|
SALT’ın yeni sergisi Yerelde Modernler, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ndeki (SSCB) modern mimarlık mirasına odaklanıyor. Bir zamanlar birliği oluşturan 15 ülkeden derlenen örneklerin yer aldığı sergide, yerel mimarların 1960 ve 1970’lerdeki sıra dışı uygulamalarından 1980’lerdeki Kağıt Mimarlığı hareketinin eleştirel yaklaşımına geniş bir dönemin ürünleri inceleniyor.
SSCB’de savaş sonrası yaşama dair maket, çizim, fotoğraf ve filmler ile efemeradan meydana gelen seçki, Kalebodur’un desteğiyle 8 Mayıs-11 Ağustos 2013 tarihlerinde SALT Galata ’da gerçekleşecek. 10-11 Mayıs tarihinde ise dönemin mimarlığını inceleyen araştırmacıların katılımıyla SALT Galata’da bir konferans düzenlenecek.
 Kafe Zhemchuzhina (Bakü, Azerbaycan), 1960’lar
Mimarlar: Wadim Shulgyn, R. Şarifov, Boris Ginsburg, Avram Surkyn (Bakiprogor)
Fotoğraf: Markus Weisbeck (Local Modernities projesi kapsamında)
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının üzerinden neredeyse 25 yıl geçmesine karşın, birliği bir arada tutmuş olan toplumsal doku eski imparatorluğun sınır ötesinde halen tanınmıyor. Bir yanda birlik duygusu yaratan, diğer yanda toplumsal çözülmede etken olan mimarlık ve şehircilik, bu dokunun en güçlü bağlarını teşkil ediyor.
Tek tip bir mekânda katmanlaşmış iç karşıtlıklardan muzdarip bu mimarlıklar kıtası, günümüzde keşfedilmeyi bekleyen başyapıtlarla dolu. Yerelde Modernler, bu coğrafyaya odaklanarak bütünüyle farklı bir toplum fikri için inşa etme teşebbüsünü inceliyor.
 Chaika Öncü Kampı (Aluşta, Ukrayna), 1968-1979
Mimarlar: Tatyana Belyaeva, Alexander Linkov
Belyaeva Arşivi
Her şey 1953’te Stalin’in ölümünden sonra, “buzulların erimesi” olarak bilinen Kruşçev devrinde başladı. Ülkenin modernleşmesine yönelik yeni ideolojik çağrı, kent mekânlarının belirgin bir şekilde artmasıyla sonuçlandı. Bu durum, ekonomik kriz ve tükenen maddi kaynaklar nedeniyle darboğaza giren SSCB’nin son yıllarına dek sürdü. Toplumsal Gerçekçi mimarlık reddedildi; bilimsel ve teknolojik ilerleme ideolojisi yeni bir kentleşmeyi beraberinde getirdi. Projeler her bir cumhuriyetteki yerel planlama ofislerince tasarlanarak inşaat endüstrisinin standartlarına göre uygulamaya kondu. Mimarlar, Uluslararası Üslup’un yanı sıra 1920’lerin Sovyet Modernizmi mirasını deneyimlediler. Süratle Geç Modernizm dönemine özgü bir Sovyet dili geliştirildi.
Henüz 1960’larda, mekân ve mimarinin endüstrileşmesine yönelik bu politikaya karşıt, eski tarihî şehri referans noktası alan eleştirel bir hareket yükseldi. Mimarlar ve yerel seçkinler, mimarlığın resmî esaslarına olan mesafelerini, bölgesel -ya da ulusal- kimlik arayışının bir teyidi olarak gördüler. Böylece, merkez Moskova bürokrasisinin baskın politikalarına meydan okuyan mimari bir avangart biçimlendi. Modernizmin her iki versiyonu -yerel modern ve Sovyet melez- farklı konumlanmış modern yaşam tarzlarını yansıttı.
Ustaları ve özgünlükleri, orijinal stilleri ve benzersiz binalarıyla savaş sonrası Sovyet mimarlığına adanmış olan Yerelde Modernler, mimarlık tarihi anlatımlarında eksik kalmış bu kesite dair detaylı bir bakış sunuyor.
 Karl Marx Kütüphanesi (Aşgabat, Türkmenistan), 1960-1975
Mimarlar: Abdullah Akhmedov, Boris Shpak, Vladimir Alekseyev
Heykeltraş: Vadim Kosmatschof (1975)
Kosmatschof Arşivi
Serginin ardındaki aktörler
Yerelde Modernler, SALT için Georg Schöllhammer tarafından, Ruben Arevshatyan’ın desteği ve Local Modernities adlı araştırma projesinin temelinde hazırlandı.
Schöllhammer ve Arevshatyan’ın, Klaus Ronneberger, Markus Weisbeck ve Heike Ander ile birlikte geliştirdikleri Local Modernities, aynı zamanda Architekturzentrum Wien tarafından 2012’de düzenlenen "Soviet Modernism 1955-1991 Unknown Stories" adlı serginin yapılmasına vesile olmuştu.
Editör, yazar ve küratör Georg Schöllhammer Viyana’da yaşıyor. springerin adlı güncel kültür ve sanat yayınının kurucu editörü ve yine aynı alanda faaliyet gösteren tranzit.at platformunun başkanı. Schöllhammer, aralarında dOCUMENTA, Manifesta, L’internationale, Former West ve Sweet 60s’in de bulunduğu çeşitli kültür projelerinde uluslararası çalışmalar yürüttü.
 Kaplıca pavyonu (Borjomi, Gürcistan), 1965
Mimar: Grisha Jabua (GirpoGOR Story)
Gürcistan Ulusal Arşivleri
Rusya hariç eski Sovyet cumhuriyetlerindeki binaları kapsayan dijital veritabanı “Sovyet Modernizmi 1955-1991”, Architekturzentrum Wien’in katkılarıyla sergide incelemeye açılmıştır.
|
Sergiler
