2009 Sanayi için Şimdiden Kayıp

2008 yılında ciddi kan kaybı yaşayan sanayi, 2009 yılına da kötü başladı. Sanayi üretiminin öncü göstergesi imalat sanayiinin kapasite kullanım oranı ocakta geçen yılın aynı ayına göre 16.5 puan azalarak yüzde 63,8'e geriledi.
Aralık ayı sanayi üretiminde gözlenen yüzde 17,6'lık gerilemenin ardından ocakta kapasite kullanımındaki ciddi düşüş 2009 yılının ilk çeyreğinde de sanayi üretiminin ve ekonomide büyüme rakamlarının negatif çıkacağının habercisi oldu. Ekonomistler ocakta sanayide çift haneli gerileme, ekonomide ise 2009'un ilk çeyreğinde ise 5 ile 6,5 arasında küçülme bekliyor. 2008'de başlayan krizin ağırlaştırılmış etkilerinin 2009'a miras kaldığını belirten ekonomistlere göre 2009 yılı kaybedildi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) aralık ayı sanayi üretiminden sonra ocak ayı imalat sanayii kapasite kullanımını da dün açıkladı. TÜİK'in, imalat sanayiinde kapasite kullanım oranını ölçtüğü Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi'ni ocakta 4 bin 744 işyeri yanıtladı. Anketle derlenen verilerin geçici analiz sonuçlarına göre, imalat sanayiinde 2008 Ocak ayında yüzde 80,3 olan üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, bu yıl aynı ayda yüzde 63,8 düzeyinde kaldı. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre 16.5 puan azaldı.
 
Otomotivde kapasite yüzde 41,6'ya düştü

Ekimden itibaren şirketlerin üretime ara verdiği otomotiv kapasitenin en çok düştüğü sektör oldu. Ocakta da otomotiv firmaları fabrikalarını geçici süre kapatmışlardı. Otomotivde kapasite kullanım oranı geçen yıl yüzde 88,8 iken bu yıl 47.2 puan gerilemeyle yüzde 41,6 düzeyine indi.

Kapasite kullanımındaki düşüşte otomotivi 41.8 puanlık gerilemeyle büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri izledi. Sektörün kapasite kullanım oranı yüzde 82,5'ten yüzde 40,7'ye geriledi. Bu ikisi, ocak ayında kapasite kullanımının en dip noktaya indiği sektörleri oluşturdu. Yalnızca tütün ürünlerinde kapasite kullanımının arttığı ocakta diğer alt sektörlerin tümünde ise kapasite kullanım oranları 3.6 puanla 25.3 puan arasında değişen düşüşler gösterdi.

İşyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının en önemli nedeni olan iç pazarda talep yetersizliğinin etkisi daha da arttı. Tam kapasiteyle çalışamama nedeni olarak iç talep yetersizliğini gerekçe gösterenlerin geçen yıl ocakta yüzde 48,1 olan payı, bu yıl aynı ayda yüzde 49,8'e yükseldi. Bu veriler durgunluğun da büyük boyutlara ulaştığına işaret etti. Küresel krizin vurgudu dış pazarda talep yetersizliğinin etkisi ise daha da hızlı artarak yüzde 19,6'dan yüzde 28,5'e yükseldi.
İşyerlerinde şubat ayında ise üretim miktarının yüzde 1,2 azalacağı bekleniyor. Ocak ayı satış miktarı yüzde 4,9 azalırken şubatta yüzde 1,2 azalış beklentisi saptandı.

 
2009'UN İLK ÇEYREĞİ İÇİN OLUMSUZ SİNYALLER
 
Garanti Yatırım Ekonomisti Gizem Öztok: 2009'u kaybettik

Ocak ayı beklentilerimiz geçen yıla oranla kötü geçeceği yönündeydi ve kapasite kullanımı bunu teyit etti. Kriz yüzünden ekonomideki daralma devam ediyor. 2008'in son çeyreği ve 2009'un ilk çeyreğinde ciddi daralma olacak. Ama ilerleyen çeyreklerde göreli olarak daha iyi resim göreceğiz. Ocak ayında yine çift haneli bir sanayi üretimi daralması olacak ancak aralık kadar kötü bir düşüş beklemiyoruz. 2008'in son çeyreğinde yüzde 4'lük bir daralma öngörümüz doğrultusunda yıl sonu için yüzde 1'lik bir büyüme bekliyoruz. 2009'un ilk çeyreğinde ise yüzde 5 düzeyinde ekonomide küçülme yaşanabilir. 2009 yılını zaten kaybettik. İkinci çeyrekten itibaren ise artıya dönüş başlayabilir.
 
Fortisbank Ekonomist Nilüfer Yıldız Sezgin: Kıpırdanma başlayabilir

Ocak ayı kapasite kullanım oranı geçen yılın aynı ayına göre 16.5 puan düşerek yüzde 63,8'e geriledi. Bu oran, ekonomik aktivitedeki zayıflığın altını çizmekle birlikte, mevsimsellikten arındırıldığında bozulmanın hız kestiği izleniyor. Ankette, bizim öncü olarak kabul ettiğimiz ocak üretim durumuna ilişkin değerlendirmeler de, ocakta sanayideki yıllık bazda düşüşün hız kesebileceğine işaret etti. Bu da ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın 2009'un ilk çeyreğinde daha da derinleşmeme ihtimaline yönelik olumlu sinyal oldu. Ancak, ikna edici olması için hem diğer verilerin destekleyici olduğunu hem de eğilimin önümüzdeki aylarda da devam ettiğini görmek gerek.
 
ASO Başkanı Nurettin Özdebir: Aspirin tedavisiyle önlem alınmaya çalışılıyor

Sanayi üretimindeki gerileme son derece dikkat çekici, buna ek olarak kapasite kullanım oranında ciddi düşme bulunuyor. İmalat sanayindeki gerilemenin göz ardı edilmemesi gerekiyor. Sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarındaki düşüş krizin derinleşerek devam edeceğini gösteriyor. Halen yapılan doğru dürüst birşey bulunmuyor. Aspirin tedavisiyle önlem alınmaya çalışılıyor. Ekonomi tepe taklak gidiyor, acilen önlem alınması lazım. İç piyasayı canlandıracak köklü tedbirler alınmalı. Bunun için satınalma isteği yaratacak bir cazibe yaratılması zorunlu. 2001 krizinde otomotiv sektörü için alınan önlemlerin benzerleri şimdi diğer sektörler için de alınmalı.
 

Sanayi dibi görünce bakanlar krizi fark etti
 
Devlet Bakanı: Mehmet Şimşek: Kriz, şu anda reel sektöre yansıdı

Devlet Bakanı Mehmet Şimşek, finans boyutuyla başlayan krizin şu anda reel sektöre yansımış durumda olduğunu belirtti. 2008 Aralık ayı verilerine göre ciddi düşüşü gösteren sanayi üretimine ilişkin gerilemenin en fazla ihracatçı sektörlerde olduğunu söyleyen Şimşek "Mesela, otomotiv üretimi aralık ayında yüzde 52 civarında düşmüş. Niye? Çünkü, biz ürettiğimiz 1.2 milyon aracın yüzde 80'inini ihraç ediyoruz ve bunun önemli kısmını Avrupa'ya ihraç ediyoruz. Ama, Avrupa çok büyük sıkıntı içinde olduğu için, talepte büyük daralma yaşandığı için maalesef o sanayi üretimine, istihdamına olumsuz şekilde yansıyor. Burada sadece konum Türkiye ile ilgili değil. Sanayi üretimindeki düşüşün arkasındaki en önemli faktörlerden biri talep daralmasıdır. İkincisi, birçok sektörümüz eylül sonrası döneme önemli stoklarla yakalandı. Talep bu kadar hızlı şekilde daralırken, stok eritme yoluna gidildi. Ama, bu stoklar bittiği zaman üretim tekrar hızlanacak. Dolayısıyla, onun da etkisi var."
 
Devlet Bakanı Tüzmen: Dışarıdan talep gelmiyor üretim düşüyor

Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, Türkiye'de sanayi daralmasının nedenlerini, dışarıdan gelen talebin "azalması" olarak gösterdi. Tüzmen, "Dışarıda gelen talep daraldığı için, biz de dış Dünyaya ihracat yaptığımız için tabii ki, o taleplerin daralmasına karşı sanayi de kendisinin stok seviyesini azaltmak zorunda. Üretimini kesmek zorunda kaldı" dedi. Otomotiv fabrikalarının fazla stok olmaması için üretim kıstığını söyleyen Tüzmen "Bunlar tamamıyle Türkiye'nin küreselleşmesiyle, dış Dünyanın talebiyle alakalı. Avrupa Birliği'nin talebiyle ne kadar dayalı olduğunun açık göstergesi" dedi. Tüzmen, "Yeni bir ekonomik kriz dalgasının yaşanacağına" ilişkin haberlerin hatırlatılması üzerine şöyle konuştu: "Yeni bir dalganın olacağına dair, Amerikan ve Avrupa piyasalarına bakıldığı zaman böyle bir beklenti ve kasılma var. Biz hazırlıklarımızı yaptık."
 
Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan: Düşüş bundan sonra bu sertlikte olmaz

Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, Aralık ayında sanayi üretiminde yüzde 17,6'lık düşüşü değerlendirirken, aralık ayının kendine özgü koşulları olduğunu belirterek, "Bu beklenen bir şeydi" dedi. TBMM'de gazetecilerin sorularını yanıtlayan Çağlayan, "Aralık ayında sanayideki yüzde 17,6'lık daralmanın nedenlerinin" sorulması üzerine, aralık ayının kendine özgü koşulları olduğunu ifade etti. Çağlayan, "Bu beklenen bir şeydi. Bunun iki nedeni var; biliyorsunuz aralıkta çok az çalışma günü vardı, ayrıca küresel krizin etkileri oldu. Sert bir düşüş oldu ama bundan sonra bu sertlikte olmaz. Bunun büyümeye menfi yansıması olur" diye konuştu. Bundan sonraki sürece ilişkin tahmininin sorulması üzerine Çağlayan, "Benim tahminime göre, 3. çeyrekten itibaren yukarıya doğru çıkış başlar. Çıkış, yavaş yavaş başlar. Öyle sanıyorum ki biz Avrupa'dan daha çabuk toparlanmaya başlarız" karşılığını verdi.