En Büyük Gölü Hızla Kuruyor

Ülkedeki Azeri Türklerin, "Gel gidek ağlayak, Urumiye Gölü'nü doldurak" diyerek ağıt yaktıkları gölün kurumasının önüne geçilmemesi durumumda İran başta olmak üzere diğer ülkeleri de etkileyecek felaket yaşanabilir. 

Urumiye Gölü, İran'ın kuzeybatısında, Batı Azerbaycan eyaleti ile Doğu Azerbaycan eyaleti arasında bulunuyor. Adını Azeri Türkleri ile Kürtlerin birlikte yaşadıkları Urumiye şehrinden alıyor.

Dünyanın en büyük ikinci tuz gölü olarak bilinen Urumiye, 5 bin 200 kilometrekare yüzölçümüne sahip. Türkiye sınırına da yakın olan Urumiye, Van Gölü'ne 147 kilometre uzaklıkta bulunuyor. En derin yeri yaklaşık 16 metre olan gölün suyu, 1995 yılından beri azalıyor. Gölde, artık sadece yüzde 6 su bulunuyor.

Tuz çölüne dönüşün sebepleri

Urumiyeli çevreciler, gölün kuruması konusunda dört temel sebebi dile getiriyor. Onlara göre, birinci sebep iklim değişikliğinden ötürü yaşanan kuraklık. Yağmur ve kar sularının azalması nedeniyle gölün su seviyesi her geçen yıl azaldı.

Gölün kurtarılması için zaman zaman eylem yapan çevreciler, diğer nedenleri ise şu şekilde sıralıyor:

"Göle su sağlayan nehirlerin üzerinde 43 baraj inşa edildi. Barajlardaki su seviyelerinin de düşüklüğü nedeniyle göle su aktarılmadı. Tahran yönetimi Urumiye-Tebriz yolunu gölün ortasından geçirdi. Göl ikiye bölündü. Bu yolun yapımı için dağlar yok edilerek göl dolduruldu. Doldurulma nedeniyle göl içindeki kaynaklar kurudu. İnşa edilen yol ve köprü göle büyük zarar verdi."

Urumiye Gölü, şu anda büyük bir tuz çölünü andırıyor. Neredeyse her yer bembeyaz. Urumiye'den Tebriz'e geçişi sağlayan feribotlar, demirledikleri yerlerde çürümeye yüz tutmuş.

Çevre felaketi korkusu

Önlem alınıp gölün tuz çölüne dönüşmesinin önüne geçilmemesi durumunda bölge ülkelerindeki bazı yerleşim birimlerini de etkileyecek büyük bir çevre felaketi yaşanabilir. Bölgede 15 milyon kişiyi doğrudan etkileyecek bu felaketin yaşanması çok da uzak görünmüyor. 

Çevre illerdeki halkın büyük bölümü tarım ve hayvancılıkla geçiniyor. Suyun azalması ve göldeki tuzun kuruyup rüzgarın etkisiyle etrafa savrulması tarım ve hayvancılığa büyük zarar vermeye başladı. Bu nedenle gölün çevresindeki köylerde yaşayan gençler işsizlik nedeniyle göç ediyor.

Göl kenarında 18 yıldır kafe işleten Muhammed Sabazi, "Eski günlerimizi çok arıyoruz. Önceleri burası yemyeşil ve masmaviydi. İnsanlar gölde yüzer, buradaki onlarca dükkandan alışveriş yapardı. Esnaf çok memnundu. Ancak şu anda göle yakın köylerdeki tüm gençlerin göç ettiğini biliyoruz. Çünkü artık iş yok. Durum her geçen gün kötüye gidiyor" dedi.

Eskiden yiyecek içecek, güneş yağı ve kremiyle yüzme malzemesi sattığını anlatan Sabazi, "Asıl tehlike gelecekte. Eğer kurumanın önüne geçilmezse Urumiye büyük zarar görür. Urumiye, elma ve üzüm bahçeleriyle tanınıyor. Artık tarım bile yapılamaz hale gelebilir. Çünkü rüzgarla etrafa savrulan tuz her şeyi kurutuyor" diye konuştu.

Kurtarma projesi

İran hükümeti ise Urumiye Gölü'nü kurtarmak için proje hazırlıyor. Hükümet, Aras Nehri'ndeki suyu göle aktarmak için 90 milyon dolarlık bütçeyi onayladı.

Hasan Ruhani, cumhurbaşkanı seçildiği zaman Urumiye Gölü'ndeki sorunun 100 günde çözüleceği sözü vermişti. Bölge halkı, bu sürenin geçmesine rağmen ciddi adım atılmadığını belirtiliyor. 

Ruhani, 15 Haziran 2014 tarihinde Cumhurbaşkanı seçilmişti.