güzel Macar evi Milas'a gelenlerin en çok ilgisini çeken evlerin başında yer alıyor.
|
