|
b>Savaştan bu yana kapalı olan Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattından sevkıyat yeniden başladı.
ABD’nin Irak’a yönelik operasyonunu başlatmasıyla birlikte kapatılan Kerkük-Yumurtalık boru hattı, satış yapılamadığı için limanda biriken petrolle de sorun olmuştu.
Irak yönetimiyle yaklaşık 1 haftadır sürdürülen görüşmeler sonuç verdi ve saat 16. 30’da Silopi’deki pompaj istasyonuna verilen petrolle hat yeniden açıldı. Yumurtalık’ta savaş boyunca biriken 18 milyon metreküp petrolün, 17 milyon metreküpü TÜPRAŞ tarafından alınmış, kalan 1 milyon metreküp de Irak yönetimince satılmıştı.
Ankara son olarak geçtiğimiz Nisan ayında ABD ve Birleşmiş Milletler’e başvuruda bulunarak, petrolün satışı için yardım istemişti.
ABD liderliğindeki koalisyon güçlerinin Irak’a müdahalesiyle birlikte petrol akışının durduğu Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı ile Ceyhan’daki Yumurtalık depolama tesislerindeki yaklaşık 6.5 milyon varil petrolde tamamen satıldı.
Savaşla birlikte Irak’ta, ne petrol satış bağlantıları yapacak bir yönetim ne de petrol üretim ve pompa istasyonlarında çalışacak işçi kaldığından üretim yapılamazken, yeni yönetimin oluşmasıyla petrol üretim ve ihraç faaliyetlerine yeniden başlandı.
Irak’a 19 Mart’ta koalisyon güçlerinin girmesiyle birlikte ısınan bölge nedeniyle, hampetrol alıcıları bölgeden petrol alımını durdurmuş, akabinde 5 gün boru hattı faal olmasına rağmen gemi gelmemesi ve Yumurtalık’taki petrol depolama tesislerinin tamamen dolması üzerine, 23 Mart’ta petrol akışı fiilen durmuştu.
Irak’ın ilk üç ay içinde petrol ihracatının günlük 1 milyon varili aşması, bir yıl içinde de bunun ikiye katlanması bekleniyor.
Kerkük-Yumurtalık hattından pompajın durmasından önce Birleşmiş Milletler’in (BM) gıda karşılığı petrol izinleri dahilinde günde ortalama 750 bin varil petrol pompalanıyordu.
GIDA KARŞILIĞINDA PETROL
Irak’a “gıda karşılığı petrol” programı kapsamında sadece iki noktadan petrol ihracı için izin veren BM, savaşın başlamasıyla bu noktalardan güneydeki Mina el Bakr Limanı’ndaki ihracatı durdurmuş, ancak Yumurtalık Limanı’ndaki ihracatın devamına izin vermişti.
Körfez Savaşı’nın Botaş’a zararının toplam 1 milyar 252 milyon 62 bin dolar olduğu hesaplanıyor. Bu zararın 1 milyar 52 milyon doları taşıma gelirlerindeki düşüşten, 127 milyon doları da ödenmemiş taşıma ücretinden kaynaklandı.
Botaş’ın 12 yılda liman gelirlerinden 63 milyon dolar, arıtım gelirlerinden de 10 milyon dolar zararı oluştu.
Irak’ın yıllık petrol ihracatının yarısını oluşturan 1.6 milyon varil/gün düzeyindeki ham petrolün transit geçtiği Türkiye, Körfez krizinin ardından buradan sağladığı yıllık 300 milyon dolar gelirden oldu.
Aradan 12 yıl geçmesine rağmen Botaş’ın zararlarının hala telafi edilemediği belirtilirken, Irak’ın, Körfez Savaşı öncesinde 2.5 milyar dolarlık ticaret hacmiyle Türkiye’nin en çok ticaret yaptığı 4 ülkeden biri konumunda olduğuna dikkat çekiliyor.
ÖLÇÜLEBİLİR ZARAR 44.6 MİLYAR DOLAR
Bu arada Türkiye’nin 1. Körfez Savaşı ve akabindeki süreçten dolayı ölçülebilir kaybı 44.6 milyar dolar olarak hesaplanırken, bunun Türkiye ekonomisine yansımasının 100 milyar doları bulduğu tahmin ediliyor.
Halen 112 milyar varil ispat edilmiş rezervi Suudi Arabistan’ın ardından dünya ikinci olan ve önde gelen petrol üreticileri arasında yer alan Irak’ın hampetrol ihracatına BM tarafından 1997 yılında 1.5 milyon varil/gün, son iki yıldır da 3 milyon varil/gün düzeyinde izin veriliyordu.
Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı Sistemi, Irak’ın Kerkük ve diğer üretim sahalarından elde edilen ham petrolü Ceyhan (Yumurtalık) Deniz Terminali’ne ulaştırıyor.
35 milyon ton yıllık taşıma kapasitesine sahip bulunan söz konusu boru hattı, 1976 yılında işletmeye alınmış ve ilk tanker yüklemesi 25 Mayıs 1977’de gerçekleştirilmişti.
1983 yılında başlayıp, 1984 yılında tamamlanan I. Tevsi Projesi ile hattın kapasitesi yılda 46.5 milyon tona yükseltilmişti.
I. Boru Hattı’na paralel olan ve 1987 yılında işletmeye alınan II. Boru Hattı ile de, yıllık taşıma kapasitesi 70.9 milyon tona ulaşmıştı.
Toplam 1876 kilometre uzunluğundaki petrol boru hattındaki taşımacılık nedeniyle, Türkiye yılda 230 milyon dolar gelir elde ediyordu. Bu miktar, liman ve arıtım gelirleriyle 300 milyon doları aşıyordu.
Anlaşmalar gereği, petrol sevkiyatının kısa süreli durdurulması bu geliri etkilemiyordu.
Irak, önceki yıllarda da petrol sevkiyatını 2 aya kadar varan süreler ile durdurmasına rağmen, daha sonraki dönemlerde Irak, sevkiyat miktarını artırarak, bu açığı kapatıyordu.
Körfez Krizi sırasında BM’nin Irak’a uyguladığı ambargo nedeniyle Ağustos 1990’da işletmeye kapatılan Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, 16 Aralık 1996’da sınırlı petrol sevkiyatı için tekrar işletmeye açılmıştı.
Bu çerçevede altışar aylık dönemler itibariyle petrol sevkiyatı yapılıyordu.
Yumurtalık Limanı’nda yaklaşık 6.5 milyon varillik depolama tesisleri bulunuyor.
POMPALANAN PETROL CEYHAN’A ULAŞTI
Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattından yeniden pompalanmaya başlanan ham petrolün, Adana’nın Ceyhan İlçesi’ndeki BOTAŞ tesislerine ulaştığı bildirildi.
BOTAŞ Bölge Müdürlüğü yetkililerinden alınan bilgiye göre, bugün saat 16.30 itibariyle yeniden pompalanmaya başlanan ve akşam saat 21.30 sularında BOTAŞ tesislerine ulaşan petrol, depolanıyor.
BOTAŞ yetkilileri, “Kerkük-Yumurtalık ham petrol boru hattından petrol pompalanmaya yeniden başlanması; ülkemiz, milletimiz ve BOTAŞ açısından çok önemli” dediler.
Körfez Savaşı’ndan sonra Birleşmiş Milletler (BM) kararları çerçevesinde sınırlı miktarda petrol taşıyan Kerkük-Yumurtalık ham petrol boru hattı, ABD’nin Irak’a müdahalesiyle tamamen devre dışı kalmıştı.
|
