|
Orta Anadolu’nun en eski yerleşim yeri Aşıklı Höyük’te 10
bin yıl sonra yeniden taş taş üstüne konuyor. 19 yıl önce başlayan kazılarda
ortaya çıkarılan beş kerpiç ev orjinaline uygun olarak inşaa ediliyor. İki evin
yapımına başlandı bile. Dünyanın en eski çevrecilerinin yaşadığı, ilk beyin
ameliyatının yapıldığı uygarlığın yaşamını gözler önüne serecek proje, tarih
öncesi yapı işçiliğinin anlaşılması nedeniyle önem taşıyor.
Mezarlar evlerin altında Aksaray’da 1989 yılında başyalan kazılarla birlikte
Aşıklı Höyük’ün Orta Anadolu Bölgesi’nde şu an için bilinen ilk yerleşme yeri
olduğu ortaya çıktı. Yerleşik düzenle birlikte ilk kez üretimin yapıldığı Aşıklı
Höyük, pek çok ilkin yaşandığı bir uygarlık. Aşıklı Höyük ile birlikte dünyanın
en eski çevrecilerinin Anadolu’da yaşadığı ortaya çıktı. 10 bin yıl önce Aşıklı
insanlarının, çöplerini özel alanlarda biriktirip, yakarak imha ettiği
anlaşıldı. Yapılan kazılarda bir iskeletin boyununda bakır ve geyik dişlerinin
delinmeşiyle yapılmış boncuklar bulundu. Bu da madencilikte öncü olan uygarlığın
doğada bulduğu nabit bakırı işlediğini, soğukken çekiçleyerek biçim verdiğini,
bu yöntemle bakır boncuklar ürettiğini gözler önüne serdi.
Aşıklı Höyük’teki en önemli ilklerden biri ise Aşıklı insanının ilk beyin
ameliyatını gerçekleştirmesi. 25 yaşlarında genç bir kadının kafatasına açılan
delik antropolog Metin Özbek tarafından incelendiğinde, kadının operasyon
sonrasında yaklaşık bir hafta, 10 gün yaşamış olduğunun saptandı. Orta
Anadolu’da neolitik dönemin en önemli yerleşim birimi Aşıklı Höyük, şimdi
yeniden doğuyor. 1990-1991 yıllarında ortaya çıkarılan beş kerpiç ev orjinaline
sadık kalınarak tekrar inşa ediliyor. Evler, İÜ Restorasyon Bölümü öğretim
görevlilerinden Yüksel Dede ve Güneş Duru yönetiminde Kızılkaya köylüleri
tarafından yapılıyor.
Aşıklı Höyük Kazı Başkanı, İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Dalı
Öğretim Üyesi Prof. Mihriban Özbaşaran evlerin tamamlanmasıyla ziyaretçilerin
tarih öncesi evleri yakından tanıyabileceklerini belirterek “Aşıklı evlerinden
ilk ikisi çatı yapıları dışında tamamlandı. Evlerden biri iki odalı, diğeri tek
odalı. Çatı yapısı sonrasında, ocak ya da depolama amacıyla kullanılan petekler
gibi iç yapı öğelerinin yapımı var. Aşıklı topluluğunun ölülerini yaşadıkları
evlerin tabanlarının altına gömme gelenekleri var. Bunu da sergilemeyi
düşünüyoruz, kopyalarını yaptığımız orijinal Aşıklı evlerinde taban altı
mezarlar var. Şu an İstanbul’dan sipariş ettiğimiz iskelet kopyalarını
bekliyoruz. Önümüzdeki sene iki bina daha yapmayı planlıyoruz. Aşıklı evlerinde
dışa açılan kapı yok, girişler damdan. Dam ise, yaşam alanlarından biri” diye
konuşuyor.
Kapadokya’ya komşu
Prof. Özbaşaran, evler yapılırken
orada yaşan insanların yaşamına dair olan düşüncelerinin ve soruların
çeşitlendiğini ve tarih öncesi insana biraz daha yaklaştıklarını anlatıyor.
Deneysel Aşıklı Evleri’nin turizme de katkısı olacağını söyleyen Özbaşaran şöyle
konuşuyor:
“Kapadokya son derece hareketli bir turizm bölgesi. Aşıklı
Höyük’ün yer aldığı bölge, ünlü Ihlara Vadisi ve Güzelyurt kasabası yolu
üzerinde. Amacımız Aşıklı’yı her yıl buraya gelen yerli yabancı turistlerin ilk
durağı yapmak. Aksaray’dan yola çıkanlar ilk olarak Aşıklı’da bölgenin ilk
yerleşmesini görüp, Ihlara ve Güzelyurt’a devam edebilecekler. Höyüğe
geldiklerinde de 10 bin yıl öncesinin yaşamını evlerin içine girerek, damlarına
çıkarak görebilecekler. İsteyenler daha sonra höyüğe çıkarak içine girdikleri,
ocağını, duvarını elledikleri binaların gerçeklerini izleyebilecekler, kazı
mevsimindeyse ortaya çıkarılmalarını seyredebilecekler.
Sponsor aranıyor Sergilemeye yönelik yapılan beş bina İstanbul Üniversitesi
Bilimsel Araştırma Fonu ve Kültür Bakanlığı’ndan alınan destekle hayata
geçiriliyor. Bunlar tamamlandıktan sonra 10 bin yıl öncesinin teknolojisi
kullanılarak yapılacak olan deneysel bina içinse sponsor aranıyor. Bu bina,
mümkün olduğu ölçüde tarihöncesi yöntemlerle yapılacak. Yani, çatıya konacak
ağaçların kesilmesinden, ağaç dallarını kesici obsidiyen aletlerle soymaya kadar
tüm yapım aşamaları o günün koşullarıyla gerçekleştirilecek. Bilgi için internet
adresi: www.asiklihoyuk.org
|
