|
ılın üçüncü çeyreğinde büyümenin düşük çıkmasında tarım sektöründeki yüzde 7.8’lik küçülmenin yanında, milli gelirde yüzde 30’un üzerinde payı olan sanayi ile yüzde 25 payı olan ticaret sektörlerindeki büyümenin çeyreklere göre giderek düşmesi önemli rol oynadı. Son dönemde ekonominin lokomotifi olan inşaat da frene basınca Türkiye ekonomisindeki büyüme yüzde 2’ye kadar geriledi. Bu rakam son 18 çeyreklik dönemin en kötü rakamı oldu.
Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde frene bastı. Son dönemde yüzde 15’in üzerinde büyüyerek lokomotif sektör haline gelen inşaattaki durgunluk, kuraklık nedeniyle tarımsal üretimde yaşanan belirgin küçülme ve ticaret sektöründeki yavaşlama ekonominin durmasına neden oldu. Ekonomi, yılın üçüncü çeyreğinde sadece yüzde 2 büyüdü ve beklentilerin çok altında kaldı. Analistler, Gayri Safi Milli Hasıla’nın (GSMH) yüzde 4 büyüyeceğini öngörüyordu. Yüzde 2’lik büyüme rakamı, ekonomik krizden sonraki dönemin, yani 18 çeyreğin en kötüsü oldu.
TÜİK verilerine göre, üçüncü çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ise (GSYİH) yüzde 1.5 artış gösterdi. Yılın 9 aylık döneminde büyüme yüzde 5’lik hedefin altında kaldı. Bu dönemde GSMH artışı yüzde 4, GSYİH artışı da yüzde 3.8 olarak gerçekleşti. Ekonominin büyüklüğü de yüzde 19.3 artışla 348.6 milyar dolara yükseldi.
İnşaattaki büyüme % 5.4’le sınırlı
Sektörel bazda bu yılın üçüncü üç ayında en yüksek büyüme, yüzde 14.5 ile ithalat vergisinde yaşandı. Bu dönemde sanayi yüzde 3.7, ticaret sektörü yüzde 1.3 büyürken, tarım sektörü Türkiye’yi kavuran kuraklığın etkisiyle yüzde 7.8 küçüldü. Büyüme, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 3.6, mali kuruluşlarda yüzde 7.5, konut sahipliğinde yüzde 2.4, serbest meslek ve hizmetlerde yüzde 1.1, devlet hizmetlerinde yüzde 1.2, kâr amacı olmayan kuruluşlarda yüzde 1.2 olarak gerçekleşti.
Son yıllarda hızlı bir büyüme trendi izleyen inşaat sektörü de fren yaptı. İnşaatta ilk çeyrekte yüzde 16.5, ikincide yüzde 15.7 olan büyüme oranı üçüncü çeyrekte yüzde 5.4’te kaldı. İnşaat sektörü yılın ilk dokuz ayında yüzde 11.5 büyüdü.
Özel harcamalar canlandı
Genel seçimler öncesi ve cumhurbaşkanlığı tartışmalarının yoğunlaştığı ikinci çeyrekte sabit fiyatlarla yüzde 0.7 düşüş gösteren tüketim harcamalarında üçüncü çeyrekte yüzde 3.6 artış yaşandı. Özel nihai tüketim harcamaları ilk çeyrekte yüzde 2.1 artmış, ikinci çeyrekte ise yüzde 0.7 azalmıştı.
İyimser senaryo
Sanayi üretimi Ekim’de canlandı. Milli gelirde yüzde 30’luk ağırlığa sahip sanayide performansın son iki ay da sürdüğü ve tarımdaki küçülmenin yavaşladığı varsayılarak yüzde 4’lük büyüme çıkacak.
Kötümser senaryo
Sanayi, ticaret ve tarımdaki küçülmenin süreceği, inşaattaki büyümenin de düşük kalacağı öngörülüyor. Buna göre, son çeyrekte büyüme yüzde 2, yıllık büyüme ise yüzde 3.5 olacak.
|
