|
b>Boğaziçi'nin en eski sivil yapısı, 304 yıllık Amcazade Yalısı, bir-iki yıl içinde denize karışacak. Yalının onarımı için internette imza kampanyası başladı.
Boğaz'da Pierre Loti'nin zamanından bu yana değişen pek bir şey yok... Türkiye'nin en eski sivil mimari örneği Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı, o devirde olduğu gibi bugün de kaderine terk edilmiş durumda.
Anadoluhisarı ile Kanlıca arasında yer alan yalı kompleksinden günümüze yalnızca deniz üzerindeki selamlığın divanhanesi kalabilmiş. O da Boğaz akıntılarına direnmeye çalışıyor. Ayakta kalan kısmına bir-iki yıl ömür biçilen 304 yıllık yalı için, internette imza kampanyası başlatıldı.
Neden onarılamıyor?
Yasalara göre Boğaziçi'nin en eski yalısının onarılmasından şu anda yalının sahibi olan 'Mülhak Amcazade Hüseyin Paşa Vakfı' sorumlu. Ancak vakıf kendi imkanlarıyla böyle bir onarımı üstlenemiyor. Yalının 'başka imkânlarla onarılması için' vakfın ve Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün izni ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun onayı yeterli...
Fakat vakıftan böyle bir izni çıkarmak güç, çünkü bir süredir mütevelli heyetini toplayamayan 'Mülhak Amcazade Hüseyin Paşa Vakfı', İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nün denetiminde.
Yalının onarım için kamulaştırılması da mümkün değil, çünkü 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası'na göre, vakıf malları kamulaştırılamıyor.
Bir ihtimal daha var
Yalıda acilen onarım çalışması başlatılması için şimdilik tek geçerli yol görünüyor: Bu da yalı sahibi vakfın statüsünün 'mülhak'tan 'mazbut'a çevrilmesi.
Yasalara göre, 'mülhak' vakıflar faaliyetlerini, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün denetiminde, ancak kendi mütevelli heyetleriyle yürütüyor.
'Mazbut' vakıflarsa doğrudan Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce yönetiliyor. Mütevelli heyeti oluşturamayan, iyi yönetilemeyen vakıfların statüsü,
'mülhak'tan 'mazbut'a çevriliyor.
Kurtarma için 1000 imza
İnternetteki 'yapitr.com' sitesinin açtığı kampanyada, ilk elden 1000 imza toplandı. Metnin altında sadece mimar ve mühendislerin değil duvarcı ustası, ev hanımı ve çiftçilerin imzası var.
Metnin birer örneği, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu ile Vakıflar Genel Müdürü Yusuf Beyazıt'a da gönderildi.
Metinde, bu yapıların korunmasında sorumluluğun yalnızca mülk sahibine ait olmadığı görüşüne yer verildi. Sitede uzman raporlarıyla yalının birkaç yıla kadar çürüyüp gideceği, basında yer alan uyarılara karşın hiçbir çözüm üretilmediği vurgulandı.
Dört kez elden geçirildi
Yalnızca Boğaziçi'nin değil tüm Anadolu'da ayakta kalabilmiş en eski örnek olan yalı, 1920'lerde İstanbul Muhipleri Derneği'nce, 1940 ve 50'lerde de mimar Cahide Tamer tarafından restore edildi.
1976'da Türkiye Anıt-Çevre Turizm Değerlerini Koruma (TAÇ) Vakfı acil çatı onarımı yapılabildi. 1978'den 1980'e kadar süren yazışmalar sonucu da TAÇ Vakfı binayı askıya alarak, denize kaymasını önleyebildi. Binanın denize uzanan direkleri takviye edildi.
Mülhak Amcazade Hüseyin Vakfı izin vermedikçe yalıda hiçbir çalışmanın yapılamadığına dikkati çeken TAÇ Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Genim, "Vakıf 1980'den sonra kimsenin içeriye sokulmamasını istedi. Bizim çalışmalarımızı da engellemeye çalıştılar. Ayrıca arazi de sonradan yapılma kaçak binalar var" dedi.
--------------------------------------------------------------------------------
'Amcazade' kimdir?
Osmanlı tarihinde önemli bir yeri olan Köprülüler sülalesinden Hüseyin Paşa, Köprülü Ahmet Paşa'nın amcaoğludur. İlk olarak İstanbul Kaymakamlığı, sonra Kaptanpaşa ve arkasından Belgrad Paşası olmuştur. Uzun süre müttefikleriyle başı dertte olan Osmanlı Devleti, Amcazade Hüseyin Paşa'nın sadrazamlığı zamanında tarihinin önemli anlaşmalarından biri olan Karlofça Muahedesi'ni imzalamıştır.
|
