Küresel Isınmanın İlk Mültecileri

İki bin yıldan fazla zamandır Güneybatı Alaska’nın buzullarla örtülü topraklarında yaşayan Yupik Eskimoları, küresel ısınmanın erittiği köylerini boşaltıyor. Küresel ısınmanın yerinden ettiği ilk ‘yurtsuzlar’, ABD’nin başkanlık yarışındaki Cumhuriyetçi aday John McCain’in yardımcısı Sarah Pallin’in hemşehrileri Yupikler olacak.
Palin’den destek görmediklerini söyleyen köylüler, buzulların üçte bir oranında eridiği bölgede deniz seviyesi, evlerin bulunduğu bölgelere ulaşıp, yaşamı olanaksız hale getirince kendilerine prefabrik evler yapmaya başlamış.

72 yaşındaki Peter John, “Büyükbabam ve büyükannemle mutlu günler geçirdiğim bu köyde torunlarım ve onların çocuklarıyla mutlu zamanlar geçireceğimi hayal ediyordum. Büyüklerin ‘Birgün göç etmek zorunda kalacağız’ dediklerini hatırlıyorum. Isınma, bildiğimiz hayat tarzının bitmesi demek, çocuklarımıza bırakacak kültürümüzün yok olması demek” diyor.

Yupikler, köylerini terk edip Anchorage’a göç etmek zorunda. Yupik, ‘gerçek’ anlamına geliyor. Halk, buzdan evlerde yaşamıyor, evleri ahşaptan yapılmış. Balıkla besleniyor, geçimlerini balıkçılıktan sağlıyorlar. En yakın yerleşim birimiyle aralarında 200 kilometre var. Hayatları, havaların ısınması nedeniyle sekteye uğramış, 60 haneli köyde eskiden çatılara kadar yükselen kar tepeciklerinin yerini çamur birikintileri almış. Yupikler’in köylerini terk etmelerinin esas nedeni ‘dev dalgalar’. Köyü yutacak büyüklükte dalgalarla baş etmek mümkün olmadığı için yurtlarını terk etmek ve Nelson Island’daki mülteci kampına sığınmak zorundalar.

Valileri Palin’e kırgınlar

Yupik Eskimoları’nın tahliye maliyeti 130 milyon doları bulmuş. Eyalet bütçesinden küresel ısınmayla mücadeleye ayrılan miktar üç milyar dolar olduğu için şimdilik rahatlar. Valileri Sarah Palin’in başkan yardımcılığı yarışına girdiğinden beri kendileriyle yeterince ilgilenmediğinden yakınan köylüler, Palin’in gaf niteliğindeki “Küresel ısınmanın insan eliyle yapılmış bir şey olmadığını düşünüyorum” sözü karşısında üzülmüş.

NASA’nın verilerine göre, Alaska bölgesinde son 50 yılın en yüksek sıcaklıkları yaşanıyor ve sıcaklıkların düşmesi de imkânsız gibi görünüyor. Eyalette 213 köy ve kasabanın 184’ü küresel ısınmadan ciddi şekilde etkilendi. En büyük darbeyi alan yerleşim yeriyse Newtok. NASA’dan, köyü iyi tanıyan bir gözlemciye göre köy, küresel ısınmanın ‘sıfır noktası’. (The Guardian)