|
Krize rağmen Türkiye'nin takı ve yatırım amacıyla
kullandığı altının piyasa büyüklüğü 25 milyar dolara yakın. Yurtdışından ithal
edilen altına yıllık 7 milyar dolar ödeniyor. Bu rakamla altın, petrol ve
doğalgazdan sonra dış ticarette bir seferde en fazla para ödenen ürün oldu.
Yapılan tahminlere göre Türkiye'nin 6 bin 500 ton altın rezervi var. Ancak
yıllık üretim 11 ton gibi çok düşük rakamlarda kalıyor. Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı, yeraltındaki altını ekonomiye kazandırmak için rezervlerin
fotoğrafını çekti. İlk planda 700 ton (21 milyar dolarlık) altın rezervi tespit
edilip işletmeye hazır hale getirildi, fakat henüz üretime geçilemedi.
Bakanlıktan bir yetkili, bazı ülke ve çevrelerin yaptığı aleyhte lobilerin
yatırımcıları ürküttüğünü söyledi. Altın Madencileri Derneği'ne göre de lobi
faaliyetleri altın yatırımlarını olumsuz etkiliyor.
Enerji Bakanlığı, Türkiye'nin altın rezervleri ve ticaretiyle ilgili özel bir
çalışma yaptı. Ocak 2009'da hazırlanan çalışmaya göre, Türkiye altın piyasasının
yıllık büyüklüğü 25 milyar doları buluyor. Bu rakamın 7 milyar doları ithal
edilen 231 ton altına gidiyor. Geri kalan bölümünü ise üretim, işletme, mücevher
ihracatı-ticareti, rafineri işlemlerine vb'ye ait. Toplam tahmini rezerv 6 bin
500 ton olmasına karşılık bunun sadece 11 tonu üretilebiliyor. Özel sektöre ait
68 şirket işletme ruhsatı almasına karşın sadece 3 tanesi üretim yapıyor.
Türkiye'de maden aramalarını bakanlığa bağlı Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel
Müdürlüğü, ruhsatlandırma işini ise Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM)
yapıyor.
Altın üretimi engelleniyor
Enerji Bakanlığı tespitlerine göre dünyada altın madeni olup da işletmeyen
herhangi bir ülke yok. Türkiye'de ise altın madenleri işletilmeyi bekliyor.
Zaman'a konuşan bakanlıktan bir yetkili, altın madenlerinin niye işletilmediğine
ilginç bir yorum getirdi: "Rezervimiz var, önemli bir miktarda rezerv de
işletilmeye hazır hale getirildi. Fakat altın yatırımı pahalı bir iş. Risk almak
gerekiyor. Burada önemli bir ayrıntı, altın üretimine yönelik ülke içinden ve
dışından desteklenen ciddi bir karşı lobi var. Bu lobilerin faaliyetleri, altın
yatırımlarını ya engelliyor ya da geciktiriyor." Türkiye, altın ithalatına yılda
7 milyar dolar ödüyor. Yerli yatırımcılar bu altının tamamını çıkarmaya talip.
Altın Madencileri Derneği Başkanı Ümit Akdur, "Yılda 5-7 milyar dolar altına
ödeniyor. Bunun tamamını biz kendi kaynaklarımızdan çıkarabiliriz." diyerek,
birtakım çevrelerin bunu engellediğini söyledi.
Maden İzmir'de, durdurma kararını veren mahkeme
İstanbul'da
Yer altında duran altının çıkarılmasını yatırımcılar da istiyor. Altın
Madencileri Derneği Başkanı Ümit Akdur, halen 3 şirketin yılda
yaklaşık 11 ton altın çıkardığını söyledi. Birçok özel yatırımcının altın
işletme ruhsatı aldığı bilgisini veren Altın Madencileri Derneği Başkanı, aynı
yatırımcıların değişik riskler sebebiyle üretime geçme konusunda yavaş hareket
ettiğine dikkat çekiyor. Lobilerin altın üretimine karşı yürüttüğü faaliyetlerin
varlığına vurgu yapan Akdur, ilginç bir örnek veriyor: "Bir madeni açmak için
onlarca izin alınıyor. 200 milyon dolarlık bir yatırım yapıyorsunuz, biri çok
kolay bir şekilde mahkemeye başvuruyor. Mahkeme ya geçici durdurma veriyor, ya
tamamen durduruyor, 500 kişinin çalıştığı bir işyerinde bir anda işler duruyor."
Akdur'a göre çözüm, bu tür büyük yatırımlar için sağlam bir hukuki mevzuat
oluşturmak. Mahkeme açmak için harçlar vb. artırılarak bir caydırıcılık olmalı.
Aksi halde, İstanbul'da, İzmir'de oturan bir kişi veya kurum, Gümüşhane'deki
madene karşı mahkemeye başvurup yatırımı durdurulabiliyor. Mahkemeye başvurma
hakkı engellenemez ama bunun da bir zorlaştırıcılığı olmalı
|
