|
ABD’de başlayan dünya geneline yayılan
ve etkisi hala hissedilen küresel kriz dünyanın en büyük 50 ekonomisinin
32’sini etkiledi. Bu yıl ekonomileri büyük ülkelerin milli gelirleri
dolar cinsinden 40-667 milyar dolar arasında azalacak. Bu dönemde en ağır
darbeyi Avrupa ülkeleri aldı, Çin ve Hindistan
ise kriz dinlemedi.
Uluslararası Para Fonunun (IMF) son verilerinden derlenen
verilere göre, Türkiye’nin 2008’de 729 milyar 443 milyon dolar olan gayri safi
yurt içi hasılası (GSYH) 2009’da krizin etkisiyle 177 milyar 263 milyon dolar
gerileyerek, 552 milyar 180 milyon dolara düşecek ama dünya sıralamasındaki
17’incilikteki yeri değişmeyecek. Türkiye’nin milli gelirinin 2014 yılında artış
eğilimiyle 644.8 milyar dolara ulaşması öngörülürken, bu rakam yine de kriz
öncesi milli gelir rakamını yakalamayacak. Dünyanın en büyük ekonomisi ABD’nin
milli geliri 261.9 milyar dolar azalarak, 14 trilyon 2 milyon 739 bin dolara
gerileyecek. ABD’nin milli geliri 2014 yılında ise yaşadığı krize meydan
okuyarak, 2.9 trilyon dolar artarak, 16.9 trilyon dolara çıkacak.
2009’da Japonya ve Çin’in milli gelirleri de krize inat sırasıyla 69 ve 431
milyar dolar artacak. Buna göre 2009’da Japonya’nın milli geliri 4 trilyon 923
milyar 761 milyon dolardan 4 trilyon 992 milyar 846 milyon dolara yükselecek.
2014 yılına kadar ise Japonya’nın milli geliri 361.6 milyar dolar artacak.
Çin’in milli geliri ise 431 milyar 378 milyon dolar artarak, bu yıl sonunda 4
trilyon 832 milyar 992 milyon dolara yükselecek. Çin’in GSYH’si 2014’de 3.6
trilyon dolar artış gösterecek.
Kriz balonu Avrupa’da patladı
Krizin etkileri en ağır İngiltere ve Almanya’da görülecek. İngiltere’nin
milli geliri 667 milyar dolar düşerek, 2 trilyon 674 milyar 85 milyon dolardan 2
trilyon 7 milyar 49 milyon dolara gerileyecek. Almanya’nın milli geliri ise
607,2 milyar dolar azalarak, 3 trilyon 667 milyar 513 milyon dolardan 3 trilyon
60 milyar 312 milyon dolara düşecek. 2009’da Fransa’nın milli geliri 366,6
milyar dolar düşerek 2 trilyon 499 milyar 146 milyon dolara, İtalya’nın milli
geliri ise 326,1 milyar dolar azalarak, 1 trilyon 987 milyar 836 milyon dolara
gerileyecek. İspanya’nın milli geliri 214.5 milyar dolar, Hollanda’nın milli
geliri 125.9 milyar dolar, İsviçre’nin milli geliri ise 40.6 milyar dolar
düşecek. Diğer taraftan Rusya’nın GSYH’si 512,9 milyar dolar azalarak, 1 trilyon
676 milyar 586 milyon dolardan, 1 trilyon 163 milyon 645 milyon dolara
gerileyecek. Meksika’nın milli geliri de 260.9 milyar dolar, Avustralya’nın
milli geliri de 255.6 milyar dolar düşecek. 2009’da kişi başına milli gelir
sıralamasında ise ilk sırayı 94 bin 417,7 dolar ile Lüksemburg alırken, bunu 81
bin 861 dolar ile Katar, 70 bin 644 dolarla Norveç izliyor. Norveç’i 61
bin 741 dolar ile İsviçre, 52 bin 815 dolarla Danimarka, 49 bin 96 dolar ile de
İrlanda takip ediyor. Türkiye’nin kişi başına milli geliri sıralamasında ise
2009’da ise 60. sırada yer alacak. Buna göre Türkiye’nin kişi başına milli
geliri 2009’da 10 bin 471,7 bin dolardan 7 bin 839.9 dolara gerileyecek.
Türkiye bir basamak gerileyecek
ABD’nin satın alma gücüne göre milli geliri, yıl sonunda 261.9 milyar dolar
gerileyerek, 14 trilyon 2.7 milyar dolar olacak. Türkiye, büyük ekonomiler
arasında, Endonezya’ya geçilerek bir basamak gerileyecek ve 15. sıradan 16.
sıraya inecek. Türkiye’nin satın alma gücü paritesine (SGP) göre GSYH yıl
sonunda 876.6 milyar dolar olarak gerçekleşecek, 2014’de ise bu rakam, 1 trilyon
93,4 milyar dolara ulaşacak.
Çin ve Hindistan kriz dinlemeyen ülkelerin başında yer alırken, Çin’in satın
alma gücüne göre milli geliri yıl sonunda, 594.7 milyar dolarlık artışla 8
trilyon 511,1 milyar dolara, 2014 yılında ise 14 trilyon 437,7 milyar dolara
ulaşacak. Japonya‘da bu rakam, bir önceki yıla göre 231.8 milyar dolar
gerileyerek, 4 trilyon 122,5 milyar dolar, 2014’te 4 trilyon 906,6 milyar dolar
olacak. Hindistan ise 180,7 milyar dolar artışla 3 trilyon 469,1 milyar
dolarlık, 2014’de ise 5 trilyon 236,7 milyar dolarlık SGP-GSYH’ya sahip olacak.
Almanya bu yılın sonunda 137.6 milyar dolarlık gerilemeyle 2 trilyon 772,9
milyar dolarlık, İngiltere 71.2 milyar dolarlık gerilemeyle 2 trilyon 159,3
milyar dolarlık, Rusya 115.1 milyar dolarlık gerilemeyle 2 trilyon 145,8 milyar
dolarlık, Fransa 43.6 milyar dolarlık gerilemeyle 2 trilyon 86,7 milyar
dolarlık, Brezilya 7.6 milyar dolarlık gerilemeyle 1 trilyon 973,6 milyar
dolarlık, İtalya da 64.6 milyar dolarlık gerilemeyle 1 trilyon 750 milyar
dolarlık SGP-GSYH’ya sahip olacak. 2014 yılına gelindiğinde söz konusu rakam
Almanya’da 3 trilyon 149,2 milyar dolar, İngiltere’de 2 trilyon 545,7 milyar
dolar, Rusya’da 2 trilyon 732,4 milyar dolar, Fransa’da 2 trilyon 421,6 milyar
dolar, Brezilya’da 2 trilyon 483,4 milyar dolar, İtalya’da ise 1 trilyon 963,1
milyar dolar olacak.
Öte yandan, Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, “Geçmişin
hatalarını yeniden tekrarlamamalıyız. Toplumsal huzursuzluklar, şiddet
görüyoruz. Yoksullar diğerlerinin hatalarından mağdur oluyor”
dedi.
|
