|
Kentsel gelişme" deyince akla sadece kaçak yapılaşmayla sarmalanmış "kimliksiz apartmanlaşma"nın geldiği ülkemizde, aynı gelişmeyi uygarlık değerlerini yaşatarak gerçekleştirmek isteyenler de var.
Özellikle Tarihi Kentler Birliği'nin 2000 yılındaki kuruluşuyla yaygınlaşan "kimlikli kentleşme" çabalarına, Kilis de giderek çoğalan kültürel projelerle imza atıyor. Yakın zamana kadar arada sırada gerçekleşen sanatsal etkinlikler ise artık bütün bir yıla yayılan süreklilikle kent yaşamında yer alıyor...
Kilis'teki bu değişimin önemli nedeni, kentin tarihsel zenginliğini fark ederek öne çıkartmaya başlayan aydın kamu yöneticileri olsa bile; halkın da "yılların kültürel özlemi"yle aynı süreçte yer almasının payı büyük olmalı...
Nitekim, "memleket" sevdalısı Muhlis Salihoğlu' nun kente kazandırdığı Zeytin Dalı dergisi de yörenin kültürel zenginliğine nasıl sahip çıkıldığının belgeseli gibi... (İletişim: 0532/6096917)
Atatürk'ün övgüsü
Geçen yıl da yazmıştım... Mustafa Kemal , Samsun'a çıkışından 7 ay önce, 1918 Ekimi'nde bir Osmanlı paşasıyken kente geldiğinde demişti ki; "İlk ayak bastığım Türk şehrindeki bu uyanıklığa cidden hayran kaldım ve bir daha iman ettim ki bu millet asla ölmeyecektir; var olun aziz Kilisliler..." Bu övgü asla unutulmadı.
Emperyalist İngiliz ordularına karşı Suriye Cephesi'ndeki direnişi yöneten Ulu Önder'in konakladığı Kaymakam İbrahim Bey evi, kentin "gurur anıt"ı olarak Kilisli yurtseverlerin kuşaktan kuşağa "onur mirası"na dönüştürüldü. 1880 yapımı olan Atatürk Evi, bugün sadece o aziz konuğunun anılarını yaşatmakla yetinmiyor; Anadolu halkının, ulusal kurtuluş savaşından da önce vatanı savunmak için harekete geçtiğinin, Atatürk'ün de bu tarihsel kutsal isyanla henüz Osmanlı Paşa'sıyken kucaklaştığının Kilisli tanığı olmakla övünüyor...
Kentteki diğer görmüş geçirmiş sivil yapılardan Neşet Efendi Konağı, il kültür ve turizm müdürlüğü olarak; ünlü müzik bilgemiz Alaaddin Yavaşça'nın doğup büyüğüğü ev, Yoksullara Yardım ve Eğitim Vakfı tarafından; Ermeni kökenli Toros Ağa'nın 1850'de yaptırdığı ve uzun yıllar Şehit Sakıp İlkokulu olarak hizmet veren konak da Çok Amaçlı Toplum Merkezi'nce yaşatılıyor...
Bunların yanı sıra sayıları 300'e yaklaşan tescilli kültür varlığı binaların bezediği tarihi kent dokusu da çağdaş yaşamla buluşturuluyor. Salih Efendi Sokağı, Hacı Ömer Ağa, Abidin Ağa ve Akcurun caddelerindeki 'sokak sağlıkslaştırma projeleri' ile; Ravanda Kalesi'nde restorasyon, çevresinin düzenlenmesi ve aydınlatma çalışmaları da sürüyor...
2008 proje yılı
Böylesi heyecan verici kültürel seferberliğin 2008 yılında daha da yoğunlaşacağını gösteren yeni projeler hakkında, Kültür ve Turizm İl Müdürü Raif Tokel'den son bilgileri aldık.
Bölgedeki tarihsel derinliğin 5500 yıllık "sır"larını taşıyan "Oylum Höyük"te tarih öncesi yerleşme kültürünün belgelenmeye başladığını sevinçle öğrendik. Bunlar aynı yerdeki "Arkeolojik Park"ta sergilenecek; höyüğün yakınındaki "Mozaikli Bazilika" da günümüze ulaşan 800 m2'lik "mozaik döşeme"siyle "açık hava müzesi" olacak...
Öte yandan Evliya Çelebi' nin "Asitane-i Hazret-i Mevlana" dediği Anadolu'nun en ünlü düşünce okulları arasındaki "Mevlevihane"den kalabilen mescit ve semahanenin kurtarılması da 2007'de kutlanan "Mevlana Yılı"na armağan edildi.
Türkiye adına
Kilis Valisi Nevzat Turan' ın yerel basındaki açıklamalarından anlıyoruz ki; kenti geçmişiyle buluşturmak, kamu hizmetlerindeki öncelikler arasına girmiş.. Çünkü özellikle Anadolu uygarlıklarıyla Ortadoğu kültürlerinin buluşma noktasındaki bir kentin özensiz yapılaşmayla karakterini yitirmesi, sadece orası için değil, Türkiye açısından da acil önlem alınması gereken bir durum..
Nitekim hem vali, hem kültür ve turizm müdürü hem de diğer ulusal sorumlular, aydınlar, sanatçılar ve Kilisli olmanın yükümlülüğünü önemseyen herkes, yerel yönetimi de aynı duyarlılığa ortak ederek proje üstüne proje geliştiriyorlar.
Örneğin, tarihi Çobanbey Tren İstasyonu için kolları sıvayan kültür müdürlüğü, binanın korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilini önerdi ve koruma kurulunca kabul edildi.
Müdür Tokel, bu kararın önemini açıklarken" İstanbul'u Bağdat'a bağlayan tarihi hattın Suriye'ye açılan istasyonu olmasına rağmen, yapıldığı tarihten bu yana onarım bile görmemişti" diyor.
1980'den bu yana kullanılmayan istasyon binasının da TCDD'ce restorasyon projelerinin yaptırıldığını öğrenmek; dahası, hemen yakınındaki Çobanbey'de kalan son birkaç aileye, yeniden 80 haneli eski köylerine kavuşabileceklerini müjdelemek de ne kadar değerli..
İstasyonun, 2008'de hizmete gireceği belirtilirken; demiryollarımıza karşı yarım yüzyıldır süregelen "vefasız"lığın da Kilis'teki burukluğu giderilmiş olacak.
Benzer şekilde, "kesmelik" denen taşlarıyla mimarlık tarihine geçen Akıncı Konağı da 19. yüzyıl sonlarındaki yapı kültürünün özenini ve üstün düzeyini bugüne ve geleceğe yıkılmadan taşıyacak.
Çünkü 1895'te Hacı Muhammet Efendi tarafından yaptırılan konak, yıllardır beklenen "Kilis Müzesi"ni de kentin SİT alanı içinde ağırlamaya hazırlanıyor.
Bütün bunlara, geçen yıl yayımlanan "Kültür Turizm Envanteri-2007" kitabı; yerel bakırcı ustaların işyerlerine ve geleneksel üretimlerine sağlanan desteklerle kentin yeniden sinemayla buluşması için Kültür Bakanlığı'yla başlatılan çalışmalar da eklendiğinde Kilislilerin heyecanını anlamamak mümkün mü?..
Raif Tokel, Ahmet Taner Kışlalı' nın çocukluk ve öğrencilik yıllarını yaşadığı kent için özel bir çağrı da yapıyor: "En tanınmış gazetecilerimizden Hıncal Uluç , dünyaya geldiği kentteki bu gelişmeleri duysa kim bilir ne kadar sevinirdi.."
|
