Yabancıya mülk satışına kısıtlama getiren yasa 2008 yılında yürürlüğe girene kadar kadar inşaat şirketleri bugüne oranla daha az lüks proje yaparken son iki yılda yapılan projelerin sayısı da kalitesi de arttı. Ancak yabancılara pazarlanmak amacıyla yapılan bu projeler içindeki milyon dolarlık lüks rezidanslar, penthouse ve suitlerin çoğu elde kaldı. İnşaat firmalarının sahipleri "Bizim asıl hedef kitlemiz yabancı zenginler. Onları Türkiye'ye çekmek sadece ticari değil aslında sosyal bir proje. Burada ev alan bir zengin tüm çevresini yatırım konusunda yönlendiriyor. Önce arkadaşlarını evinde ağırlıyor. Beğenirlerse onlar da yatırım yapıyor" diyor.
Buna rağmen son dönemde aralarında Sapphire, Selenium Towers, Zorlu Center, Maçka Residences gibi çok yüksek gelir grubunu hedefleyen lüks projeler de yapılmaya devam ediliyor. 2008 yılına kadar yabancılara yılda ortalama 3 milyar dolar mülk satışı yapılırken bu rakam geçen sene 1.8 milyar dolara düştü. Emlak uzmanları ve inşaat firmalarının sahipleri ise "Eğer satışların önünde engel olmsaydı bu gün yabancıya yılda 5 milyar dolar konut satardık" diyor.
Türkiye adına kalıcı ve faydalı bir para
Mehmet Okay / Ant Yapı Yön.Krl.Bşk.
Özbekistan Slovenya gibi ülkelerden çok fazla müşterimiz var. Ancak engellerden dolayı 'artık vazgeçeceğim' diyorlar. Türki Cumhuriyetlerden inanılmaz bir potansiyel var ama değerlendiremiyoruz. Rusya'dan yoğun talep alıyoruz. Ama karşılıklılık olmadığı için satamıyoruz. Şirket kurup onun üzerinden alınabiliyor. Ama bunu yabancıya anlatmak çok zor. Beni kandırıyorlar mı, bunun üzerine ekstra vergi koyarlar mı diye endişe var kafasında. Ancak bu insanlar kalıcı insanlar. Bu da Türkiye adına kalıcı ve faydalı bir para.
İzin tek daire yerine tüm projeye çıksın
Ömer Faruk Çelik / Sinpaş İcra Kurulu Başkanı
Mütekabiliyet ilkesinin kaldırılması gerekiyor. "Vatanı satıyorlar" denilerek bu uygulamanın kaldırılmasına karşı çıkanlar var. Dünyanın hiç bir gelimiş ülkesinde bu tür bir uygulama söz konusu değil. İngilizler, Almanlar gibi konut satışı yapılabilen durumlarda ise Genel Kurmay'dan izin almamız gerekiyor. Örneğin Bosphorus City'den bir İngiliz ev alacağı zaman, Genel Kurmaya başvuruyoruz. Konut satılabilir onayı alıyoruz. Ancak her konut satışı için ayrı ayrı başvuru yapıyoruz. "Bu projeden yabancılara konut satışı uygundur" gibi bir belge verilerek, bu süreç kısaltılabilir.
Yılda en az 30 milyar dolar girmeli
Serdar İnan / İnanlar İnşaat Yön.Krl.Bşk.
Türkiye'nin elinde inanılmaz bir potansiyel bulunuyor. İspanya geçtiğimiz dönemde yabancıya mülk satışından yılda 400 milyar euro gelir elde ediyordu. Bizde ise rakamlar çok düşük. Yabancıya mülk satışının önündeki engeller kaldırılsa bu rakam en az yılda 30 milyar dolara çıkar. Bu durum Türkiye'nin dünyayla entegrasyonunda önemli rol oynar. Bizim gibi şirketler yabancı yatırımcılarla ortaklıklar yaparak yabancı sermayeyi çekmeye çalışırken bu engeller hepimizin çabalarını boşa çıkardım. Geçen gün hesapladım, tam 80 yabancı şirketle görüşme yapmışım.
Moskova'da alıyorsa bizde de almalı
Ahmet Nazif Zorlu / Zorlu Holding Yön. Kur. Bşk.
Karşılıklılık ilkesi sıkıntı yaratıyor. Yabancı parasını getirip buraya yatırsa kötü mü olur? Bu insanlar Moskova'ya ya da dünyanın başka yerlerine gidip kendine mülk alabiliyorlar. Türkiye'de niye almasın? Mütekabiliyet dışında bir başka sorun ise 150 metrekare ve üstünde yüksek KDV oranları. Yüksek vergi de onları kaçırıyor.
Fırınımız var ama ekmek satamıyoruz
Yaşar Aşçıoğlu / Aşçıoğlu İnşaat Yön. Krl. Bşk.
İran'ın dış dünyada dolaşan 300 milyar doları var. Ancak biz İranlıya mal satmaya kalktığımızda mütekabiliyetten dolayı engellerle karşılaşıyoruz. Bu para Türkiye'ye girmek istiyor. Şöyle düşünün: Fırıncısınız ve karşınızda parası olan aç bir insan var. Parasını uzatıyor. Ama siz 'Kusura bakma ama sana ekmek satamam' diyosunuz.