EXPO, Gene Görüşürüz...

b>EXPO oylamasından sonra bizimkilerin kazanan İtalyanlara söyleyecekleri en çarpıcı söz, gerek rakiplerine bir sıcaklık işareti olarak gerekse bu konuda iddialı olduğumuzu göstermek için sanırım, arrivederci, EXPO (EXPO, gene görüşürüz) olurdu. Şu anda yitirdik ama bir sonrakine görüşürüz. Ne ki bizimkiler böyle dememiştir. Deseler deseler, " Olan oldu, n'apalım" demişlerdir. Dilimize persenk olan bu söz aslında kabullenmeyi gösteriyor. Bir başka deyişle, yazgıcılığı... Oysa çağımızda yazgıcılığa yer yok. İnsan aklının işlevsel olması gibi bir zorunluluk vardır. Başarmak için her yola başvurmak gereği vardır. Geriye bakıp bir özeleştiri kaçınılmazdır. Uluslararası ilişkiler özellikle hassas dengeler üzerine kuruludur. Her ülkenin bir başka beklentisi vardır. Çok boyutlu düşünmek zorunluluktur. İtalyanların konuşmalarında, Afrikalıların beklentilerine yanıt verdikleri söyleniyor. Bu arada "Kaçtıysa kaçtı" diyenler de vardır ülkemizde ve de çoğunluktadır. Ben EXPO'nun teknik boyutlarına değinmeyeceğim ama, örneğin Portekiz'in EXPO'dan sonra çok büyük bir hamle yaptığını söylemeden de geçemeyeceğim. Yirmi milyar dolar gibi bir girdiden söz ediliyor. Bilgi birikimi Doğal olarak İtalya ile yarışmak kolay değil. İtalya her türlü örgütlenmeyi başarı ile kotaracak bir altyapıya ve bilgi birikimine sahiptir. Bir tek bürokratik engellemeleri fazladır, ama özel kuruluşlar bu açığı kapatmakta çok beceriklidir. İtalya'nın yapmış olduğu sanayi hamlesi ve tecimsel kalkınması gözden uzak tutulacak gibi değildir. Yoksa yedi büyükler arasına girebilir miydi? Tanıtma konusuna gelince, herhalde çok yetenekli olduğunu söylemeye gerek yoktur. Oysa Türkiye uluslararası ilişkilerini nasıl sürdürmesi gerektiğini henüz öğrenememiştir. Kısa zamanda da öğrenemeyeceğe benzer. Çünkü kime ve nasıl yatırım yapmak gerektiğini kestiremediği gibi, bu işi de çoğu işi gibi eş dost işi yapmaktadır. Sonuçta yitirmektedir. TİKA'nın görevi Türkiye'de TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı) diye bir kuruluş var, örneğin. Tika'nın bir görevi de yurtdışında Türkiye ile ilgili çalışmaları desteklemektir. Ancak her ülkeye bu desteği vermemektedir. Geri kalmış ülkelere giden Türk araştırmacı, akademisyenlere bu kolaylık gösterilirken Batı'ya gidenler, ülkeler kalkınmış oldukları için bu kaynaktan yararlanamamaktadırlar. Batı'ya gidenler ne için gidiyorlar ki acaba? Örneğin Batı üniversitelerinden birinden çağrı almış bir akademisyen gideceği yerde Türkiye'yi anlatacaksa, acaba kime hizmet etmiş olacak ki? Ya da TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu). Yurdumuza gelen akademisyenlere parasal destek verirken, yurtdışında konferanslar, dersler verecek olanları desteklemek gibi bir tasarımları olmamış bugüne dek. Galiba kimse de dile getirmemiş...Türkiye'de başka kuruluşlar da var doğal olarak ama durum ortada... Nerede yanlış yapıyoruz ki? Kimi gazeteler İtalya ile Türkiye arasındaki rekabeti vurgulamak için Pizza-Kebap savaşı diye başlık atmış. Doğru bir tanım ama peşinen haksız bir tanım. Pizzayı yılda elli milyon, kebabı on milyon yabancı yiyor. İtalya elli milyon turisti kaldıracak altyapıya sahip bir ülke. Yalnızca o değil doğal olarak... Doğal, ekinsel ve sanatsal varlıklarını çok iyi korumasını ve tanıtmasını bilmiş bir ülke. İnsanlar yalnızca pizza yemek için o ülkeye gitmiyorlar, görmeye, öğrenmeye gidiyorlar. İtalyanlar ender değerlerinin üzerine titriyor ve öne çıkarmaya çalışıyorlar oysa biz hırpalıyoruz, hırpalamaya çalışıyoruz. Türk mutfağının bana göre, varsıllığı hiçbir ülkede yok. İtalyan mutfağının övüneceği bir, ikiyse, bizim en az beştir. Ama bilen yoktur, bilmek isteyen ve sergilemek isteyen. Yalnız mutfak değil, kuşkusuz. Kısacası özdeksel değerlerimizin yanı sıra aydınlanmacı toplum yaşamımıza yön veren ve kolay kolay her yerde bulunmayan değerlerdir söz konusu olan. 'Aşırı dinci tanımı' İtalya'nın toplum yaşamındaki düzen ve kararlılık bizde yoktur. Yaşam biçiminin belirlenmiş bir mantığı vardır. Gelişigüzelliğe yer yoktur. Rastlantılara ödün; yaşam biçiminde geri dönüşlere hiç mi hiç izin verilmez. Avrupalı, Avrupalılığını, geçmişte kazanmış olduğu değerlerine sıkı sıkıya bağlanmış olmasına borçludur. Hiçbir değerini ve özellikle tarih boyu savaşım verdiği değerlerini yitirmek istemez. Türkiye, uğruna kan döktüğü, can verdiği değerlerini yitirmek için seve seve geri dönüşler yapmaktan mutluluk duymakta sanki ve hak etmediği biçimde eleştiriye uğramaktadır. İtalyan Başbakanı Prodi laik düşüncelidir. Karanlıklara kapalıdır. Türkiye'yi olmaması gereken zayıf yerinden vurmuştur. Sunum konuşmasında söylediği söz bizi yaralamıştır. Ne ki söyleyene değil, söyletene bakmak gerekir. Türkiye sahip olduğu bir değerle tüm dünyaya örnek olması gerekirken bu değerini tersyüz etmek çabaları içine girdiği için yitirmektedir. Oysa Türkiye kadın haklarına saygıyı birçok Batı ülkesine öğreten bir ülkedir. Dahası, "aşırı dinci" tanımı Cumhuriyet Türkiyesi'ne haksızlıktır. Ama bu günah, ülkemizle ilgili bu imgeyi yaratanlarındır, ülkemizin değil. "Biz nerede yanlış yaptık" diye şapkalarını önlerine koyup düşünecek olurlarsa en büyük yanlışı burada yaptıklarını göreceklerdir. Avrupalı, çağdaş ülkeler istiyor yanı başında. Koluna girdiğinde yanlış anlaşılmaktan korkmayacağı kadın - erkek ilişkisi üzerine kurulu dünyalar. Kadın haklarına saygılı. EXPO 2015 oylamasındaki yirmi bir oy farkı nereden geliyordu acaba? AB üyesi ülkelerden mi ki o zaman ülkemizdeki AB'ye karşı olanlara, neden AB'ye karşılar diye, yoksa, Arap ülkelerinden mi ki o zaman da ' dost ve müttefik' Arap şeyhlerine kapılarını ardına kadar açanlara sormak gerekir: Nereden bu samimiyet?