Seyfi Arkan Anma Programı

BR>“Türkiye’nin mimarlık kültürüne katkıda bulunmuş ve bugün hayatta olmayan mimar(lar)ın anısını yaşatmak üzere” 2006 yılından bu yana, anma programı gerçekleştiren Mimarlar Odası, 2008-2010 döneminde anılmak üzere Seyfi Arkan’ı seçti. Anma programı kapsamında 22-23 Ocak 2010 tarihleri arasında “Modernist Açılımda Bir Öncü; Seyfi Arkan: Mimarlık – Değişim – Özerklik” başlıklı sempozyum, İstanbul’da Arkan’ın uzun yıllar Şehircilik Kürsüsü’nde eğitim verdiği Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde gerçekleştirilecek. açılacak Seyfi Arkan retrospektif sergisi ise yine Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde 22 Ocak–14 Şubat 2010 tarihleri arasında izlenebilecek.

Afife Batur, Sibel Bozdoğan, Ali Cengizkan, Müge Cengizkan, Derin İnan ve Bülend Tuna’dan oluşan Anma Programı komitesi, Seyfi Arkan üzerine yapılacak çalışmaları şöyle belirledi:
• Mimarın özgün çizimlerinin eksiksiz bir envanterinin çıkarılarak sayısal ortama aktarılması; ayakta olan yapılarının tespit edilmesi ve fotoğraflanması;

• Mimarın yaşamı ve yapıtları üzerine retrospektif niteliğinde bir kitap;
• Kitaba paralel olarak retrospektif bir sergi;
• Mimarın çalışmalarının yanısıra dönemine de ışık tutan bir sempozyum;
• Eserlerinin bulunduğu kentler için özel mimarlık rehberleri yayımlanması.



Seyfi Arkan (1904-1966) Hakkında

Seyfi Arkan, 1904 yılında Üsküdar’da dünyaya gelmiştir. Cumhuriyet döneminin önemli modernist mimarlarından biri olarak anılan Arkan, profesyonel mimarlık hayatının en etkin dönemi olan 1930–40 yılları arasında pek çok farklı projeye imza atmış ve bu yapılarında Batılı anlamda modern bir çizgi tutturmaya özen göstermiştir. Sade üslubunun yanısıra yapılarında öne çıkan mekânsal kurguların ve malzemelerin zenginliği ile Türkiye’nin belki de ilk çağdaş mimarlık örneklerine imza atmıştır. Hakkında pek fazla belge ve araştırma bulunmayan Arkan’ın sıkça bahsedilen en bilindik özelliği, Atatürk ile kurduğu yakın ilişki ve aynı dönemlerde hem Güzel Sanatlar Akademisi’nde hem de mimarlık ortamında bulunan Sedad Hakkı Eldem ile yaşadığı kişisel ve mesleki gerilimdir.
Seyfi Arkan’ın mimarlık eğitim hayatı Galatasaray Lisesi’nin orta kısmını tamamladıktan sonra kayıt olduğu Sanayi-i Nefise Mektebi ile başlar. Zeki Sayar, Şevki Balmumcu, Burhan Arif ve Sedad Hakkı Eldem ile aynı dönemde Akademi’de mimarlık eğitimi gören Arkan, o dönem Akademi’de ders veren iki hocadan Vedat Tek’in (diğeri Mongeri) grubuna katılmıştır. Öğrencilik hayatı sırasında İdare-i Fenniye adıyla bilinen bir şirket için çalışarak detay çizimleri ürettiği bilinen Arkan’ın, 1928 senesinde Akademi’den mezun olarak, 1929 senesinde kazandığı Çanakkale Şehitleri Abidesi Yarışması’nda aldığı derece sayesinde Almanya’ya gönderildiği bilinmektedir. Berlin’de Technische Hochschule’ye konuk öğrenci olarak katılan Arkan, bir yandan da Hans Poelzig’in atölyesinde çalışmıştır.
1933 senesinde Türkiye’ye dönen Seyfi Arkan, aynı sene Akademi’de Celal Esat Arseven’in yanında şehircilik dersleri vermeye başlamış ve Mısır Krallığı Hanedanı’ndan Nermin Hanım ile evlenmiştir. Mimarın Türkiye’ye döndükten sonra tasarladığı bilinen ilk yapısı Suadiye’deki İhsan Sami Garan Villası’dır. Aynı sene Ankara’da yapılacak olan Hariciye Köşkü için açılan kısıtlı yarışmayı kazanan Arkan, bu sayede hem Ankara’da bürokratlar çevresinde tanınmaya başlamış, hem de Atatürk ile belirli bir yakınlık kurma şansına erişmiştir. 1933–34 yıllarında inşa edilen Hariciye Köşkü’nden hemen sonra Florya Deniz Köşkü tasarımı da Arkan’a verilmiştir. Arkan’ın profesyonel mimarlık hayatındaki en verimli yılları olan 1930–40 yılları arasındaki on senelik dönemde; Gümüşsuyu’nda inşa edilen Üçler Apartmanı, Makbule Atadan Villası (Çankaya Camlı Köşk), Suadiye’de Salih Bozok Villası, Taksim Talimhane Apartmanı gibi yapılarının yanısıra, katıldığı Sümerbank Genel Müdürlük Binası, TBMM Binası gibi pek çok yarışmada aldığı ödüller de bulunmaktadır. Arkan’ın çağdaş tutumu, üzerinde çalıştığı projelerin çeşitliği üzerinden de izlenebilir. Türkiye’nin öncü sosyal konut örneği olan Zonguldak Üzülmez ve Kozlu-Kılıç işçi sitelerinin yanısıra pek çok kent ve kasaba için hazırlanmış yerleşim planları, tip konut çalışmaları Türkiye’nin içinde bulunduğu döneme ait sosyal ve ekonomik durumun da göstergeleridir. Hariciye Köşkü ve Makbule Atadan Villası için tasarladığı mobilya ve aydınlatma elemanları ise, onun bu çok yönlü mimarlığının önemli örneklerini oluşturmaktadır.
1940’lı yıllardan sonra hem kişisel hem de profesyonel hayatında bir kırılma yaşayan Arkan, bu dönemde ilk eşinden ayrılmış, ülkede baş gösteren ulusalcılık akımları ve değişen siyasi rejim karşısında mevcut işveren profilini de yitirmiştir. Bu dönemden sonra oldukça azalan mimari üretimi mimarın hem maddi hem de manevi anlamda çöküşüne neden olmuştur. Bu dönemde kendisine sipariş edilen THY Genel Müdürlük binası ve Tozkoparan Terminal binası gibi prestijli projelerin de iptal edilmesinden sonra kariyerinde hızlı bir düşüşe geçen mimar, meslek hayatını Elmadağ’da K Han’da bulunan ofisini zorlukla ayakta tutmaya çalışarak sürdürmüştür. Bu düşüş döneminin sonucunda 15 Temmuz 1966 tarihinde sağlık problemleri nedeniyle kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmiştir. Borcundan dolayı mahkeme kararıyla tasfiye edilen bürosunda bulunan mimara ait çizimler ve belgeler de bu şekilde tarihe karışmıştır.



Önemli yapıları ve projeleri

1933                Doktor İhsan Sami Garan Villası                    
1933–34          Hariciye Köşkü, Ankara                     
1934                Gündüz Villası                                     
1935                Zonguldak Kömür İşleri Büro Binası
1936                Üzülmez Sitesi'nde: 30 Mühendis Evi, 60 Evli İşçi Evi, 65 Memur Evi,
                        8 Bekar İşçi Blok Evlerinin İnşası
1936                E. Dahiliye Vekili Bay Şükrü Kaya Villası       
1936                Sümerbank Umum Müdürlük Binası              
1936                Kozlu Kömür- İş İdare Binası ve İşçi Evleri Sitesi      
1936                Florya Deniz Köşkü, İstanbul             
1936                Gümüşsuyu Üçler Apartmanı, İstanbul         
1937                Makbule Atadan Villası, Ankara                     
1937                Dahiliye Vekili Köşkü                                      
1937                İller Bankası / Belediyeler Bankası Genel Müdürlüğü           
1937                Cemal Bey (Foto) Apartmanı                          
1937                Prof. Selim Sırrı Tarcan-Villa Apartmanı        
1939                Taksim Talimhane Ayhan Apartmanı, İstanbul         
1939                İzmit Halkevi Binası                                        
1940                Suadiye Salih Bozok Villası, İstanbul
1940                Edincik İmar Planı                               
1940                Cemal Nevrol Villası                                       
1940                Bay Muhsin Erdener, Villa Apartmanı            
1941                Selim Ragıp Emeç Villası                   
1942                Ekrem Uşaklıgil, Villa Apartmanı        
1943                Yozgat İmar Planı                               
1944                Silahtarağa İlave Santral Binası
1944                Hüseyin Kara Apartmanı                    
1950                Türk Ticaret Bankası İkramiye Evleri            
1951                Akhisar Tütüncüler Bankası               
1953                Feneryolu’nda Bir Köşk         
1956                Halk Plaj Evleri