25 Yılda Toplanan Deprem Vergileriyle İstanbul 5 Kere Dönüştürülebilirdi

Türkiye’de deprem harcamalarının finansmanı amacıyla yürürlüğe konan vergiler ve özel tüketim vergileri toplam tutarı bugünkü parasal değer ile 15 trilyon lirayı aştı. Bu tutar, bugün Türkiye ekonomisinin yüzde 57.46’sı kadar büyüklüğe tekabül ediyor. Otoyol ve köprülere harcanan bu tutarın parasal değeri ile bugün İstanbul’da 1.5 milyon riskli yapı 5 kere, Türkiye’de bulunan 7 milyon riskli konutun ise tamamı deprem güvenliğine uygun olacak biçimde dönüştürülebilirdi.

Evrensel’den Uğur Zengin’in haberine göre; 17 bin yurttaşın hayatını kaybettiği 1999 Gölcük depreminin ardından ek gelir vergisi, ek kurumlar vergisi, ek emlak vergisi, ek motorlu taşıtlar vergisi, özel iletişim vergisi ve özel işlem vergisi yürürlüğe konuldu. Kamuoyunda deprem vergisi olarak bilinen vergilerden özel iletişim vergisi kalıcı hale getirilirken, şans oyunları vergisi de 2003 yılında yürürlükten kaldırılan ‘deprem vergilerini’ ikame etmek amacıyla AKP iktidarı tarafından hayata geçirildi. Böylece özel iletişim vergisi ve şans oyunları vergisi kalıcı hale getirildi.

1999-2023 yıllarında devlet tarafından toplanan özel iletişim vergisi tutarı 88.04 milyar lira oldu. Söz konusu tutarın yıllara göre enflasyondan arındırılmış parasal değeri mart 2024’te 815 milyar 139 milyon 955 bin lira oldu.

2023 yılında mobil telefon aboneliğinin ilk tesisinde alınan 260 TL’lik özel iletişim vergisi 2024’te Erdoğan imzasıyla yüzde 53.8 artırılarak yeni yılda 400 liraya yükseltildi. Faturalı ya da faturasız hat ve operatör fark etmeksizin yeni hat sahibi olacak herkes, Özel İletişim Vergisi öderken cep telefonu hattı sahibi herkesten her ay düzenli olarak kesilen ‘Telsiz Kullanım Ücreti’ de 9.43 TL’den 15 liraya çıkarılmıştı.

2004 yılında toplanmaya başlanan şans oyunları vergisi tutarı da 2004-2023 arasında 30.4 milyar lira oldu. Söz konusu tutarın 2024 yılı mart ayındaki parasal değeri yıllara göre hesaplandığında toplam 175.6 milyar lira oldu.

Böylece iki ‘deprem vergisi’nden toplanan verginin bugünkü reel değeri 990.7 milyar lira oldu.

2024 yılının ocak ayında şans oyunlarından alınan vergi tutarı 4.8 milyar lira oldu. Şans oyunlarından alınan vergi 2023 ocak ayına göre yüzde 310 yükseldi.

2024 ocak ayında alınan özel iletişim vergisi ise 1.8 milyar lira oldu. Özel iletişim vergisi de 2023 ocak ayına göre yüzde 69 artış gösterdi.

Şubat ayında toplanan vergiler de düşünüldüğünde, ‘deprem vergileri’nden elde edilen parasal değer tutarı 1 trilyon lirayı aştı.

Ağırlıklı olarak alkollü içki, tütün ürünleri ve otomobilden alınan ve AKP’li yıllarda yürürlüğe konan özel tüketim vergisi bütçenin ana kolonlarından biri oldu. Art arda gelen zamlarla birlikte devletin ÖTV geliri katlandı. 2002’de 6 milyon lira olan ÖTV geliri 2023’te 510 milyar 600 milyon lira oldu. Devletin 2023’te elde ettiği ÖTV geliri, 2002 yılına göre kıyaslandığında yüzde 8 bin 400 arttı.

Yıldan yıla enflasyon arındırılarak hesaplandığında 2002-2023 yıllarındaki ÖTV gelirinin parasal değeri mart 2024’te 14.1 trilyon lira oldu.

İnşaat Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odasının maliyet hesabı ile ele alındığında bu tutar ile bugün 100 metrekarelik 6.7 milyon konut yapılabilirdi.

Murat Kurum, yaptığı açıklamada İstanbul’da 1.5 milyon konutun riskli olduğunu kaydetti. Her biri 100 metrekare olarak inşa edilecek şekilde 1.5 milyon konut için bugün ortalama olarak 3 trilyon lira kaynak gerekiyor. Devletin topladığı deprem vergileri ve ÖTV gelirlerinin bugünkü parasal değeri olan 15 trilyon lira ile İstanbul 5 kere dönüştürülebilirdi.

Murat Kurum, 2 yıl önce 17 Ağustos depreminin yıl dönümünde ‘Çevre ve Şehircilik Bakanı’ titriyle konuştu ve Türkiye’de 6.8 milyon riskli konutun olduğunu kaydetti. İnşaat Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odasının maliyet hesabı ile deprem vergileri ve ÖTV gelirleri ile Türkiye’deki bütün riskli yapılar dönüştürülebilirdi.

Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.