|
Uluslararası yönetim danışmanlığı şirketi Booz&Company’nin bu yıl beşinci
kez gerçekleştirdiği global yenilikçilik araştırmasına göre, dünyanın en yüksek
Ar-Ge harcaması yapan en büyük bin halka açık şirketi, 2008 yılında da Ar-Ge
harcamalarını arttırarak yenilikçiliğin kurumsal stratejileri açısından kritik
önemde olduğunu bir kez daha göstermiş oldu. Bu şirketler tarafından yapılan
toplam satışların sadece yüzde 6.5 arttığı pazar ortamında, Ar-Ge harcamaları
yüzde 5.7 oranında artarak 532 milyar ABD doları seviyesine ulaştı. Bu büyüme
rakamı 2007’deki yüzde 10’luk büyümenin hayli aşağısında kalmış olsa da, son beş
yıllık ortalama büyüme seviyesi olan yüzde 7.1’in çok az altında kalarak
yenilikçiliğe olan inancın devam ettiğini göstermiş oldu.
Araştırmaya konu olan şirketlerin üçte birinden fazlası (yüzde 34)
gelirlerinde bu sene içinde dramatik düşüş raporladığı halde, yine toplamda üçte
ikisinden fazlasının 2008’de Ar-Ge harcamalarını korumuş ya da arttırmış olması
dikkat çekici bulundu. Bu yıl araştırma kapsamında dünya çapında 300 üst düzey
yönetici ve 250 Ar-Ge uzmanı ile yapılan görüşmeler ile, durgunluğun
yenilikçilik harcamaları ve stratejileri üzerine etkileri de daha detaylı
incelendi.
Koç 736’ncı sırada
Türkiye’den sadece Koç Holding’in 736. sırada yer aldığı listede, Türk
şirketlerinin bulunmayışının sürpriz olmadığını söyleyen Booz&Company
İstanbul ofisi yönetici ortağı Burak Altınbaşak şu bilgiyi verdi: “Türkiye
bildiğimiz gibi Ar-Ge çalışmalarının merkezi olmaktan hayli uzak.
Yerel şirketlerin Ar-Ge’de devler ligine çıkabilmek için daha katetmesi
gereken çok yol var. Yine de bizim son yıllarda yerli müşterilerle
deneyimlerimize dayanan gözlemlerimiz, organizasyonuna, altyapısına ve
süreçlerine yatırım yapan başarılı Türk şirketlerinin özellikle Orta Doğu, Orta
Asya ve Balkanlar gibi bölgesel pazarlara açılabildiği, yaratılan ek kaynakla
beraber yenilikçilik ve alanında önderlik çabalarına yavaş yavaş daha fazla
kaynak ayrılabildiği yönünde. Umuyorum ki önümüzdeki onyıllarda bu listelerde
daha fazla Türk şirketi görebileceğiz” şeklinde değerlendirdi.
Krizden çıkışın ilacı
Yenilikçilik kurumsal stratejiler açısından giderek daha kritik önemde kabul
ediliyor: Ankete katılanların yüzde 90’ından fazlası, yenilikçiliğin krizden
çıkışa hazırlanan şirketleri için kritik önemde olduğunu belirtirken, yüzde 70’i
2009 içinde Ar-Ge harcamalarının seviyesini koruyacaklarını ya da
artıracaklarını ifade ediyor. Buna ek olarak, Yenilikçilik 1000 listesinin en
tepesinde bulunan 100 şirket, yatırımlarını yüzde 1 oranında düşürdükleri halde
Ar-Ge harcamalarını yüzde 3.2 artırarak yatırım önceliklerinin Ar-Ge yönünde
olduğunun ipuçlarını veriyor. “Yenilikçilik çabalarını azaltmak savaş zamanı tek
taraflı ateşkes ilan etmeye benziyor” diyen Booz&Company Amerika ofisi
ortaklarından Barry Jaruzelski, bu durumu, “Şu an rakiplere karşı avantaj
sağlamanın tam zamanı, özellikle de finansal sebeplerle Ar-Ge harcamasını kısmak
zorunda kalanlara karşı. Dolayısıyla, Yenilikçilik 1000 listesinde bulunan
şirketler için durum olumlu görünüyor” şeklinde yorumluyor.
Sektöre göre değişiyor
Durgunluğun etkisi sektörden sektöre farklılaşıyor: Geçtiğimiz yılda olduğu
gibi bu yıl da Ar-Ge harcamaları üç sektörde yoğunlaşıyor: Bilgisayar ve
Elektronik (yüzde 28), Sağlık (yüzde 23) ve Otomotiv (yüzde 16).
* En çok harcama yapan 10 şirketten 9’unun Ar-Ge harcamalarını kestiği
otomotiv, en çok etkilenen sektör olarak ön plana çıkıyor. Bu yıl Yenilikçilik
1000 kapsamındaki otomotiv şirketlerinin yüzde 60’ının Ar-Ge harcamalarını
kestiği görülüyor. Bu oran 2007’deki yüzde 25’lik oranla karşılaştırıldığında
etkinin büyüklüğü de anlaşılıyor. Yine de geriye kalan yüzde 40’ın yaptığı artış
ile otomotiv toplamda Ar-Ge harcamasının net yüzde 0.6 arttığı bir sektör
oluyor.
* Yazılım ve internet sektörü ise tam tersine ekonomik krizi fırsat
olarak görüyor. Kategorinin tepesindeki 10 şirketten 8’inin Ar-Ge harcamalarını
artırmış olması dikkat çekiyor.
* Bilgisayar ve Elektronik kategorisindeki
toplam harcamanın geçen yıl ile aynı oranda, yüzde 4 arttığı ve Ar-Ge
harcamalarını arttıran şirket oranının da değişmediği görülüyor.
* Sağlık
sektörü yüzde 12 ile satışlardan Ar-Ge’ye en fazla pay ayıran kategori olarak ön
plana çıkıyor. Telekom (yüzde 1.4) ile kimya ve enerji (yüzde 0.9) sektörlerinde
ise bu payın en düşük seviyede gerçekleştiği görülüyor.
* Havacılık ve
savunma sektörü ise yüzde 2.3 oranında düşüş ile Ar-Ge harcamalarının toplamda
düştüğü tek sektör oluyor.
* Harcama bütün coğrafyalarda artıyor: Kuzey
Amerika, Avrupa ve Japonya merkezli şirketlerin yüzde 94 paya sahip olduğu
yenilikçilik harcamaları listesinde, aralarında Çin ve Hindistan’ın da yer
aldığı bütün bölgelerde harcamaların az ya da çok arttığı gözleniyor. Bu artış
Japonya’da sadece yüzde 0.5 olarak gerçekleşirken Avrupa’da yüzde 6.3 şeklinde.
Toyota, Nokia ve Roche
* 2008’de en yüksek Ar-Ge harcaması yapan on şirket sırasıyla: Toyota, Nokia,
Roche Holding, Microsoft, General Motors, Pfizer, Johnson & Johnson, Ford,
Novartis ve Sanofi-Aventis.
* Global Yenilikçilik 1000 listesinde harcama
aralığı, 1. sırada yer alan Toyota’nın yaptığı yaklaşık 9 milyar ABD doları ile
1000. sırada yer alan Laird PLC’nin yaptığı 58 milyon ABD doları arasında
değişiyor. Bu büyük fark, en tepedeki 100 şirketin toplam harcamaların yüzde
62’sini yapıyor olmasını da açıklıyor.
* Global Yenilikçilik 1000
listesindeki şirketlerin toplam satışları 2008’de yüzde 6.5 artarak 15 trilyon
ABD Doları’na ulaşıyor ve 2007’deki yüzde 10’luk büyümenin altında kalıyor.
Bununla beraber Ar-Ge harcamalarının satışlar içindeki payı aynı kalıyor.
*
Listedeki Kuzey Amerika merkezli şirketler geçen yıla göre küçük bir düşüşle bu
yıl satışlarının yüzde 4.6’sını Ar-Ge’ye harcarken, Japonya merkezli şirketlerin
satışlarının yüzde 3.7’sini Ar-Ge’ye ayırdığı, bu oranın geçen yıla göre ciddi
bir biçimde artmış olduğu dikkat çekiyor. Avrupalı şirketlerin ise geçen yıla
göre düşük, yüzde 3.2 seviyesinde bir oranla Ar-Ge harcaması yaptığı
anlaşılıyor.
* Booz&Company’nin tahminlerine göre, Yenilikçilik 1000
listesi 660 milyar ABD doları seviyesinde olduğu düşünülen toplam global Ar-Ge
harcamalarının yüzde 81’ini oluşturuyor.
|
