Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın (TCDD) 2009 Mart’ında yerel seçimlerden hemen önce işletmeye soktuğu, Ankara-Eskişehir hızlı tren hattının yapım maliyetinin 85 milyon Avro arttığı ortaya çıktı. TCDD hızlı treni İstanbul’a kadar uzatmayı amaçlıyor ama şimdiden, Haziran 2012’de tamamlanması beklenen Eskişehir-İstanbul hattında da 118 milyon dolar ekstra harcama yapılacağı anlaşıldı. İki kesimlik Ankara-Konya hızlı tren hattında da işler ilk ihalelerde tamamlanamadığından ikinci ihalelere çıkıldı. Hesaplara göre fazladan 123 milyon TL ödenecek. Alt alta ekleyin, maliyet artışı 500 milyon liraya ulaşıyor.
Tüm bunlar, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun son TCDD raporunda yer alıyor. Raporda “TCDD’nin yaptığı işlerde düzenli olarak süre uzatımlarına gittiği ve keşif artışlarına başvurduğu” belirtilerek bunun önlenmesi için “keşiflerin daha gerçekçi tespit edilmesi, önemli keşif artışlarına ve ilave işlere mahal verilmemesi” isteniyor. Bu tespitler, “Bu maliyet artışlarıyla acaba bu işlere fazladan kaynak mı aktarılıyor?” şüphesini doğuruyor.
YDK Raporu’ndaki ayrıntılar bu şüphenin ciddiyetini ortaya koyuyor. Örneğin, Ankara-Eskişehir hattının maliyeti aslında önceden yapılacağı belli olması gereken “Ray taşlama işlemleri, yol bakım cihazları ve diğer işler için yapılan ödemeler sonucunda” yükselmiş. Eskişehir-İstanbul hattındaki maliyet de “Sözleşmede bulunmayıp proje gereği yapılması gereken imalatlar” nedeniyle artmış. Sincan-Esenkent, Eskişehir-İnönü, Ankara-Konya altyapı işleri, “iş kalemleri ve iş miktarlarındaki artışlar nedeniyle ilk sözleşmeleri kapsamında bitirilememiş ve bu nedenle işler tasfiye edilerek yeniden ihale edilmiş.” Örneğin, Eskişehir ile İnönü arasındaki 30 kilometrelik hattın inşaatı 19,9 milyon liraya ihale edilmiş, ancak işler bu fiyata bitirilemeyince, kalan işleri için yeni bir ihaleye çıkılmış ve bu ihaleyi de aynı firma bu sefer 23,7 milyon liraya almış. Yani TCDD’nin ilk hesabı o kadar şaşmış ki, 20 milyon liralık işin kalan kısmı, ancak 24 milyon liraya ihale edilebilmiş. Ona rağmen 240 günlük iş 1,5 yıl uzamış ve Ekim 2010 itibarıyla yine de tamamlanamamış.
Örnekleri çoğaltmak mümkün ama esas soru değişmiyor: “Bu maliyet artışlarıyla acaba bu işlere fazladan kaynak mı aktarılıyor?” Bu soruyu TCDD Başkanı Süleyman Karaman’a sordum. Bana “Kabul ediyorum da, hiç artış olmayan ihale var mı acaba?” diye yanıt verdi. Kabul ediyorum da, bu kadar yüksek artış da biraz fazla olmuyor mu?