Kentsel Dönüşüm Hesabı Kontrol Edilemiyor

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2019 yılı denetim raporu, kentsel dönüşüm için kullanılmak üzere oluşturulan 2019 yılında büyüklüğü 4.4 milyar TL’ye ulaşan özel hesabın kullanımı ve kontrolünde sorunlar yaşandığını gösterdi.

BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre; riskli yapıların dönüştürülmesi amacıyla oluşturulan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı’ndaki mevzuata aykırılıklar ve kullanım hataları Sayıştay’ın 2019 yılı denetim raporunda sıralandı.

Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesinde kullanılacak özel hesap gelirleri, “Çevre katkı payı ve idarî para cezalarının yüzde ellisi, orman dışına çıkarılan yerlerin satışından elde edilen gelirlerin bir kısmı, İller Bankası’nın banka faaliyetlerinden elde edeceği karın yüzde ellisi, şartlı veya şartsız bağış ve yardımlar”dan oluşuyor. Geçen yılki büyüklüğü 4.4 milyar TL olan özel hesaptan yıl boyunca 1.8 milyar TL harcama yapıldı. Bunun 438 milyon lirası belediyelere, 308 milyonu kira yardımına, 140 milyonu İller Bankası’na aktarıldı. Toplam 1.8 milyar TL olan giderlerin yüzde 48’lik en büyük dilimini “Diğer giderler” oluşturdu.

Raporda hesabın kullanımı ile ilgili Sayıştay denetçilerinin yaptığı tespitler özetle şöyle:

Bina hesapları hatalı: 2018 yılı kapanış bilançosunda 44.9 milyon TL olan binaların kayıtlı değeri 22.7 milyon liralık satışa karşın 2019 yılı kapanış bilançosunda da değiştirilmeden kayıt altına alındı. Binaların satış işlemlerinin doğru hesaplara kaydedilmemesi ve bina envanterinin sağlıklı yapılmaması nedeniyle bilançoda kayıtlı değer gerçek durumu yansıtmamaktadır.

İller Bankası payı ödenmedi, mahsup edildi: İller Bankası’nın banka faaliyetleri dolayısıyla elde ettiği karın yüzde ellisinin hesaba aktarılacağı hüküm altına alınmıştır. Bankanın 2019 yılı için Dönüşüm Projeleri Özel Hesabına aktarması gereken 157.9 milyon TL’nin dönüşüm uygulamaları için kullanılan avanslara mahsup edildiği görülmüştür. Bu nedenle Dönüşüm Gelirleri Hesabı 157.9 milyon TL, Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermaye Hesabı 56 milyon TL noksan görülmektedir.

Hesaplar yanlış, kayıtlar sağlıksız: Özel Hesabın 2019 yılı muhasebe kayıtlarında, riskli alanlarda yürütülen projelere ilişkin olarak yapılan kira yardımı ödemelerinin Dönüşüm Giderleri Hesabına 284.1 Milyon TL kaydedilmesine rağmen, Gider Taahhütleri Hesabından 21.5 milyon TL düşüldüğü; kredi faiz desteği ödemelerinin 46.1 milyon TL kaydedilmesine rağmen, Gider Taahhütleri Hesabından 14.3 milyon TL düşüldüğü görülmüştür. Dolayısıyla, Bakanlık tarafından taahhüt altına girilen yükümlülüklerin kayıtlarının sağlıklı tutulmadığı ve takibinin yapılmadığı anlaşılmaktadır.

Belediyelerin yükümlülükleri: Belediyelerin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğinin takip ve kontrolü yapılmıyor.

Kontrol mekanizması yok: Bakanlık tarafından kentsel dönüşüm uygulamaları için kaynak aktarılan belediyeler ve İller Bankası’nın bu kaynakları kendi bütçelerinden ayrı olarak tutmalarına yönelik takip ve kontrol mekanizmasının kurulmadığı tespit edildi. Bu durum, Bakanlıkça belediyelere ve İller Bankası A.Ş.’ye aktarılan kaynakların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının takibinin yapılmasını da zorlaşmaktadır.

Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.