Kalitesiz Su OECD Raporunda

Türkiye’nin çevresel performansının ele alındığı Ekonomik ve İşbirliği Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından hazırlanan raporun "Su" adlı bölümünde, ekonomi ve nüfusun kullanımı için suyun temin edilmesinin Türkiye’nin 8’inci ve 9’uncu Ulusal Kalkınma Planlarının önemli bir parçasını oluşturduğu anımsatıldı.

Bu planlarda, su yönetimi ile ilgili olarak kademeli bir şekilde yerine getirilen amaçların da yer aldığına dikkat çekilen raporda, "Mesela, artık tüm nehir havzalarının kendi su yönetimi planı bulunmakta ve su kalitesi sorunlarına değinilmektedir" denildi. Belediyelerin ve İller Bankasının fonlarıyla su temini ve atık su altyapısına yapılan yatırımların arttığı vurgulanan raporda, atık su arıtma tesislerinden faydalanan nüfusun oranının yaklaşık yüzde 40’a yükseldiği ifade edildi.

Raporda, büyükşehir belediyelerinin 16’sında atık su arıtma tesisleri bulunduğu belirtilerek, tüm sulama altyapısının yüzde 95’inin kullanıcı derneklerine devredildiği ve kullanımlarının giderek daha verimli hale getirildiği kaydedildi.

AB yasal çerçevesine uygun olarak, tehlikeli maddelerin sulara boşaltılması, içme suyu elde edilmesi amacıyla kullanılacak yüzey sularının kalitesi, tarımsal nitrat kirliliğine karşı suların korunması, kentsel atık suyun arıtması ve balık yetiştiriciliği ile temizlik suyu kullanımı konularında bir takım düzenlemelerin uygulamaya konulduğu anımsatılan raporda, hem su kalitesi hem de su yönetiminin Çevre ve Orman Bakanlığı’nın kontrolüne verilmesinin önemli bir adım olduğu vurgulandı.

"Ancak pek çok su kütlesinde yüzey suyu kalitesi düşük bir seviyede yer almayı sürdürmektedir ya da yetersiz kirlilik kontrolü nedeniyle bozularak bazı büyük belediyelerde tehlikeli seviyelere ulaşmıştır" denilen raporda, şöyle devam edildi: "Biraz ilerleme kaydedilmesine rağmen hala genellikle cıva, kurşun, krom ve çinko içeren toplam sanayi kaynaklı atık suyun yüzde 53’ü herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan nehirlere ve kıyı sularına boşaltılmaktadır. Yer altı suyunun genellikle atık su ve atık alanlarından kaynaklanan sızıntılara bağlı
olarak kirlenmesi, giderek artan miktarda evsel ve tarım amaçlı kullanılması nedeniyle yer altı suyu kalitesi ve seviyeleri de endişeye yol açmaktadır. Sorumsuz su kullanımı ve kaybının oranı (faturasız kullanımlar, kaçak kullanımlar, sızıntılar) yaklaşık yüzde 55’tir. İşletme maliyetlerinin karşılanması çabasıyla içme suyu fiyatlarının yükselmesine rağmen sanayi ve tarımsal kullanımına yönelik su ile atık su hizmetleri hala maliyetinin altında fiyatlandırılmaktadır. Bu durum, suyun verimsiz bir şekilde kullanılmasına, ağır su altyapısı ihtiyacına ve belediyelerin ağır borç altına girmesine neden olmaktadır. Tarımdan kaynaklanan nitrat ve tarım ilacı kirliliği devam etmektedir.
Tarımsal arazinin üçte ikisi erozyon tehdidi altındadır. Barajlar gibi büyük çaplı hidrolik mühendislik çalışmaları, ekonomik kalkınma ve nüfusun ihtiyaçlarına yönelik amaçlara ilişkin su yönetiminin önemli bir özelliği olmayı sürdürmektedir."

Öneriler

Raporda, durum tespitinin yanı sıra bazı önerilere de yer verildi. Talep ve arz dengesini sağlayan kapsamlı bir "Su Kanunu"nun benimsenmesinin önemine değinilen raporda, şu önerilere yer verildi:

-Nehir havzası bazında su yönetiminin daha da geliştirilmesi, hem miktar hem de kalite sorunlarına değinilmesi, yetkililer ile su kullanıcıları (belediyeler, sanayiler, çiftçiler) arasında işbirliği ve ortaklığı geliştirmeye yönelik olarak pilot projeler bazında havza konseylerinin oluşturulması.

-Daha iyi su temini ve atık su altyapısının desteklenmesi, su tasarrufunun ve su kaybını azaltmaya yönelik yatırımların teşvik edilmesi.

-Evsel, sanayi ve tarım kullanımı için, verimlilik, maliyet iyileştirme ve ödenebilirlik hususları gözetilerek su hizmetleri için makul fiyatlandırmanın teşvik edilmesi.
-Sanayi için atık su mevzuatı ile uyumluluğun teşvik edilmesine yönelik çabaların artırılması.

-Tarım kaynaklı su kirliliğinin azaltılması (tarımsal besin kirliliğine maruz bölgelerin belirlenmesi, kirliliğe yönelik faaliyet planlarını, iyi tarım uygulamaları kuralları, etkin teftiş ve uygulama).

-Suyun izlenmesinin teşvik edilmesi yönündeki çabaların sürdürülmesi, su kirliliğinin sağlık ve ekonomik etkilerinin analiz edilmesinin desteklenmesi.”