AİHM Hasankeyf İçin Acil Bilgi Bekliyor

b>Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), kültür mirası açısından önem taşıyan Hasankeyf'i sular altında bırakacak Ilısu Barajı'nın yapımı aleyhine açılan davayı kabul edilebilir buldu ve Türkiye'den Hasankeyf'in korunması için alınan önlemlerle ilgili 'acil bilgilendirme' istedi.

AİHM, Hasankeyf'in korunması amacıyla 22 şubat 2006 tarihinde yapılan başvuruyu görüştü. Mahkeme, başvuruya ilişkin ilk kararında, davayı kabul edilebilir bulurken, geçici tedbir ve davanın öncelikli dava sayılması istemlerini ise reddetti. AİHM, yapılan başvuru sonrası aldığı kararda ayrıca Türkiye tarafından 'Ilısu Barajı'nın yapım projesinde ne aşamada bulunulduğunun ve Hasankeyf'in kültürel mirasının korunması yolunda alınan veya alınması planlanan önlemlerin neler olduğunun acil olarak bildirilmesine' hükmetti.

AİHM'e başvuran davacılardan avukat Murat Cano, kararda AİHM'in davayı kabul edilebilir bulmasının son derece önemli olduğunu ifade etti. Cano, mahkemenin, 'geçici tedbir kararı verilmesi' ve 'davanın öncelikli dava sayılarak incelenmesi' istemini reddederken, bunu 'meselenin hali hazırdaki özel koşullarına' ve 'dosyanın şu anki durumuna' dayandırdığını dile getirdi.

''AİHM'in bu dava için kabul edilebilir kararı vermesi, teknik olarak kültürel mirası ve onda yüklü bulunan değerleri temel hak olarak nitelendirmesidir. Bu nitelendirme, 1948'den bu yana elde edilen ilk ve tek sonuçtur" diyen Cano, dosya kapsamına göre AİHM'in bu aşamada reddettiği 'geçici tedbir kararı' ve 'davanın öncelikli olarak görüşülmesi' taleplerini sonradan kabul etmesinin mümkün olabileceğini belirtti.

"Kararla insan hakları kavramı genişledi"
Davacılardan Atlas Dergisi Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek de bu kararla, Avrupa'daki insan hakları kavramının genişlemiş olduğunu belirtti.

Mahkemenin aldığı kararın, insanın yalnızca bedeni ve psikolojisiyle değil, bilinci ve kültürüyle de birlikte var olduğu anlamına geldiğini ifade eden Yüksek, ''kültürü ve tarihi yok etmek de insan haklarına aykırıdır. Böylece mahkemedeki bu kavramsal genişlemeyi, Avrupa Birliği'ne girmeyi arzulayan Türkiye getirmiş oldu'' dedi.

AİHM'e başvuru İstanbul Teknik Üniversitesi Restorasyon Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Metin Ahunbay, Ankara Üniversitesi Sanat Tarihi Kürsüsü Başkanı Prof. Dr. Oluş Arık, Atlas Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek ve avukat Murat Cano tarafından yapılmıştı.

Bu arada, temeli atılan Ilısu Barajı'nın finansmanını sağlayacak olan ulusal kuruluşlar için henüz onay vermeyen Avusturya, Almanya ve İsviçre hükümetleri, gelecek hafta Hasankeyf'e gelerek inceleme yapacak. Ilısu Barajı'nın yurtdışı finansmanı için gerekli olan onayın verilip verilmeyeceği kararının bu gezi sırasında belirlenmesi bekleniyor.

Baraj sularının altında kalacak
50 yıldır yapımı gündemde olan Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki Ilısu barajı ve hidroelektrik santralinin temeli 5 ağustosta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından atılmıştı.

Yedi yılda tamamlanması planlanan baraj, Hasankeyf'teki tarihi ve kültürel varlıkların bulunduğu alanı kaplayacağı için eleştiriliyor.

Zira Hasankeyf'in yüzde 80'i baraj gölünden etkilenecek ve aralarında köy ve mezraların da bulunduğu 199 yerleşim yeri sular altında kalacak.