9. Uluslararası İstanbul Bienali

stanbul Kültür Sanat Vakfı'nın düzenlediği ve küratörlüğünü Charles Esche ve Vasıf Kortun'un yaptığı 9. Uluslararası İstanbul Bienali, 16 Eylül 2005, Cuma günü saat 19:00'da, Antrepo 5'te yapılacak olan açılış töreni ve ardından saat 23:00'teki partiyle açılacak. Açılış öncesinde, 15 Eylül, Perşembe günü saat 10:00-11:00 arasında basın toplantısı gerçekleştirilecek. Aynı gün saat 13:00'te küratörlerin rehberliğinde bir bienal turu ve saat 17:00'de Misafirperverlik Alanı'nın açılışı ile Bienal Kitabı ve Hatice Güleryüz, Oda Projesi gibi bazı sanatçı yayınlarının dahil olduğu Kitap Tanıtımları Antrepo 5'te yapılacak. 17 Eylül, Cumartesi günü, saat 11:00-12:00 arasında Afgan sanatçıların ve bienal küratörlerinin katılımıyla bir panel düzenlenecek, aynı günün akşamı saat 19:00-20:00 arası bienale katılan sanatçılardan Daniel Bozkhov'un Ernest Hemmingway'den esinlenerek bienal için ürettiği Eue d'Ernest adlı parfümün tanıtımı gerçekleştirilecek.

9. Uluslararası İstanbul Bienali'nin başlığı, hem varolan kentsel mekâna, hem de bu kentin dünya için taşıdığı anlamın imgesel gücüne işaretle İstanbul olacak. Bienal; konukları için “İstanbul”un bir metafor, bir öngörü, yaşanan bir gerçeklik ve bir esin kaynağı olarak anlatacağı öykülerin, zengin bir tarihin ve sınırsız olanaklar evreninin kapılarını aralamayı amaçlıyor. Bienal'de sergilenecek işler, yabancı sanatçıların 2005 yılı içerisinde üç hafta ile üç ay arasında kentte kalarak, İstanbul'un kentsel koşulları, tarihi ve geleceğiyle doğrudan ilişkiye geçerek İstanbul için özel proje üretecekleri Konuk Sanatçı Programı bünyesinde gerçekleştirilmektedir. İstanbul'da konuk edilen sanatçılar, İstanbul kentini esin kaynağı olarak gören veya kent üzerine kafa yoran ya da İstanbul koşulları ve ortamıyla karşıtlık oluşturacak çalışmalar üreteceklerdir. Bu projelerden kimisi İstanbul için, kimisi de İstanbul'da üretilmektedir. Şu ana kadar İstanbul'da bulunmuş ya da misafirlik programına katılacak olan sanatçılar arasında Daniel Bozhkov, Erik Göngrich, Karl-Heinz Klopf, Mario Rizzi, Phil Collins, Pilvi Takala, Servet Koçyiğit, Solmaz Shahbazi, Yael Bartana, Silke Otto-Knapp, Michael Blum, Jon Mikel Euba ve Ruangrupa adlı sanatçı grubu bulunmaktadır.

9. Uluslararası İstanbul Bienali, daha önceki bienallerden farklı olarak belli başlı tarihi mekanları sergi alanı olarak kullanmak yerine; gündelik yaşamın, modernitenin fiziksel tortusunun ve tüketim-merkezli bir ekonomik sisteme geçişin izlerini buluşturan mekanları yeğleyerek, Taksim-Galata bölgesine yerleşmek ve bir anlamda içinde kaybolmak amacıyla irili ufaklı birçok mekanı sergi alanı olarak kullanacak. Bu bölgede bulunan mekanların her birinin, aralarındaki mesafenin kısalığına rağmen, kendine özgü bir karakteri var. Bienal'in ana mekanı olarak belirlenen Antrepo 5, büyük ve ihtişamlı heykel ve enstalasyonlardan oluşan bir sergiye ve Misafirperverlik Alanı ile Konumlandırmalar programına ev sahipliği yapacak. Msafirperverlik Alanı'nda, Halil Altındere küratörlüğünde bir Genç Türk sanatçılar seçkisi ve Hafriyat grubunun sergisi gibi konuk sergilere yer verilecek. 9B Konumlandırmalar Programı ise seminer ve konuşmalardan kentin metaforik haritalarına, tur ve gezi önerilerine dek türlü biçimlerde hayat bulacak. Bienal ile eşzamanlı yürütülecek olan bu projede, bienalde öne sürülen görüşleri paylaşan ve/veya bu görüşlere yeni bakış açılarıyla yaklaşan, yerel ve uluslararası belli başlı etkinliklere ve kentte izlenebilecek diğer projelere yer verilecek. Basın toplantıları, açılış töreni, sanatçılarla buluşmalar, konferanslar, performans ve partileri de kapsayan çeşitli sosyal ve sanatsal aktivitelerle Antrepo 5'in şehir içinde bir buluşma noktası olması amaçlanıyor.

9. Uluslararası İstanbul Bienali'nin, biri sergiyle ilgili kısa Rehber diğeri bienalin kavramsal çerçevesiyle ilintili makalelerin bulunduğu Bienal Kitabı olmak üzere iki ana yayını olacak. Bienal ziyaretçilerine sergi mekanlarına girişte biletle birlikte satılması planlan rehberin, izleyiciyi sergide gördükleri işlerle ilgili bilgilendirmesi amaçlanmıştır. Türkiye'den ve yurtdışından uzman akademisyen ve sanatçıların yazılarını bir araya getiren Bienal Kitabı ise bienalin kavramsal yapısını ortaya koyan ve sanat, demokrasi ve kent temaları çevresinde birleşen makalelerden oluşacak. Bu kitap, rehberden farklı olarak içerdiği kavramsal ağırlıklı yaklaşık on altı makale ile akademisyenlere, öğrencilere, mimarlara ve sanatçılara hitap edecek. Ayrıca, Mart 2005'te İstanbul'u fotoğraflamak üzere davet edilen İtalyan fotoğraf sanatçısı Gabriele Basilico'nun Bienal için çektiği 25 adet İstanbul fotoğrafı da bu yayında yer alacak. Basilico'nun fotoğrafları poster, kartpostal, ilan panoları gibi diğer basılı malzemeler ve bienalin resmi İnternet sitesinde de görülebilecek.

9. Uluslararası İstanbul Bienali çerçevesinde bu yayınların yanı sıra 8 sayılık bir gazete çıkarılması planlanılıyor. Radikal gazetesi ile işbirliğiyle, 1 Eylül 2005'ten itibaren iki ay boyunca her cuma günü yayınlanacak olan Bienal Gazetesi'nde sanatçı sayfaları, röportajlar, bienal projeleri ile ilgili sayfalar, yurtdışı ve yurtiçinden sanat haberleri, eleştiri yazıları, küratör yazıları, sanatçı asistanlarından raporlar, çeşitli makale ve tartışmalar yer alacak.

9. Uluslararası İstanbul Bienali'nin serginin biçimsel sınırlarının ötesine yayılma girişimi doğrultusunda, Ekim 2004'ten itibaren bienalin açılışına dek sürecek olan 9B Konuşmaları başlığı altında bir dizi panel ve konuşmaların gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Bienal sanatçılarının yanı sıra bienalin kavramsal çerçevesiyle bağlantılı alanlarda uzman akademisyen, yazar ve küratörler 9B Konuşmaları için davet edilmiştir. Bu konuşmalarla sanatçıların kendilerini ve ilgi alanlarını Türkiye'deki sanat izleyicilerine tanıtmalarını sağlamak amaçlanmıştır. Bu etkinlikler, İstanbullu öğrenci, sanatçı, akademisyen ve sanatseverlerden oluşan seyirci ile konuşmacılar arasında fikir alışverişi için bir platform sağlarken, İstanbul Bienali'ni bienalde ileri sürülen sanatsal ve sosyal meselelerin tartışıldığı yıl boyu süren bir etkinlik haline getirmiştir.

9. Uluslararası İstanbul Bienali''nin geçmiş bienallerden bir diğer farkı da, bienali tek bir etkinlik olmaktan çıkarıp iki temel proje çevresinde şekillendirmesi. İstanbul bienaliyle eş zamanlı olarak Hollanda'nın Eindhoven kentinde bulunan Van AbbeMuseum'da da bir sergi gerçekleştirilecek. Eindhoven sergisi, geçmiş İstanbul bienallerinde yer almış sanatçıların işlerine müzenin sabit koleksiyonu dahilinde yer vererek uluslararası bir sanat müzesi bağlamında “başka yerde olma” fikrini öne çıkaracak. Böylece serginin, sabit sanat müzesi bağlamı ve geçici bienal etkinliği arasındaki hiyararşiye dair sorular ortaya atması amaçlanmıştır.