Karayollarından Sonra Raylar da 'Duble Yol' Olacak

Demiryollarında, karayollarında olduğu gibi bölünmüş (duble) yol dönemi başlıyor. Ulaştırma Bakanlığı'na bağlı Devlet Demiryolları (TCDD), rayları çift hatta çıkartmak için geniş kapsamlı 'Yeniden Yapılanma' projesi hazırladı. Buna göre, Ankara-İstanbul, Ankara-Konya hızlı tren hatlarında olduğu gibi, bundan sonra yapılacakların tümü çift hat (duble) olarak inşa edilecek. Proje, sadece yeni hatların değil, mevcut tren hatlarının da duble yol yapılmasını öngörüyor. Bu kapsamda ilk olarak, tren yolu yük taşımacılığının çekirdek ağını oluşturan, 'Ankara-Kayseri, Kayseri-Divriği, Kayseri-Ulukışla-Yenice ve Konya-Karaman-Ulukışla'dan oluşan toplam bin 193 kilometrelik ikinci bir hat yapılacak. Böylece, mevcut çekirdek hat duble olacak. 5 ila 10 yıl içinde tamamlanması beklenen çift hat, aynı zamanda elektrikli-sinyalli olarak projelendirildi.

Planlaması yapılan çekirdek hat için öngörülen proje, üç aşamadan oluşuyor. Önce, mevcut hatlarda bakım ve yenileme yapılacak. Daha sonra bu hatlar elektrikli ve sinyalli hale getirilecek. Son olarak da hat geliş-gidiş olarak çift hatta çıkartılacak. Bu çalışmalar, hattın yük taşıma kapasitesini yüzde 100'ün üzerinde artıracak. Proje kapsamında, Ankara-Kayseri arası için verilen örnek, yeniden yapılanmanın önemini ve hat kapasitesinin nasıl yükseltildiğini ortaya koymak bakımından dikkat çekici ipucu veriyor. Verilen örneğe göre, mevcut durumda Ankara-Kayseri arasında 36 tren çalışıyor. Bu rakam, hattın sinyalizasyonlu hale getirilmesi durumunda 54'e, çift hat sinyalli ve elektrikli olması halinde ise günde 252 sefere çıkıyor.

Bu sonuç, yük taşımacılığına önemli katkı yapıyor. Örneğin, mevcut çekirdek ağda yılda 80 milyon dolar gelir elde edilirken, bu rakam yeniden yapılanma sonunda 289 milyon dolara çıkıyor. Yük gelirlerinin artmasında, demiryolu hatlarının çift hatta çıkmasının yanında elektrikli hale getirilmesinin de önemi büyük. Çünkü, elektrikli çekiciler (lokomotifler) dizelle çalışan lokomotiflere göre daha fazla yük taşıyabiliyor. 22 binlik dizel bir lokomotif 750 ton yük çekerken, aynı güce sahip elektrikli bir lokomotif, bin 200 ton yük çekebiliyor.

TCDD'nin yeniden yapılanma projesi üç bölümden oluşuyor. 3, 5 ve 10 yıllık yatırım planları öngörülüyor. 8,3 milyar dolarlık yatırım yapılırsa, 3 yıl sonra sadece personelden 258 milyon dolarlık tasarruf sağlanacak. Aynı şekilde 10,7 milyar dolarlık yatırım yapılırsa beş yıl sonra personelden 410 milyon dolar tasarruf sağlanacak. 10 yıl sonra ise (2017) bu rakam 467 milyon dolara çıkacak. Yeniden yapılanmanın meyveleri gelirin gideri karşılama oranında da kendini gösteriyor. 10 yıl sonra gelirin gideri karşılama oranı yüzde 32'den yüzde 111'e çıkacak. Personel verimliliği ise yüzde 993 artış gösterecek. Yük taşımalarında yüzde 234, yolcu taşımacılığında yüzde 400 artış sağlanacak.

Yıllık zarar 750 milyon dolar hedef 2014'te kâra geçmek

Devlet Demiryolları, yeniden yapılanmanın meyvelerini 2014 yılında görmeye başlayacak. Artık Hazine'ye yük olmaktan kurtulacak ve kâr eden bir kuruluş haline gelecek. Yeniden yapılanma planlamasında aksi durum da göz önüne bulundurulmuş. Bu yönde verilen şu örnek dikkat çekiyor: "2002-2007 mali verilerine göre, çalışanlar evine gönderilir ve maaşları aynen ödenirse, kamuya olan yükü değişmeyecektir. TCDD'nin zararı (personel gideri) yıllık ortalama 750 milyon dolardır." Projenin hayata geçmesi halinde ise 1 milyar 501 milyon dolarlık fayda sağlanacağı hesaplanıyor. Yapılan hesaba göre elde edilecek tasarruf şöyle olacak: Hatların yenilenmesinden 100 milyon dolar. Tüm hatların sinyalli hale getirilmesiyle (yük taşımacılığında) 333 milyon dolar. Tüm hatların elektrikli hale getirilmesiyle 222 milyon dolar. (Araçların bakım ve enerji giderlerinden yıllık 210 milyon dolar fayda sağlanacak.) Çekirdek ağın duble olması durumunda 289 milyon dolar. Ayrıca, yaşlı araç parkının yenilenmesi halinde yıllık 167 milyon dolar gelir elde edilirken, bakım masraflarının azalması halinde 60 milyon dolar, yakıt giderlerinden ise yıllık 120 milyon dolar fayda sağlanacak.