Babalarını Yiyen Çocuklar: Günümüz Kentleri

/P>

NİYETİM, ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN SON GELİŞMELERİNİ ELEŞTİRMEK

Şehirciler, belediyeciler ve halk dahil biraz herkes, şehirlerin sosyal yapısı içinde parklar. spor tesisleri ve kulüpleri düşünür, yolları, özellikle şehir merkezinin yaşamdaki yerini yeteri kadar önemsemezler. Sanırım şehrin açık mekanlarına anlam kazandıran, insanların karşılaştıkları, butuştukları, iyi zaman geçirdikleri yollar, kaldırımlar üzerindeki kafeler, vitrinler, şehirlinin yaşamında onlardan çok daha fazla yer alırlar ... Otomobille hızla geçildiği zaman dahi, şehrin bir köşesini, kimliğini, bir dost gibi taruyarak geçmek, bir şehirde yaşamanın tadını, ait olma duygusunu yaşamak, bizim onunla iletişim kurduğumuz en duyarlı noktaları şehrin yolları olmalı. Onu yollarıyla sever, hatırlar, alışkanlıklarımızı onlara borçlu oluruz. Bu nedenle onların üzerinde bulunan perakende satış yerleri ve günübirlik yiyecek, içecek temin eden, iyi vakit geçirilecek işletmeler, bir yolun ve sonra da şehrin kimliğine kadar uzanan öneme sahiptirler. Şehrin özellikie merkezinde, yol kenarları kısıtlı, ticari ve sınıflandırılmış yüksek bir değere sahiptirler. Çok kez, zemin kat, üzerindeki birçok katın toplamından daha değerlidir. Bir zamanlar ticari bölgelerde yapıların içinde "pasaj" denilen iç yollar oluşturulması bu gerçeğin göstergesidir. Bu pasajlar kendilerine özgü bır kimlikie yollara ekienmiş, onların uzantısı olmuşlardır. Bazen, eklendiği yoldan daha yüksek bir ticari değere ulaşmış, sanki şehir mekanının özel ticari, sosyal çıkmaz sokakları gibi sosyal yaşantımızda yer almışlardır.

Bu oluşum yanında, diğer bir olay, çeşitlilik pazarlayan büyük mağazalar bir zamanlar bizde de "bonmarşe" adıyla büyük şehirlerin, büyük yapıiarında yer almakta idiler. 20. yüzyıl içindeki değişim, bu büyük mağazaları şehirdeki bir yapının bir parçası olamayacak kadar büyütmüş, onları şehir dışına çıkmaya zorlarmştır. Yapılar içindeki çıkmaz sokaklar da, büyümeyi karşılayamayacak kadar küçük kalmış, yeni ticari alaniar aranmaya başlanmıştır. Bir konuda çok olasılık sunan şehir içindeki bu mağazalar, bazı giyim ve ev eşyası üzerine, onların çeşitli uzantıları olarak ülkelerde süregitmekte, şehir çevresine sıçrayarak büyümektedirler.

Hedef aldığım alışveriş merkezleri ise, Türkiye'nin başlıca şehirlerinde, yüzyılın son çeyreğinde, yerleşim alanları içinde oiabildiğince kolay ulaşılan, çok boyut ve katlı, büyük ve bir şehir caddesinde olduğu gibi, konutlar, ofisler, her boyda mağazalar, yemekten, sinemaya, giyimden, oyuncakçıya, her çeşit mal ve hizmet sunan işlevlerte donatılmışlardır. Doğal, büyük de olsa kapalı, şehir rnekanlarıyla ilişkisi kesiimiş, sizi hapseden, orada yaşamayı zorunlu kıian bir ortam. Merkez, güçlü olmak için yerli yabancı her konuda en tanınmış onlarca markayı da topluyor ... Yani bitmez tükenmez reklamlarla beyinlere kazınmış, gelişmiş yöntemlerle malını pazarlayan markaları biraraya getirerek, yeni yapay yollar oluşturuyorlar.