|
ünya ülkeleri naylon torbalara savaş açalı epey oluyor. Son olarak geçen hafta, dünyanın üç farklı köşesinde plastik poşet kullanımıyla ilgili yeni düzenlemeler hayata geçirildi. Avustralya'da, bu yılın sonundan itibaren süpermarketlerde naylon torba kullanımına son verilirken, Çin'de 1 Haziran 2008 itibarıyla çok ince plastik torba üretilmeyecek ve bu torbaların süpermarket ve dükkânlarda kullanılması yasaklanacak. Bir plastik torbanın et kalınlığı, 0.025 milimetreden az olamayacak. Yetkililer ayrıca halkın satın aldığı ürünleri bez çantalar ya da sepetlerle taşımasını teşvik edecek.
ABD'nin New York kentinde de Şehir Konseyi 5 bin ve daha fazla metrekareden büyük ya da beşten fazla şubesi olan mağazalar için plastik torba geri dönüşüm kutusu yerleştirme zorunluluğu getirdi. Ayrıca tüm şehirde geri dönüşümü olmayan plastik poşet kullanımını yasakladı. Poşetlerin yanına, 'Lütfen geri dönüşüm sistemine katılmak için bu torbayı geri getirin' yazmak zorunlu kılındı. Ülkede San Francisco, Oakland ve Kaliforniya'da plastik torbalar zaten yasak.
Zararları büyük
Geri kazanılamayan plastik poşetler su kaynakları ve çöp sahalarında önemli yer kaplıyor. Özellikle atık maddeden üretilen siyah torbalar, insan sağlığını tehdit ediyor. Genellikle seyyar satıcı ve pazar esnafının kullandığı bu poşetler, pet şişe, kova ve tıbbi atık gibi maddelerin toplanarak tekrar işlenmesiyle üretiliyor. Artık maddelerin dönüştürülmesi sırasında şeffaflaştırma mümkün olmadığı için koyu tonlarda renklendirme yapılıyor.
Türk Gıda Kodeksi'ne göre, gıda maddelerinin hijyenik olmadan dönüştürülen koyu renkli torbalarda taşınması ve muhafaza edilmesi yasak. Siyah renkli naylon torbaların içinde barındırdığı mikroorganizmalar insan sağlığı açısından ciddi bir tehdit. Ancak şeffaf poşetlere göre daha ucuz olduğu için esnaf bunları tercih ediyor.
Bizde sadece siyah torba yasak
Türkiye'de siyah plastik torbayla mücadelede ilk adım İstanbul Büyükçekmece Belediyesi'nden geldi. Daha sonra Akçay, Bartın, Kocaeli, Kilis, Karasu, Samsun, Edirne belediyeleri de bu poşetleri yasakladı. İl ve ilçelerde, birbiri ardına gelen yasaklamalardan sonra, geçen eylül ayında Türkiye Belediyeler Birliği, encümen kararıyla ülke genelinde siyah poşet kullanımını toptan yasakladı.
Ancak bu sevindirici gelişmeye rağmen, halen bakkallarda ve pazarlarda siyah naylon torba kullanımına devam ediliyor. Tüketici dernekleri, yerel yönetimlerin pazaryerlerini denetleyip tüketiciyi kesekâğıdı kullanımına yönlendirmesinin önemine dikkat çekiyor.
Bir plastik torbanın kaliteli olup olmadığını kokusundan ve dokunulduğunda çıkardığı sesten anlamak mümkün. Kaliteli poşet kırıştırırken ses çıkarıyor. Kalitesiz poşetlerde katlandığında bu sesi duymak mümkün değil. Ayrıca kaliteli poşet kokusuz oluyor, kalitesizlerinse yaydığı kötü bir koku var.
Çukurova Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin yaptığı araştırmaya göre kanserojen madde içeren siyah poşetlerin, doğada çözülmesi 1000 yıldan fazla zaman almakta. Mücadeleci çevre örgütlerinin yıllar süren girişimleri zaman zaman sonuç veriyor, ancak halen plastik poşetlerin sadece yüzde 1'i geri dönüştürülüyor, yüzde 99'u yüzlerce yıl doğada kalıyor.
Hangi market ne yapıyor?
Migros Türk: Migros, Tansaş, Şok, Makro Center ve Kangurum markalarının bağlı olduğu Migros Türk'ün Kurumsal İletişim Müdürü Ahu Başkut, plastik poşetlerle ilgili son bir yıldır bir proje üstünde çalıştıklarını belirtiyor. Yakında kamuoyuna duyuracakları proje hakkında fazla bilgi vermeyen Başkut, Türkiye'de bir ilki gerçekleştireceklerini söylüyor. Geçmişte bez ve naylon torbaları paralı satarak, gelirleri Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı'na bağışladıklarını belirten Başkut, "Önemli olan tüketicinin bilinçlenmesi. Daha önce bez torba kullanımını teşvik edecek bir çalışma yaptık. Şimdi bunu bir adım daha ileri taşımak istiyoruz" diyor.
Metro Cash&Carry: Metro Cash&Carry, Real ve Media Markt markalarıyla pazarda yer alan Metro Group'a bağlı Metro Cash& Carry Türkiye Genel Müdürü Hakan Ergin, kuruldukları yıl olan 1990'dan beri plastik torbaları parayla sattıklarını belirtiyor. Kaliteli ve en az 20 kere kullanılabilen poşet sattıklarını kaydeden Ergin, bez torba kullanımını teşvik ettiklerini ve mağazalarında bunları da sattıklarını söylüyor. Poşet satışlarından elde ettikleri gelirleri TEMA'ya bağışladıklarını, Bursa'nın Ericek Köyü'nde TEMA'yla ortak bir proje gerçekleştirdiklerini ve toprakların tarıma uygun hale getirildiğini anlatan Ergin, "Bu topraklarda elde edilen ürünleri de satın alarak üretime katkı sağlıyoruz. Antalya mağazamızın soğutma sistemini 1 milyon YTL harcayarak güneş enerjisiyle çalışır hale getirdik. Çevre konusunda çok duyarlıyız. Tepki almamıza rağmen parayla torba satmaya devam ediyoruz" diyor.
Zorunluluk yoksa uygulama da yok
DiaSA: İlk mağazalarını açtıkları dönemde paralı torba uygulamasını başlattıklarını söyleyen DiaSA Reklam ve Halkla İlişkiler Müdürü Hatice Bahar Samancıoğlu, tüketiciler ters karşıladığı için paralı satışı durdurduklarını aktarıyor ve insanların bu konuda bilinçlendirilmesi gerektiğini kaydediyor.
PM: Reklam Sorumlusu Elif Aslan, yasal zorunlulukları bulunmadığı ve Marketler Birliği'nin bu konuda aldığı herhangi bir karar olmadığı için şu an bir çalışma yapmayı düşünmediklerini belirterek, ileride gerekli fizibilite çalışması yapıldığı takdirde bu konuyu gündeme alabileceklerini söylüyor.
CarrefourSA: CarrefourSA yetkilileri, konuyla ilgili görüş vermek istemiyor.
Başka ülkeler nasıl mücadele ediyor?
ABD: San Francisco, Oakland ve Kaliforniya'da alışveriş merkezleri ve eczanelerde kullanılmıyor.
Fransa: Paris'te naylon torba kullanımı geçen sene yasaklandı. 2010 itibarıyla tüm ülkede yasaklanacak.
Hindistan: Yeni Delhi ve Bombay başta olmak üzere, dört bölgede
naylon torba kullanımı yasak.
Tayvan: Naylon torbanın yanı sıra plastik çatal-bıçak kullanımı da yasak.
İrlanda: Naylon torba kullanmak isteyen, 20 cent vergi ödüyor.
Kenya: 2008 itibarıyla tüm ülkede naylon torba yasaklandı.
Güney Afrika: İnce torba yasak, geri dönüşümlü olanlar serbest.
Uganda: İnce torba kullanımı yasak, kalınlarda vergi var.
Ruanda: İki yıldır naylon torba kullanmı yasak.
|
