Buzullar Eriyor Dünya Sular Altında

Sürekli azalan desteğe rağmen büyük riskler alan araştırmacılar, insanlığın karşılaştığı en acil ve en yaygın biçimde tartışılan sorunlardan birine cevap bulmak için yarışıyor: Dünyadaki buzlar ne hızda eriyecek? Bilim insanları uzun süre boyunca, Grönland ve Antarktika'daki devasa buz örtüsünün erimesinin binlerce yıl alacağını ve bu yüzyılda deniz seviyesindeki yükselmenin, neredeyse 20'nci yüzyıldakine eşit şekilde 18 santim olacağını düşündü. Ancak yakın zamanda hem Grönland hem de Antarktika'da büyük değişimler gözlemleyen araştırmacılar şaşkınlığa uğradı. Bu değişimleri dikkate alan son hesaplamalara bakan birçok bilim insanı, deniz seviyesinin 2100'e kadar muhtemelen bir metre yükseleceğini söylüyor. Bu artış, dünyanın her yerindeki kıyı bölgelerini tehdit edecek. Hesaplamalara göre, artış 1,8 metreyi bile geçebilir. Bu durumda ABD kıyılarında binlerce hektar alan su altında kalabilir, Asya'da on milyonlarca insan göç edebilir. Araştırmacılar bir metrelik yükselişin bile, çoğu ülkedeki alçak alanları su altında bırakarak bazı bölgeleri yaşanmaz hale getireceğini söylüyor. Böylece şu anda yüzyılda bir veya iki kez meydana gelen türden kıyı taşkınları, birkaç yılda bir yaşanacak. Kumsallarda, kıyıya yakın adalarda ve bataklıklardaki erozyon daha da hızlanacak. Temiz su kaynaklarına tuzlu su karışacak. Aralarında Londra, Kahire, Bangkok, Venedik ve Şanghay'ın da olduğu büyük şehirler ciddi tehlike altına girecek. ABD'de Doğu Sahili ile Meksika Körfezi sahilinin bazı kısımları büyük zarar görecek. New York'ta kıyı taşkınları sıradan hale gelecek.

Bir metrelik yükseliş tahmininin yanlış olabileceğini kolayca kabul eden iklim bilimcilerin yaşanan değişimler konusundaki bilgisi hâlâ yetersiz. Ancak bu tahminin az bile olabileceğini belirtiyorlar. Deniz seviyesi konusunda önde gelen uzmanlardan John A. Church, "Bence kıyı kentlerimizi nasıl koruyacağımızı bir an önce düşünmeye başlamalıyız. Her yeri koruma lüksümüz yok. Bazı bölgeleri terk etmek zorunda kalacağız" diyor. Deniz seviyesindeki yükselme, küresel ısınma tartışmalarının en ateşli konularından birisi. Bir tahmine göre tehdit o kadar büyük ki, deniz seviyesi bu yüzyılda 4,6 metre yükselebilir. Küresel ısınmaya kuşkuyla yaklaşanlar buz örtüsündeki her tür değişimin insan kaynaklı sera gazı salınımlarından değil, muhtemelen doğal iklim değişikliğinden kaynaklandığını iddia ediyor. İklim bilimcilerin büyük bir çoğunluğuna göre, ısıyı tutan gazların bu süreçte rol oynadığı neredeyse kesin. Bilim insanları ayrıca salınımları sınırlamaya yönelik politikaların yokluğunun, buzlarda bu yüzyılın sonuna gelmeden önce geri döndürülemez bir erime riskini artırdığını söylüyor. Deniz seviyesindeki bir metrelik yükseliş bu tehdidin yanında solda sıfır kalıyor. Küresel ısınmanın muhtemelen en önemli etkisi, deniz seviyesindeki artış olacak. Buna rağmen, gelişmiş ülkelerden hiçbirisi buzullardaki değişimin anlaşılmasını stratejik bir ulusal öncelik olarak görmüyor. Bunun sonucunda, araştırmacılar temel bilgilerden yoksun kalıyor ve eksik bilgiler bilim insanlarının durumun ciddiyetini tam olarak kavramasını imkânsız kılıyor. Maine Üniversitesi'nden George Hamilton, "Son beş yılda Grönland'da gördüğüm şeyler korkutucu. Buz örtüsünün, kelimenin gerçek anlamıyla bir gecede değiştiğini görüyoruz" diyor.

Buzdağları arasında
 
Helikopter pilotu Morgan Goransson, yaz sonunda bir gün Grönland'ın güneydoğusunda suya doğru alçaldı. Helikopterden sarkan araştırmacılar, yüzen buz kütlelerinin arasına bir ölçüm cihazı indirdi. Sermilik Fiyordu'nun dondurucu suları sadece dokuz metre aşağıdaydı ve helikopter herhangi bir mekanik arızada suyun dibini boylayacak haldeydi. Goransson, "Çok tehlikeliydi" diyor. Buz tabakası yakınlarındaki suyun ısısını ölçmek, Grönland'da olanları anlamak açısından çok önemli. Ancak bu iş karmaşık ve tehlikeli. Massachusetts'teki Woods Hole Oşinografi Enstitüsü'nden Fiammetta Straneo ve Hamilton, federal kuruluş Ulusal Bilim Vakfı'nın desteklediği büyük bir ekibin üyeleri. Araştırmacılar helikopterin kapısını aralayıp ölçüm amacıyla buzlu fiyortların üzerine eğilmekle kalmıyor, ayrıca küçük botlara binip buzdağlarından kaçınarak aralarında büyük binaları yutacak kadar geniş uçurumların olduğu buzulların üzerinde yürüyor. Araştırmacılar birkaç hafta önce fiyordun tabanındaki ölçümde, ısının 4 santigrat olduğunu gördü. Bu, orada ölçtükleri en yüksek değerdi. Rakam daha geniş bir modele uyuyordu. Çok daha güneyden gelen daha sıcak sular, Grönland'ın fiyortlarına doluyor. Araştırmacılar buzları alttan eriten bu suların, buzulların tabanla ve yakındaki kayalarla bağlantısını zayıflattığını düşünüyor. Bu durumda buzullar daha hızlı hareket ediyor ve okyanusa daha fazla buz dağılıyor. Son on yılda Grönland'ın en büyük buzullarının akış hızı iki veya üç kat arttı. Uydu ve benzeri ölçümler Grönland'da 1990'larda, her yıl ne kadar buz denize karışıyorsa eşit miktarda buzun kar yoluyla oluştuğunu gösteriyordu. Ancak o zamandan beri fiyortları daha sıcak sular doldurdu ve Grönland'daki hava sıcaklıkları önemli ölçüde arttı. Genel buzul kaybının hızlandığı anlaşılıyor. Bu büyük adada küresel deniz seviyesini 6 metreden çok yükseltecek kadar buz olduğu düşünülürse, bu kaygı verici bir işaret.